علائم ویروس کرونا

چرا علائم ویروس کرونا در برخی بیماران بروز نمی‌کند؟

علائم ویروس کرونا بعد از ورود آن به بدن انسان، در همه بیماران بروز نمی‌کنند. این افراد بدون داشتن نشانه های بیماری کووید 19 آن را به بقیه منتقل می‌کنند.

نزدیک به سه میلیون نفر تا امروز در سراسر دنیا به کووید 19 مبتلا شده و از بین آن‌ها بیش از 200 هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. با وجود کشندگی بالای ویروس کرونا، عامل این بیماری، برخی افراد در صورت ورود آن به بدنشان حتی علائم بیماری را نیز بروز نمی‌دهند! بررسی‌ها نشان داد اغلب افراد به چنین وضعیتی دچار هستند. آن‌ها به خاطر عدم بروز علائم ویروس کرونا یا ظهور نشانه‌هایی ضعیف مثل سرماخوردگی عادی، به عنوان «ناقل خاموش» شناخته می‌شوند.

نبود علائم ویروس کرونا از دیدگاهی خطرناک است!

البته وضعیت در کل 80 درصد یکسان نیست. برخی از آن‌ها نشانه‌هایی عادی شبیه به سرماخوردگی بروز داده و برخی دیگر هیچ مشکلی برایشان رخ نمی‌دهد، در حالی که ویروس در بدنشان وجود دارد. همین موضوع سبب می‌شود به ابتلای خود پی نبرده و قوانین قرنطینه خانگی را رعایت نکنند. در نتیجه بدون اطلاع ویروس را به بقیه انتقال خواهند داد. ممکن است افراد بیمار شده از طریق آن‌ها به شدت زمین‌گیر شده یا جانشان را از دست بدهند.

احتمال عدم ظهور علائم بیماری در کودکان، جوانان و افراد سالم از نظر جسمانی بیشتر است، اما این موضوع را نباید به معنی مصونیت کامل آن‌ها تلقی کرد. چندی پیش، مرگ دو جوان ۱۷ و ۲۱ ساله کاملا سالم بر اثر ابتلا به ویروس کرونا نشان داد هیچ گروه سنی، حتی با وجود داشتن بدنی کاملا سالم، در برابر کووید 19 مصون نیست.

با توجه به مشکل عدم بروز علائم ویروس کرونا در برخی افراد، همه کشورها باید تست‌های بیشتری، حتی روی افراد به ظاهر سالم، انجام بدهند. متاسفانه این کار در حال حاضر امکان‌پذیر نیست. در برخی کشورها تا پیش از بحرانی شدن وضعیت جسمانی فرد، تست کرونا گرفته نمی‌شود.

علائم ویروس کرونا

دانشمندان هنوز به طور دقیق به علت بی‌‌علامت بودن بیماری عده‌ای از افراد پی نبرده‌اند، اما تحقیقات اخیر رازهایی را برایمان برملا کرده‌اند.

بعد از ورود کروناویروس به بدن چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

شبیه به سایر ویروس‌ها، کروناویروس نوظهور با نام SARS-CoV-2 نیز به منظور بقا نیازمند پیدا کردن یک سلول زنده و استفاده از منابع آن برای تولید مثل است. برای این کار، یک بخش از پوسته بیرونی ویروس به یک گیرنده پروتئین با نام ACE2 وصل شده و مثل یک کلید وارد قفل آن می‌شود. گیرنده‌های پروتئین از نوع ACE2 بیشتر در ریه‌ها، کلیه، قلب و روده وجود دارند. در مطلب بررسی چگونگی قتل انسان توسط ویروس کرونا نیز دریافتیم بیشترین آسیب این عامل ویروسی ابتدا به ریه‌ها و سپس کلیه‌ها است.


از زمان آلوده شدن فرد تا نمایش علائم ویروس کرونا چند روز فاصله وجود دارد. از این فاصله با عنوان دوره نهفتگی یاد کرده و ممکن است تا چهارده روز نیز به طول بینجامد. البته حدود چهل روز پیش، متوسط دوره نهفتگی ویروس کرونا توسط دانشمندان دانشگاه جانز هاپکینز اعلام شد، اما در برخی بیماران حتی دو هفته زمان برده است.

