شمارش معکوس برای ششمین انقراض بزرگ زمین ؛ دانشمندان هشدار دادند

به عقیده دانشمندان، تاکنون 5 انقراض بزرگ در زمین رخ داده و 99 درصد از جانداران تاریخ این سیاره منقرض شده‌اند. آیا ششمین انقراض بزرگ زمین نیز در راه است؟

سیاره زمین همانند بسیاری دیگر از اجرام موجود در کیهان، در معرض خطرات متعددی قرار دارد. برخورد سیارک‌، طوفان‌های خورشیدی، جنگ‌های جهانی، عصر یخبندان و … از جمله نامزدهای ششمین انقراض بزرگ زمین هستند. کره زمین، در عمر چند میلیارد ساله‌ی خود، فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده و در برخی موارد شرایط حاکم بر آن، منجر به انقراض نسل‌های بسیاری گردیده است. دانشمندان در مطالعات اخیر خود متوجه شده‌اند که انقراض ششم در راه بوده و همین حالا نیز به آن بسیار نزدیک هستیم!

در واقع، از تمامی موجوداتی که تاکنون در تاریخ کره زمین سکونت داشته‌اند، 99 درصد به کلی منقرض گردیده‌اند! دانشمندان با مطرح ساختن «نرخ انقراض پس زمینه» استدلال می‌کنند که هر 100 هزار سال یک بار، مجموعه‌ای از گونه‌های ساکن در زمین منقرض می‌شوند. نرخ انقراض پس زمینه به معنای نرخ طبیعی انقراض‌های زمین‌شناسی و یا زیست‌محیطی پیش از حضور انسان در کره زمین است.

اکنون، متخصصان زیست‌شناسی بر این باورند که احتمالا شمارش معکوس برای ششمین انقراض بزرگ زمین آغاز گردیده است؛ چرا که هیچ چیز در این سیاره امیدوارکننده نیست.

ششمین انقراض بزرگ زمین ، تاثیر مستقیمی بر وضعیت زیست‌پذیری سیاره ما دارد. از این رو دانشمندان هشدار داده‌اند که ششمین نابودی بزرگ زمین ، این بار به معنای نابودی نژاد انسان خواهد بود.

واکنش انسان چگونه خواهد بود؟

در گذشته، وقوع انقراض های بزرگ در زمین منجر به نابودی کلیه موجودات آن می‌شد. در اصل دانشمندان معتقدند که کره زمین، تاکنون 5 انقراض بزرگ را به خود دیده و یکی از معروف‌ترین این انقراض‌ها، منجر به نابودی دایناسورها شده است.

به عقیده دانشمندان، انقراض دایناسورها با برخورد یک سیارک یا دنباله‌دار در پایان دوره کرتاسه رخ داده است. همچنین کارشناسان بر این باورند که 4 انقراض دیگر کره زمین، به علت رویدادهای داخلی این سیاره به وقوع پیوسته و نمی‌توان علت آن را به ماورای زمین نسبت داد.

ششمین انقراض بزرگ زمین ، الگوهای زیست محیطی و یا ستاره نمسیس؟

به عقیده کارشناسان، تمامی ستاره‌های کیهان به صورت دوقلو متولد می‌شوند. مطالعات دانشمندان در چند دهه اخیر، منجر به طرح فرضیه وجود ستاره‌ای با نام نمسیس (NEMESIS) شد. آیا خورشید دارای یک خواهر کوچک‌تر با نام نمسیس است؟ سرنوشت این ستاره دوقلو چه شد و چرا اکنون هیچ اثری از آن نیست؟ به عقیده دانشمندان، ستاره کوتوله نمسیس علت اصلی ورود اجرام خارج از زمین به اتمسفر سیاره ما بوده است. در واقع محققان بر این باورند که مسئولیت بزرگ‌ترین انقراض‌های تاریخی زمین را می‌توان به ستاره نمسیس نسبت داد.

