دیسک های گازی ستاره های دوتایی زاویه‌های عجیبی به خود می‌گیرند!

اخیرا ستاره شناسانی که با آرایه تلسکوپی آلما کار می‌کنند، از کشف جالب‌توجهی در مورد شکل و صفحه گردش دیسک های گازی اطراف ستاره‌های دوتایی خبر داده‌اند؛ در ادامه با ما همراه باشید.

دیسک های گازی اطراف ستاره‌های دوتایی بسته به وضعیت ستاره‌ها می‌تواند در صفحات مختلفی گردش کنند؛ این کشف اخیر ستاره شناسان آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما یا همان آلما (ALMA) بوده که اطلاعات جالب‌توجهی را در مورد بحث هندسه فضایی و حلقه‌های گازی اطراف سیستم‌های ستاره‌ای آشکار کرده است. در بررسی این تحقیقات با گجت نیوز همراه باشید.

دیسک های گازی ستاره‌های دوتایی

دیسک های گازی مورد بررسی در تحقیقات اخیر به حوزه هندسه فضایی مربوط می‌شوند و در بحث‌های آکادمیک، با نام رسمی قرص پیش‌سیاره‌ای (protoplanetary disks) شناخته می‌شوند. این دیسک‌ها از گرد و غبار و گاز فشرده ساخته شده‌اند و معمولا می‌توان آن‌ها را اطراف ستاره‌های دوتایی پیدا کرد.

همان‌طور که از اسمشان پیداست، سیستم‌های دو ستاره‌ای تشکیل شده‌اند از دو جرم آسمانی فوق‌العاده بزرگ و سنگین که به واسطه وضعیت گرانشی به وجود آمده، به دور هم می‌چرخند. محققان دریافتند که اگر این سیستم دوتایی فشرده باشد، دیسک گازی اطراف ستاره‌ها در صفحه‌ای تقریبا مطابق صفحه گردش سیستم قرار خواهد گرفت، اما اگر ستاره‌ها از یکدیگر دور باشند و سیستم آن‌ها فشرده نباشد، حلقه گاز و گرد و غبار اطراف می‌تواند در صفحه‌ای شدیدا کج شده و متفاوت گردش کند.

دانشمندان معتقدند که رصد چنین سیستم‌های ستاره‌ای و بررسی وضعیت گرانشی و گرد و غبار اطراف آن‌ها کمک مهمی به گسترش علم هندسه فضایی می‌کند و از این اطلاعات می‌توان نکات مفیدی را در مورد بحث شکل‌گیری سیاره‌ها دریافت.

برای این منظور، محققان داده‌های جمع‌آوری شده توسط تجهیزات آلما که به دیسک های گازی ستاره‌های دوتایی مربوط می‌شد را با داده‌های مربوط به سیاره‌هایی که به دور چنین سیستم‌های دوتایی گردش می‌کنند، مقایسه کردند. اطلاعات سیاره‌ها به کمک تلسکوپ کپلر (Kepler) جمع‌آوری شد و مقایسه‌ها نشان داد که وضعیت چرخش دیسک گازی و همچنین زاویه قرارگیری آن نسبت به ستاره‌های میزبان ارتباط مستقیمی با دوره گردش ستاره‌ها دارد و در صورت کوتاه بودن این دوره گردش، دیسک مورد نظر تقریبا با صفحه گرانش سیستم دوتایی مطابقت دارد.

به طور دقیق‌تر، گفته شده که اگر دوره گردش ستاره‌های دوتایی بیشتر از یک ماه باشد، صفحه گردش دیسک گازی دچار انحراف می‌شود و همچنین شکل دیسک هم متفاوت خواهد بود. البته از آنجایی که ماموریت تلسکوپ کپلر به اندازه کافی طولانی نبود، محققان تنها توانسته بودند تا وضعیت سیاره‌هایی را بررسی کنند که به دور سیستم‌های دوقلو با دوره گردش 40 روزه، می‌چرخیدند. با این وجود شباهت‌های چنین سیاره‌هایی با دیسک های گازی اطراف ستاره‌های فشرده امکان نتیجه‌گیری اخیر محققان را فراهم کرد.

در مراحل بعدی گفته شده که با استفاده از تلسکوپ‌های آلما و رصدخانه وی ال تی ساختار دیسک‌های اطراف چنین ستاره‌هایی با دقت بیشتری بررسی خواهد شد. همچنین، هنوز مشخص نیست که چرا چنین ارتباطی بین فشردگی ستاره‌ها و زاویه دیسک‌ها وجود دارد و انتظار می‌رود که با انجام تحقیقات بیشتر، دلیل اصلی این پدیده مشخص شده و در نهایت، تاثیر چنین اتفاقی بر شکل‌گیری سیاره‌ها آشکار شود.