سرطان کبد ؛‌ معرفی علائم، روش‌های درمان و پیشگیری

سرطان کبد یکی از سرطان‌هایی است که می‌تواند در افراد، حتی بدون ایجاد علائم ایجاد شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی علائم و روش‌های درمان سرطان کبد بپردازیم.

سرطان کبد، سرطانی است که در بافت‌هایی از کبد آغاز می‌شود. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، سرطان کبد به عنوان چهارمین علت مرگ و میر بر اثر سرطان در جهان، سالانه باعث مرگ 782 هزار نفر می‌شود.

اطلاعاتی در رابطه با سرطان کبد

مطابق با گزارش موسسه ملی سرطان (NCI)، این نوع سرطان شامل سرطان سلول‌های کبد (HCC) و سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوما) است. (مجاری صفراوی، لوله‌های نازکی هستند که کبد، روده کوچک و کیسه صفرا را به هم متصل می‌کنند)

موسسه ملی سرطان ایالات متحده آمریکا برآورد کرده است که در سال 2018، تعداد 42202 مورد جدید از سرطان کبد شناسایی شده که در 200 مورد، منجر به مرگ شده است. در بین سال‌های 2008 تا 2014، تقریبا 17.7 درصد از افرادی که مبتلا به سرطان کبد شده‌اند، طی 5 سال گذشته موفق شده‌اند زنده بمانند.

طبق اعلام این موسسه، حدود یک درصد از مردم در طول دوران زندگی خود، در معرض سرطان کبد قرار می‌گیرند. میزان تشخیص این نوع سرطان از 10 سال گذشته تاکنون، رشدی معادل 2.6 درصد داشته است.

عوامل خطرآفرین برای سرطان کبد می‌توانند شامل هپاتیت B و C (هپاتیت همان التهاب کبد است)، سیروز ( یک بیماری که باعث آسیب کبد شده و از جریان خون جلوگیری به عمل می‌آورد، علت ایجاد سیروز می‌تواند مصرف الکل یا هپاتیت باشد) و آفلاتوکسین (سم نوعی قارچ بوده که می‌تواند در مواد غذایی، به علت ذخیره نادرست ایجاد شود) باشند.

علائم مربوط به سرطان کبد

دکتر دیوید برنشتاین (David Bernstein)، ریاست بخش کبدشناسی (Hepatology) موسسه بهداشتی واقع در لانگ آیلند شمالی اظهار داشت:

اکثر افراد در مراحل اولیه سرطان کبد، علائم و نشانه‌ها را تجربه نمی‌کنند. شایع‌ترین علامت سرطان کبد، بدون نشانه بودن آن است.

علائم در صورتی که ظاهر شوند، می‌توانند شامل توده سخت یا درد سمت راست شکم، تورم شکم، از دست دادن اشتهاء، کاهش وزن ناخواسته، حالت تهوع و زردی باشند.

روش‌های تشخیص و آزمایش

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، پزشکان با انجام معاینات فیزیکی عادی می‌توانند بزرگی کبد و حساس بودن آن را تشخیص دهند، در ادامه هم می‌توانند درستی یافته‌های خود را از طریق سونوگرافی شکمی و سی تی اسکن، بررسی کنند.

دکتر دیوید برنشتاین در مصاحبه با Live Science گفت:

این سرطان با سایر سرطان‌ها متفاوت است، ما می‌توانیم بدون انجام بیوپسی کبد تشخیص را انجام دهیم.

با این‌حال، بزرگی یا عملکرد غیرطبیعی کبد می‌تواند نشانه‌ای از سایر بیماری‌های کبد باشد. یک پزشک باید با انجام آزمایش‌های بیشتر همانند بیوپسی کبدی (برداشتن نمونه‌ای از بافت کبد برای بررسی رشد غیرطبیعی)، تشخیص را محدود کند.

دکتر دیوید برنشتاین اظهار داشت:

پزشکان می‌توانند آزمایش‌هایی را برای نشانگرهای تومور، همانند آلفا فتوپروتئین (AFP) انجام دهند.