در دهه 80 میلادی، دانشمندان متوجه شدند چرخه انقراض‌های بزرگ زمین همچون انقراض دایناسورها، از یک الگوی خاص پیروی می‌کند. پس از مطالعات چندین ساله و طرح انواع نظریه‌ها و پیشنهادها، سرانجام دانشمندان به این نتیجه رسیدند که انقراض در کره زمین، هر 27 میلیون سال یک بار به وقوع می‌پیوندد.

بررسی 5 انقراض بزرگ در تاریخ زمین

1- انقراض بزرگ در دوره اردویسین پسین (Late Ordovician)

در حدود 445 میلیون سال قبل، دو موج از انقراض‌های بسیار عظیم بر روی زمین رخ داد که با 1 میلیون سال فاصله از هم صورت گرفتند. دانشمندان علت اصلی این انقراض‌ها را به تغییرات اقلیمی در قطب جنوب نسبت داده‌‌اند که طی آن، بیش از 60 درصد بی‌مهرگان دریایی نابود شدند.

2- انقراض بزرگ در دوره دوونین پسین (Late Devonian)

این انقراض دسته‌جمعی از چندین رویداد کوچک و به هم پیوسته تشکیل شده بود. مجموعه این انقراض‌ها، 20 میلیون سال به طول انجامید و از حدود 380 میلیون سال قبل آغاز گردید. این رویداد، منجر به نابودی 50 درصد از موجودات دریایی شد که در پی آن، خیل عظیمی از گونه‌های آبی مانند مرجان‌های تریلوبیت، اسفنج‌ها و ماهی‌های زرهی منقرض شدند. به عقیده دانشمندان، علت وقوع این رویداد را می‌توان به تغییر شرایط آب‌وهوایی ناشی از فعالیت‌های آتش‌فشانی در منطقه سیبری نسبت داد. این فوران‌های آتش‌فشانی، منجر به نوسانات سریع در سطح دریاها و کاهش میزان اکسیژن در اقیانوس‌ها شد.

3- انقراض بزرگ در دوره پرمین پسین و میانی (Middle and Late Permian)

به عقیده دانشمندان، این رویداد بزرگ در حدود 226 میلیون سال قبل رخ داده است. گفته می‌شود که منشا آغازین این انقراض، فعالیت‌های آتش‌فشانی کوهستان امی (Emeishan) در چین امروزی بوده و بر اساس شواهد زمین‌شناسی، موجب انقراض‌های بزرگ‌تری در عرض‌های جغرافیایی بالاتر شده است. در پی این رویداد، بیش از 80 درصد گونه‌های کره زمین به کلی نابود شده که از جمله آنان می‌توان به بازوپایان و تک‌سلولی‌های روزن‌دار اشاره نمود. رویداد مربوط به دوره پرمین پسین که در حدود 252 میلیون سال قبل به وقوع پیوست، از بزرگ‌ترین انقراض‌های کره زمین به شمار می‌رود؛ چرا که منجر به انقراض بیش از 96 درصد گونه‌های زمین شد. در پی این انقراض، گونه‌های مختلفی همچون تریلوبیت‌ها، مرجان‌ها و همچنین گونه‌های دیگری از جانداران زمین ناپدید شدند.

دانشمندان بر این باورند که منشا اصلی این انقراض بزرگ را می‌بایست به منطقه سیبری امروزی نسبت داد. فعالیت‌های آتش‌فشانی بلندمدت و بسیار بزرگ، قسمت بزرگی از زمین را در بر گرفت و فاجعه‌ای وحشتناک را رقم زد. در پی این رویداد، اثر گلخانه‌ای بخش بزرگی از اتمسفر سیاره ما رو در بر گرفت و با تخریب لایه ازون، اثرات شدید اشعه ماورای بنفش به سطح زمین رسید. بهبودی این روند، 10 میلیون سال زمان برد. البته این به معنای شکل‌گیری سریع و دوباره‌ی حیات نبود؛ چرا که تا چندین میلیون سال بعد نیز شرایط حاکم بر زمین، از زیست‌پذیری مناسبی برخوردار نبود.

