اسکن اشعه ایکس مومیایی باستانی که از تمدن مصر به جا مانده بود و با عکس یک زن پوشانده شده بود، نشان داد که محتویات تابوت با آنچه نمایش داده شده بسیار متفاوت است.
اخیرا محققان اطلاعات جالبتوجهی را با اسکن اشعه ایکس مومیایی باستانی که مرتبط به تمدن مصریان بوده، به دست آوردهاند. این مومیایی روی خود تصویر یک زن را داشته و بررسیها نشان داده که برخلاف آنچه به تصویر کشیده شده، داخل تابوت یک دختر بچه 5 ساله مومیایی شده است.
محققان با استفاده از تکنیک میکروبیم (microbeam) تصویربرداری به کمک پرتو ایکس، بدون دستکاری کردن مومیایی مورد نظر، قسمتهای بسیار کوچکی از آن را هدف قرار داده و اطلاعات مهمی را در مورد سرگذشت کودک داخل تابوت و نحوه دفن او به دست آوردهاند. برای این کار از دستگاه سی تی اسکن به منظور آنالیز دندانها و استخوان ران کودک استفاده شد تا سن دقیق جسد مشخص شود. با این وجود گفته شده که هیچ اثری از ضربه یا نشانهای که دلیل مرگ دختر بچه را مشخص کند، یافت نشده است.
به علاوه استفاده از اشعه قدرتمند و متمرکز شده ایکس نشان داده که در قسمت شکم جسد جسم ناشناخته و مرموزی قرار داده شده است. جالب است بدانیم که همین مومیایی حدودا 2 دهه پیش به کمک اسکن پرتو ایکس مورد بررسی قرار گرفته بود، اما دادههای به دست آمده در آن زمان به هیچ وجه با اسکن اشعه ایکس مومیایی به کمک پیشرفتهترین تجهیزات تصویربرداری حال حاضر برابری نمیکنند.
اسکن اشعه ایکس مومیایی
در ابتدا این دانشمندان کل مومیایی را آنالیز کردند و سپس، در مراحل بعدی به کمک تجهیزات دقیقتر و با تکنیک پراش اشعه ایکس (X-ray diffraction)، جزئیات قسمتهای مختلف جسد و به خصوص جسم ناشناخته روی شکم کودک بررسی شد. در این تکنیک پرتوهای متمرکز به قسمت دلخواه تابیده میشوند و این پرتوها از اتمهای ساختار کریستالی منعکس میشوند. چنین روشی نوع ماده به کار رفته برای ساخت شیء مرموز مورد نظر را مشخص خواهد کرد.
استوارت استاک (Stuart Stock)، استاد دانشگاه نورت وسترن شیکاگو میگوید که تحقیق اخیر اولین باری بوده که اسکن اشعه ایکس مومیایی در آن به کمک تکنیک پراش انجام میشود. این مومیایی دست نخورده که با نام «پرتره مومیایی هاوارا شماره 4» (Hawara Portrait Mummy No. 4) شناخته میشود، جزو اموال موزه دانشگاه مورد نظر بوده و به سده اول بعد از میلاد مسیح که مصر تحت سلطه رومیها بود، مربوط میشود. گفته شده که این جسد بین سالهای 1910 تا 1911 از منطقهای به نام هاوارا مصر بیرون کشیده شده است.
استاک میگوید که تحت سلطه رومیها در آن زمان، در قسمت بالایی مومیاییهای مصری پرترهای چسبانده میشد؛ گفته شده که هزاران نمونه از این نوع مومیاییها ساخته شدهاند، اما در اکثر آنها پرتره مورد نظر از روی جسد کنده شده است. با این حال هماکنون بین 100 تا 150 مومیایی کشف شده که پرترهای دست نخورده روی آنها قرار دارد.
همانطور که در تصویر زیر میبینیم، پرتره مومیایی اخیر مربوط به یک زن بالغ بوده، اما ابعاد کوچک جسد از همان ابتدای بررسیها به محققان گفت که به احتمال قوی محتویات تابوت چیز دیگری است. به این ترتیب اسکن اشعه ایکس مومیایی نشان داد که جسد متعلق به کودکی بوده که دندانهای دائمی او هنوز به صورت کامل بیرون نیامده بودند.
کشف شیئی مرموز
گزارش تیم استاک نشان داده که طول جسد از بالای جمجمه تا پاشنه پا حدودا یک متر بوده و باندهای به کار رفته برای مومیایی کردن هم پنج سانتیمتر به این طول اضافه کردهاند. از طرف دیگر، اسکن دقیق به کار رفته نشان داده 36 شیء نوک تیز شبیه به میخ در اطراف گردن، سر، دور پاها و شکم کودک قرار داشتند. به نظر میرسد که در قرن گذشته، متخصصان حفاری آن دوران برای ثابت نگه داشتن جسد و بقایای کشف شده، از چنین سیمهای فلزی استفاده کردهاند.
استاک میگوید که در کمال تعجب، لایهای نامتقارن از نوعی گل در اطراف باندهای مومیایی کشف شده و به نظر میرسد که در زمان مومیایی کردن جسد، مقام مذهبی مورد نظر از این ماده برای چسباندن باندها استفاده کرده است. با این حال، همانطور که اشاره شد، روی شکم کودک شیئی بیضی شکل و ناشناخته با طول 7 میلیمتر قرار دارد که ماهیت آن هنوز مشخص نیست.
اسکن اشعه ایکس مومیایی نشان داد که شیء مورد نظر از جنس ماده معدنی کلسیت بوده و به احتمال قوی، در مراسم مومیایی کردن، به دلیل وارد شدن آسیب به جسد، مقام مذهبی حاضر نوعی سنگ طلسم را برای دور کردن نفرین روی جسد قرار داده است. البته دقت تجهیزات حال حاضر به حدی نیست که ویژگیهای جزئی شیء مورد نظر را مشخص کند.
استاک در این رابطه میگوید که تحقیقات اینچنینی همیشه اطلاعات مفید و ارزشمندی را در اختیار ما قرار میدهند، اما متاسفانه سوالات بیپاسخ و مبهم هم در طی این پژوهشها به وجود میآیند که تنها میتوان با انجام تحقیقات بیشتر برای پیدا کردن جواب آنها تلاش کرد.