AFP پروتئینی است که معمولا توسط جنین تولید می‌شود اما اگر در بزرگسالان یافت شود، می‌تواند نشانه‌ای از سرطان کبد باشد؛ همچنین این پروتئین می‌تواند نشانه‌ای از بارداری یا انواع دیگر سرطان باشد.

اگر سرطان کبد در بیمار تشخیص داده شود، ممکن است به آزمایش‌های بیشتری برای بررسی احتمال گسترش سرطان در سایر نقاط بدن نیاز باشد.

معرفی روش‌های درمانی

علاوه بر درمان‌های مختلفی که در آزمایش‌های بالینی مورد مطالعه قرار می‌گیرند، درمان‌های رایج در دسترس برای مبارزه با سرطان کبد را می‌توان جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی عنوان کرد. طبق اعلام موسسه ملی سرطان ایالات متحده آمریکا، درمان، بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد. لیست زیر به برخی از روش‌های ممکن درمان اشاره دارد:

آبلاسیون‌تراپی یکی از روش‌های درمانی بوده که بافت سرطانی را نابود یا به طور کلی حذف می‌کند. پزشکان در این روش با استفاده از سوزن الکترودی، به منظور تحویل امواج رادیویی با انرژی بالا برای گرم کردن و نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند.

برای بیماران مبتلا به سرطان کبد که در مراحل اولیه بیماری قرار دارند، جراحی ممکن است شامل یک هپاتکتومی جزئی باشد که در آن بخش بیمار کبد حذف شده یا جراحی پیوند کبد (کبد به صورت کامل حذف و جایگزین می‌شود) صورت می‌گیرد.

دکتر برنشتاین در رابطه با پیوند کبد اظهار داشت:

برای پیوند کبد، فرد بیمار نیاز به یک اهداکننده دارد که دارای گروه خونی مشابه و کبد تقریبا یکسان باشد.

بر اساس اعلام موسسه ملی سرطان ایالات متحده، پرتودرمانی خارجی، شایع‌ترین نوع پرتودرمانی بوده که در آن از X-Ray یا اشعه‌هایی با انرژی بالا جهت نابودی سلول‌های سرطانی یا کوچک‌تر کردن تومورها استفاده می‌کنند. پرتودرمانی داخلی هم وجود دارد، جایی که ماده رادیواکتیو در سوزن یا ابزارهای خاص پزشکی تعبیه شده و در نزدیکی تومور قرار می‌گیرد.

شیمی درمانی برای نابود کردن یا کاهش موقتی رشد سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. طبق گفته موسسه ملی سرطان، داروها می‌توانند از طریق پمپاژ، تزریق وریدی یا شریان کبد به منظور تحویل غلظت بالای دارو برای مبارزه با سلول‌های سرطانی کبد، استفاده شوند.

آمبولیزاسیون می‌تواند یکی دیگر از گزینه‌های درمانی برای بیمارانی باشد که نمی‌توانند درمان یا جراحی را برای حذف بافت‌های سرطانی یا تومورهایی که از کبد به بیرون گسترش پیدا نکرده‌اند، انجام دهند. در این روش درمانی با استفاده از یک ماده، باعث کاهش یا مسدودسازی جریان خون از طریق شریان کلیدی به بافت شده تا تومورها از کمبود اکسیژن و مواد مغذی لازم برای رشد، محروم شوند.

شیوه‌های پیشگیری از سرطان کبد

اگر کبد به علت هپاتیت، دچار آسیب‌دیدگی طولانی شده باشد، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد افزایش یابد. بر اساس اعلام موسسه ملی سرطان ایالات متحده آمریکا، واکسیناسیون علیه هپاتیت B می‌تواند راهی موثر در جلوگیری از ایجاد سرطان کبد باشد. (واکسن برای جلوگیری از هپاتیت C وجود ندارد)

بر اساس اعلام کلینیک مایو، روش‌های جلوگیری از هپاتیت C شامل مواردی همچون اجتناب از داروهای IV، رابطه جنسی ایمن و اجتناب از خالکوبی می‌شود. برای برخی از بیماران مبتلا به هپاتیت B و C مزمن یا سیروز، غربالگری می‌تواند یک گزینه جهت جلوگیری از سرطان کبد باشد.