به تازگی خبر کشف یک سیاه چاله نادر منتشر شده است؛ طبق اطلاعات موجود، این جرم آسمانی عظیم دقیقا در میان دو طیف از سیاه چالههای بزرگ و کوچک قرار دارد.
دانشمندان دانشگاههای ملبورن و مانش استرالیا به تازگی خبر پیدا شدن یک سیاه چاله نادر را منتشر کردهاند که ویژگیهایی منحصر به فرد دارد. گفته شده که این جرم آسمانی ابعادی کاملا متعادل داشته و چیزی دقیقا بین کوچکترین و بزرگترین سیاه چالههای جهان است.
خبر کشف اخیر از این لحاظ که سیاه چاله مورد نظر جزو کوچکترین و یا بزرگترین اجرام نوع خود بوده، مهم نیست؛ برخلاف انتظار مخاطبان، دانشمندان اعلام کردهاند که به دلیل قرار گرفتن این جرم آسمانی در وسط دو طیف مختلف از سیاه چالههای بزرگ و کوچک و متعادل بودن ابعاد است که پیدا شدن چنین سیاه چالهای اهمیت بسیاری دارد.
این اجرام آسمانی عظیم و فوقالعاده قدرتمند یا در ابعاد بسیار کوچک یافت میشوند و یا نمونههایی از آنها که در مرکز کهکشانها قرار گرفتهاند و سیاه چالههای کلان جرم نام دارند، در میان اکتشافات دنیای ستاره شناسی خبرساز میشوند. با این حال کم پیش میآید که سیاه چالهای در حد واسط این دو طیف قرار بگیرد و وقتی به صورت معجزهآسایی یک جرم اینچنینی در آسمان دیده میشود، دانشمندان تا حد امکان به دنبال کسب اطلاعات از کشف مورد نظر هستند.
یک سیاه چاله نادر و رکوردشکن
محققان ملبورن و مانش میگویند که این سیاه چاله در نوع خود رکوردشکن بوده و میتوان آن را به عنوان نقطه اتصال گمشدهای در نظر گرفت که در میان دو جمعیت شناخته شده از سیاه چالهها قرار دارد. بررسیها نشان میدهد که جرم این سیاه چاله 55 هزار برابر از خورشید بزرگتر است؛ البته شاید دیدن چنین عددی شما را حیرتزده کند، اما در دنیای سیاه چالهها، ابعادی این چنین حد واسط به حساب میآید و سیاه چالههای فوقالعاده بزرگتر از این مورد هم کشف شدهاند که یکی از آنها در مرکز کهکشان راه شیری ما قرار دارد.
گفته شده که یافتن سیاه چاله نادر مورد نظر نادانستههای ما در مورد نحوه شکلگیری این اجرام آسمانی را روشن میکند. یکی از این نادانستهها به ابعاد عجیب و غریب سیاه چالههای کلان جرم مربوط میشود؛ همانطور که اشاره شد، تقریبا تمامی کهکشانها یک جرم عظیم با این مشخصات در مرکز خود دارند، اما کسی نمیداند که چگونه یک سیاه چاله میتواند در طول عمر کل کیهان، به چنین اندازه باورنکردنی برسد. محققان استرالیایی امیدوارند که سیاه چاله تازه کشف شده بتواند جوابی برای این سوال مهم به ما بدهد.
در مورد جزئیات کشف اخیر گفته شده که یک انفجار اشعه گاما که به واسطه امواج گرانشی قابل مشاهده شده، امکان پیدا کردن این سیاه چاله را فراهم کرده است. در واقع این انفجار گاما چیزی در حدود نیم ثانیه طول کشیده و نور فوقالعاده زیادی در اثر ادغام ستارههای به وجود آورنده آن ساطع شده است. در دنیای ستاره شناسی این نوع انفجار با نام اکو (echo) شناخته میشود.
دوران ابتدایی شکلگیری کیهان
طبق اطلاعات موجود، سیاه چاله نادر مورد نظر باعث شده تا نور ناشی از این اکو به هنگام عبور از فضا و رسیدن به سیاره ما، در مسیرش دچار خمیدگی شده و از دید ستاره شناسان، دو بار رویت شود. محققانی مانند دانشمندان تیم دانشگاههای استرالیا از نرمافزارهای مخصوصی استفاده میکنند که برای پیدا کردن سیاه چالهها به کمک امواج گرانشی طراحی شدهاند. همین نرمافزار به هنگام مشاهده شدن نور یکسانی که دو بار رویت شده بود، تشخیص داد که هر دو نور در واقع از یک اکو به وجود آمدهاند و یک سیاه چاله عظیم باعث ایجاد این تکرار شده است.
دانشمندان این احتمال را مطرح کردهاند که سیاه چاله کشف شده از نوع سیاه چالههای کهنی باشد که در ابتداییترین دوران شکلگیری کیهان، زمانی که هیچ ستاره و یا کهکشان دیگری وجود نداشت، به وجود آمده است. نظریه کنونی دانشمندان در مورد دلیل شکلگیری سیاه چالههای کلان جرم این است که به احتمال قوی در دوران ابتدایی شکلگیری کیهان این سیاه چالههای کهن بستر مورد نیاز برای پیدایش سیاه چالههای عظیم و شکلگیری کهکشانها به دور این سیاه چالهها را فراهم کردهاند.
از طرف دیگر، محققان میگویند که پیدا کردن این سیاه چاله نادر به ما این امکان را میدهد تا تعداد کلی چنین اجرامی در کیهان را تخمین بزنیم. حدودا سه دهه پیش بود که دانشمندان برجستهای در حوزه کیهان شناسی وجود چنین سیاه چالههایی را پیشبینی کردند و به نظر مرسد که بعد از گذشت سی سال، مشاهدات ستاره شناسان در دنیای واقعی این پیشبینی را تایید میکنند.
طبق آخرین تخمینها، گفته شده که احتمالا 46 هزار سیاه چاله با ابعادی شبیه به سیاه چاله اخیر در اطراف کهکشان راه شیری قرار گرفتهاند.