4- انقراض بزرگ در دوره تریاس پسین (Late Triassic)

دانشمندان بر این باورند که انقراض مذکور، در حدود 201 میلیون سال قبل روی داده است. اعتقادها بر این است که فعالیت‌های آتش‌فشانی در مرکز اقیانوس آرام، منجر شکاف در پانگه‌آ (Pangea) شد؛ پانگه‌آ نام ابرقاره‌ای عظیم در دوران پیش از تاریخ است که با وقوع این رویداد، تولد اقیانوس اطلس را در پی داشت. اثرات زیست محیطی پس از این رویداد تا سال‌ها بر زمین سایه افکنده بود و نابودی قیف‌دندانان و مرجان‌های اسکلراکتین را در پی داشت. این رویداد، منجر به ناپدید شدن بخش بزرگی از خزندگان و دوزیستان شد و مقدمات دوره ژوراسیک (Jurassic) را پایه‌گذاری کرد.

5- انقراض بزرگ در دوره کرتاسه پسین (Late Cretaceous)

این رویداد در حدود 66 میلیون سال قبل به وقوع پیوست و نسل 76 درصد از جانداران زمین را به کلی منقرض کرد. در طول این دوره، دایناسورها بر خشکی و آمونیت‌ها در دریاها حکم‌رانی می‌کردند. فعالیت‌های آتش‌فشانی و تغییرات اقلیمی مشکلات بسیاری را برای آمونیت‌ها به بار آورد و برخورد سیارک‌های عظیم به کره زمین، موجب انقراض دایناسورها شد. در پی این رویداد، تنها بخش کوچکی از نسل آمونیت‌ها جان سالم به در بردند.

آیا ششمین انقراض بزرگ زمین در راه است؟

اگر شمارش معکوس برای ششمین انقراض بزرگ زمین آغاز گردیده، سرنوشت ما چگونه رقم خواهد خورد؟ به عقیده دانشمندان، انقراض بعدی زمین به علت برخورد سیارک و یا رویدادهای فرازمینی نخواهد بود. این اولین انقراضی است که به دست یک نژاد خاص به وقوع خواهد پیوست و آن نژاد خاص، ما انسان‌ها هستیم!

به عقیده کارشناسان، تخریب‌های زیست محیطی و تغییرات آب و هوایی ناشی از تولید قابل ملاحظه گاز دی اکسید کربن از جمله عواملی هستند که ششمین انقراض بزرگ زمین را حاصل خواهند شد. گفته می‌شود که شدت این تلفات، هیچ تفاوتی با انقراض‌های پیشین نداشته و حتی ممکن است فاجعه‌ای بزرگ‌تر از آنان نیز در انتظار ما باشد!

بسیاری از انقراض‌هایی که در گذشته در کره زمین به وقوع پیوسته‌اند، ارتباط تنگاتنگی با شدت گرفتن سطوح دی اکسید کربن در زمین دارند. فعالیت‌های آتش‌فشانی منجر به گرم شدن شدید شرایط آب‌وهوایی در زمین شد و شرایطی فاجعه‌بار را در زمین حکم‌فرما کرد.

با گذشت 66 میلیون سال از آخرین انقراض بزرگ در زمین، دانشمندان نگران هستند که ششمین انقراض بزرگ زمین نیز نتایجی مشابه با گذشته را در پی داشته باشد.

دانشمندان اعلام کرده‌اند با حضور انسان بر روی زمین و تخریب‌های زیست محیطی مداوم، نرخ انقراض پس زمینه تا 50 برابر افزایش یافته است. این بدان معناست که انقراض ششم زمین در راه بوده و ما انسان‌ها می‌بایست خود را برای آن آماده کنیم. اگر ما انسان‌ها بتوانیم فعالیت‌های مخرب در زیست‌کره را کاهش دهیم، می‌توانیم از این رویداد هولناک جان سالم به در ببریم؛ در این غیر این صورت تا ششمین انقراض بزرگ زمین، بین 100 الی 1000 سال زمان باقی مانده است.