احتمالا شما هم تصویر مربوط به لباسی آبی (بله، آبی) که دو سال پیش در فضای مجازی منتشر شد و بحثهای زیادی میان کاربران ایجاد کرد را به یاد دارید. در واقع بسیاری از کاربران، این لباس را با رنگ آبی و مشکی میدیدند، در صورتی که دیگران ادعا میکردند رنگ آن ترکیبی از طلایی و سفید است. حال یکی از روانشناسان ژاپنی با خلق طرحی جدید، سوالی چالشبرانگیز را مطرح کرده است: تصویر پیش رو یک توت فرنگی خاکستری را نشان میدهد یا یک توت فرنگی قرمز؟
اخیرا “Akiyoshi Kitaoka” از دانشگاه ژاپنی “Ritsumeikan”، تصویری از یک توت فرنگی خاکستری را در شبکه اجتمایی توییتر منتشر و اعلام کرده که برخلاف ظاهر آن، هیچ پیکسل قرمزی در این عکس وجود ندارد. این در حالیست که برخی از پاسخدهندگان مدعی وجود رد پایی از رنگ قرمز در این تصویر بوده و همراه با افرادی که مخالف وجود آن هستند، برای اثبات ادعای خود به استفاده از نرم افزار فوتوشاپ روی آوردهاند.
البته امروز قصد نداریم مثل طرح مربوط به آن لباس آبی، باز هم چالشی وقتگیر و البته جذاب را میان شما ایجاد کنیم، اما واقعا نظرات در رابطه با این تصویر متفاوت است.
به هر صورت، تصویر زیر برای صرفهجویی در زمان شما تهیه شده و توت فرنگی ما را در دو حالت فیلترنشده و فیلترشده با رنگ خاکستری نشان میدهد:
همانطور که مشاهده میکنید، عکس سمت راستی که یک توت فرنگی خاکستری با رنگ مایل به قرمز به نظر میرسد، از نمای نزدیک کاملا خاکستری است. در واقع توهم ما در دیدن این رنگها که در مورد آن لباس آبیرنگ نیز وجود داشت، بیانگر پدیدهای علمی با نام «ثبات رنگها» (Color Constancy) است. جونو کیم (Juno Kim) از دانشگاه نیو ساوت ولز (New South Wales) در این رابطه میگوید که مغز ما، رنگهای مختلف را با تنزیل رنگ منبع نور اصلی میبیند.
واقعا هیچ رنگ قرمزی در عکس این توت فرنگی خاکستری وجود ندارد!
برای درک بهتر، احتمالا میدانید تمام چیزهایی که ما آنها را به عنوان رنگهای مختلف درک میکنیم، در طول موج نوری 390 تا 700 نانومتر قرار دارند.
اگر بخواهیم کمی علمیتر صحبت کنیم، درنتیجه طول موجهای مختلف نور، سه نوع متفاوت از سلولهای گیرنده نوری در چشمان انسان، سیگنالهایی منحصر به فرد را برای قشر بینایی مغز ارسال کرده و آنجا، این اطلاعات با دیگر نشانههای موجود در محیطی که در آن قرار دارید، ترکیب و در نهایت چیزی درک میشود که ما به آن «رنگ» میگوییم. این ترفند به مغز اجازه میدهد تا تغییرهای نوری جبران شوند. هرچند در این حالت مغز دچار سردرگمی نیز میشود.
به عنوان مثال، نور خورشید که در روزهای صاف تابیده میشود، طول موجهای کوتاهتر بیشتری از رنگ آبی (درواقع چیزی که ما به عنوان رنگ آبی میبینیم) نسبت به نور آتش، مهتاب یا حتی لامپهای رشتهای دارد. با نگاه به اشیای مختلف در نور خورشید، طول موجهای کوتاهتر بیشتری از آنها به چشمها رسیده و ترکیبی متفاوت از سیگنالها برای مغز ارسال میشود. در نتیجه، چنین اتفاقی از نظر تئوری تجربهای متفاوت از رنگ آنچه ما در شب دیدهایم را به همراه دارد. در پاسخ، مغز نیز تا حد زیادی تکامل پیدا کرده و توانایی نادیده گرفتن نور آبی را خواهد داشت. کیم در این رابطه میگوید:
مغز ما با پردازش تمام این اطلاعات، آن را به حساب روشنایی گذاشته و لزوما رنگ قرمز را میبیند. چنین پدیدهای، این امکان را برای ما فراهم میکند تا بتوانیم رنگها را حتی با تغییر روشنایی محیط نیز به صورت ثابت ببینیم.
اگرچه Kitaoka با فیلتر تصویر و قرار دادن طول موجهای بلندتر در جای طول موجهای کوتاهتر، به شکل موثری موفق به حذف اغلب رنگهای گرم شده است، اما ذهن ما با خنثی کردن چنین حالتی، رنگ آبی را حذف و تلاش میکند تا در تصویر مورد نظر با رنگ قرمز دیده شود.
البته بیشتر از رنگ، خود توت فرنگیها هم اهمیت دارند؛ ما برای شناسایی بافت موجود از فام (پرده رنگ) و سایههای نیز استفاده کرده و به مغز خود فرمان میدهیم تا تصویر مورد نظر را با ظاهری مشابه رنگ قرمز نمایش دهد.
تحقیقات اختصاصی کیم نیز نشان میدهد که چرا با تغییر محل تابش نور، یک شی به صورت شفاف یا درخشان به نظر میرسد.
این موضوع نشان میدهد که سیستم بینیایی آموخته با تکیه بر جهت خطوط مختلف و محل نور در حال تابشی که در قسمت بالایی یا پایینی یک شی وجود دارد، آن را به صورت مات نشان دهد یا شفاف.
نظر شما چیست؟ آیا باز هم این توت فرنگی خاکستری را به رنگ قرمز میبینید؟