تردید در نرخ انبساط عالم و وجود انرژی تاریک

پنج سال پیش، اهدای جایزه نوبل فیزیک به دلیل این کشف بود که جهان ما نه تنها در حال گسترش است، بلکه سرعت گسترش و انبساط آن نیز هر لحظه زیاد و زیادتر می‌شود. موضوعی که باعث شد تا محققین در پی علت آن باشند و نقش انرژی تاریک در این انبساط فزاینده را توضیح دهند. اما یافته‌های جدید که در خلاف با داده‌های پیشین است، این سوال را مطرح می‌کند که آیا به واقع سرعت انبساط کیهان ما در حال زیادتر شدن است؟

دلیل و شاهد سرعت افزاینده انبساط کیهان، بر اساس اندازه‌گیری ابرنواخترهای نوع Ia است. این نوع انفجارهای مهیب خاصیتی بسیار کاربردی دارند. اینکه تمامی آنها موقع انفجار، تقریبا مقدار یکسانی از انرژی را آزاد می‌کنند. اینگونه با مطالعه آنها و اندازه‌گیری روشنایی ظاهری‌شان، می‌توان به فاصله واقعی که از ما دارند، پی برد. اگر این فاصله را با سرعت دورشدن آنها (که از اندازه‌گیری‌های دوپلری بدست می‌آید) ترکیب کنیم، می‌توان به نرخ انبساط عالم در کهکشان‌های دور دست یافت. با مقایسه مقدار این نرخ در کهکشان‌های نزدیک، می‌توان تغییر آن را طی زمان محاسبه کرد. تحقیقات نشان داده که نتیجه این مقایسه این است که کیهان ما در گذشته با سرعتی کمتر از حال حاضر منبسط می‌شده است.

پروفسور Subir Sarkar از دانشگاه آکسفورد، به بررسی اطلاعات مربوط به 740 ابرنواختر نوع Ia پرداخته است که این مقدار ده برابر بیشتر از مطالعات قبلی بوده است. هرچند که وی امکان انبساط شتابدار کیهان را کنار نگذاشته، اما نتیجه کارش نشان می‌دهد که کیهان با سرعت یکنواخت در حال انبساط است و خبری از انبساط شتابدار نیست.

Sarkar و همکارانش تنها به تکرار کارهای پیشین با تعداد بیشتری نمونه بسنده نکرده‌اند. بلکه آنها در تخمین فاصله ابرنواخترهای دور، اثر غبارهای کیهانی و سایر مواردی که می‌توانسته‌اند در روشنایی ابرنواخترها تاثیر داشته باشند، را لحاظ کرده‌اند.

وی می‌گوید:

به طور طبیعی کارهای زیادی لازم است تا جامعه فیزیک‌دانان را در مورد این نتایج جدید بتوان قانع کرد. این احتمال کاملا وجود دارد که ظهور مفهوم انرژی تاریک ، نتیجه تجزیه و تحلیل داده‌ها در مدلی باشد که بسیار ساده‌سازی شده است.

موضوع انبساط شتابدار عالم و تئوری انرژی تاریک برای توضیح آن، افراد زیادی را ناراضی کرده است. کم نبودند کسانی که سعی کردند نشان دهند که این فرضیه کاملا اشتباه است.  اما کار Sarkar ازین جهت اهمیت دارد که در یکی از مراکز پیشگام در تحقیقات فیزیکی انجام گرفته و در ژورنال Nature چاپ شده است. این تحقیق عدم وجود انرژی تاریک را کاملا اثبات نمی‌کند، اما وجود آن را نیز زیر سوال می‌برد و تحقیقات بیشتری در این موضوع را طلب می‌کند.

تلسکوپ بسیار بزرگ اروپا (EELT) با ابزارهایی که مختص اندازه‌گیری نرخ شتاب عالم است، تجهیز خواهد شد. اما تا سال 2024 ساخته نخواهد شد و تا آن هنگام دانشمندان بایستی بر روی داده‌های محدودی که در اختیار است بحث کنند.