بعد از ورود ویروس، مسیری که این عامل در بدن طی کرده و اتفاقاتی که مسبب آن می‌شود، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. تعیین آن تا حد زیادی به رفتار سیستم دفاعی بدن ارتباط دارد.

یک سیستم دفاعی سالم و قوی، در دوره نهفتگی ویروس از یورش آن جلوگیری کرده و تعداد عامل بیماری‌زا داخل بدن را کاهش می‌دهد. به این ترتیب ویروس دیگر فرصتی برای رفتن به ریه‌ها پیدا نخواهد کرد.

برخی از اصول اولیه پاسخ ایمنی

سیستم دفاعی بدن در برابر ویروس‌ها دو خط دفاعی دارد. اولین مورد سیستم ذاتی بوده و شامل موانع فیزیکی نظیر پوست و مخاط بینی است. همچنین پروتئین‌ها و ملکول‌های مختلفی در بافت بدن از نفوذ آن‌ها جلوگیری می‌کنند. بعد از آن‌ها به گلبول‌های سفید خون می‌رسیم که در صورت حمله ارگانیزم‌های زنده به بدن، با آن‌ها مقابله خواهند کرد. این برخورد روشی متداول بوده و به نوع ویروس بستگی ندارد. عملکرد این عوامل محافظتی بدن سریع است.

سیتسم دفاعی بدن کودکان نابالغ است، به همین دلیل تصور اولیه به شدت علائم ویروس کرونا در آن‌ها در صورت حمله بود. البته تجربه تا امروز نشان داده آن‌ها کمتر به کووید 19 مبتلا شده و کمتر نشانه‌های جدی از بیماری بروز می‌دهند! یک فرضیه برای این رخداد، قوی‌تر بودن سیستم دفاعی ذاتی آن‌ها است. در نتیجه حجم ویروس‌ها پایین آمده و از تعداد عوامل بیماری‌زا در بدن کاسته می‌شود. علت، توانایی بهتر بدن آن‌ها برای پاک‌سازی سریع ویروس‌ها پیش از دردسرساز شدنشان است.

علائم ویروس کرونا

دومین خط دفاعی بدن پاسخ ایمنی تطبیقی به شمار می‌رود. این سیستم دیرتر وارد عمل شده و فرآیند آن زمان بیشتری طلب می‌کند، اما بعد از اجرایی شدن، کارایی بیشتری برای مقابله با یک ویروس در صورت ورود مجدد آن خواهد داشت.

بر اساس یک فرضیه، یکی از دلایل شدید شدن علائم ویروس کرونا در برخی افراد و عدم ظهور نشانه‌ها در تعدادی دیگر، به وجود ژن‌هایی خاص در بدن مربوط می‌شود. نکته اینجاست که اگر فرآیند پاسخ ایمنی تطبیقی به جای زمانبر شدن، خیلی زود اجرایی شود، بدن ویروس‌ها را خیلی زود شناخته و در طول دوره نفهتگی به مبارزه‌ای قوی با آن‌ها خواهد پرداخت.

پاسخ مناسب بدن به عامل بیماری‌زا در گرو قرارگیری در وضعیت جسمانی خوب است. به همین دلیل افرادی که به بیماری‌های زمینه‌ای همچون مشکلات قلبی دچار هستند، بیشتر از بقیه در معرض خطر ابتلا قرار دارند.

بعد از دوران نهفتگی چه فاکتورهایی در شدت بیماری موثرند؟

اگر ویروس از لایه‌های محافظتی بالا عبور کرده و همچنان در بدن میزبان باقی بماند، از مکان اولیه شامل چشم، بینی یا گلو راهش را به ریه‌های پیدا خواهد کرد. داخل ریه‌‌ها، ویروس به گیرند‌ه‌های از نوع ACE2 قفل شده و شروع به تکثیر خود می‌کند. در این شرایط بدن نیازمند پاسخ‌های جدی‌تری برای مقابله با عامل آلوده‌کنده است. یکی از فاکتورهای تاثیر گذار در میزان علائم ویروس کرونا و شدت آن بعد از ورود به ریه‌ها، حجم عوامل بیماری‌زا است. به عبارتی چقدر ویروس وارد ریه‌ها شده‌اند.

با ادامه پیدا کردن درگیری بین سیستم دفاعی بدن و ویروس‌ها، مسیرهای عبور هوا که اکنون آلوده شده‌اند، مملو از مایع شده و کیسه‌های آن‌ها پر می‌شود. با افزایش میزان مایع فضای کمتری برای وارد شدن اکسیژن جدید و سپس رساندن آن به خون و بیرون کشیدن دی‌اکسید کربن از خون باقی می‌ماند. در این شرایط رفته رفته ذات‌الریه بروز کرده و علائمی همچون تب، سرفه‌ی احتمالا همراه با خلط و تنگی نفس به سراع بیمار می‌روند.

علائم ویروس کرونا

در برخی بیماران، پاسخ ایمنی بدن بیش از حد شدید و طولانی شده و منجر به بروز مشکلی به نام طوفات سیتوکین می‌شود. سیتوکین‌ها، گروهی از پروتئین‌ها هستند که اقدام به ارسال سیگنال به سلول‌های دفاعی سیستم ایمنی بدن می‌کنند. هدف از ارسال این سیگنال‌ها، راهنمایی کردن سلول‌های دفاعی است.

طوفان سیتوکین در واقع واکنش افراطی و فاجعه‌بار بدن نسبت به عامل بیماری‌زا است. می‌توان آن را به نوعی «خودزنی» دانست، به طوری که به خاطر دامن زدن شدید به التهاب ریه‌ها و افزایش خسارت وارد شده به این بافت‌های حساس، می‌تواند به مرگ منتهی شود!

در درصد کمی از مبتلایان به کووید 19 و پیش از آن مبتلایان به سارس و مرس در سال‌های قبل، طوفان سیتوکین سبب به اوج رسیدن علائم ویروس کرونا شده و سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) را منجر خواهد شد. در این شرایط مایعی که پیشتر ورود اکسیژن و خروج دی‌اکسید کربن را مشکل کرده بود، به طور کامل مسیر ورود اکسیژن در ریه‌ها را پر می‌کند. این اتفاق، اصلی‌ترین دلیل بروز مرگ بعد از ابتلا به کووید 19 است.

احتمال تبدیل شدن بیماری به سندرم دیسترس تنفسی حاد در افراد پیر و کسانی که پیشتر از مشکلات ریوی رنج می‌بردند، بیشتر است. فرضیه مطرح شده برای علت تبدیل شدن بیماری این گروه از افراد به ARDS، داشتن گیرنده‌های ACE2 کمتر در ریه‌ها است.

شاید این فرضیه عجیب به نظر برسد، چرا که گفتیم ویروس کرونا خود را به این گیرنده‌ها قفل کرده و شروع به تکثیر می‌کند، در نتیجه کمتر بودن تعداد آن‌ها باید فرصت تولید مثل را برای ویروس کاهش بدهد. با این حال، نباید از اهمیت بسیار زیاد گیرنده‌های ACE2 در مدیریت سیستم دفاعی چشم‌پوشی کرد. به خاطر کمبود آن‌ها سیستم در ارزیابی دشمن دچار مشکل شده و با ایجاد طوفان سیتوکین، خراب‌کاری می‌کند.

یکی دیگر از دلایل مطرح شدن این فرضیه، وجود تعداد بسیار بیشتر گیرنده‌های ACE2 در ریه کودکان است. شاید به همین دلیل علائم ویروس کرونا در آن‌ها ضعیف‌تر است.

در برخی شرایط، پزشکان موفق می‌شوند جلوی طوفان سیتوکین را گرفته و از آسیب رساندن سیستم دفاعی بدن به وسیله کولاک در ریه‌ها جلوگیری کنند.

امکان انتقال بیماری بدون داشتن علائم ویروس کرونا چقدر است؟

چند سری تحقیقات تا امروز نشان داد افراد مبتلا به کووید 19، قبل و بعد از بروز علائم بیماری در بدنشان، حجم بالایی از ویروس را همراه دارند. این موضوع نشان می‌دهد احتمال انتقال بیماری به دیگر افراد وجود دارد. با این حال، هنوز شواهدی برای اثبات امکان سرایت ویروس از بدن افرادی که هرگز نشانه‌ای از بیماری بروز نمی‌دهند، وجود ندارد.