لهستان هویتزرهای خودکشش AHS Krab را به اوکراین تحویل داد

در این نوشتار به معرفی و بررسی هویتزر خودکشش AHS Krab ساخت لهستان می‌پردازیم که شمار زیادی از آن‌ها توسط این کشور به اوکراین اهدا شد.

همانطور که در نوشتارهای پیشین نیز گفته شد، امروزه روند ارسال تسلیحات به اوکراین با تغییراتی همراه بوده و علاوه بر تسلیحات انفرادی، سلاح‌های سنگین نظیر هویتزر و راکت انداز نیز از سوی کشورهای پشتیبان به کی‌یف اهدا می‌شود. لهستان از جمله کشورهایی است که در پشتیبانی از اوکراین سنگ تمام گذاشته و در زمینه تسلیحات سبک و سنگین، کمک فراوانی به همسایه خود کرد. از جمله این کمک‌ها می‌توان به تحویل 18 عراده هویتزر خودکشش AHS Krab اشاره کرد.

هم اکنون جنگ در اوکراین به مرحله‌ای رسیده که توان آتش توپخانه‌ای حرف اول را می‌زند و طرفین با استفاده از آن سعی دارند حریف خود را زیر آتش سنگین گرفته و مواضع و مقاومت آن‌ها را در هم بشکنند. اوکراینی‌ها نیاز دارند تا با توپخانه موقعیت روس‌ها در مناطق اشغالی را زیر آتش بگیرند و از نیروهای خودی پشتیبانی به عمل آورند تا بتوانند پیشروی کرده و خاک خود را آزاد کنند. نیروهای متجاوز ارتش روسیه نیز با کمک توپخانه سعی دارند مدافعان را عقب نگه دارند.

و اما AHS Krab یک هویتزر خودکشش 155 میلی‌متری است که اوایل دهه 2000 توسط 2 کمپانی دفاعی لهستانی OBRUM و HSW طراحی و تولید نیز به HSW واگذار شد. تولید آن طی 2 مرحله صورت گرفت که مرحله اول از 2008 تا 2011 برای تولید پیش نمونه بود و مرحله دوم که از 2015 آغاز شد،‌ همچنان ادامه دارد. تا 2021 شمار 96 عراده کرب (به انگلیسی Crab و به معنی خرچنگ) تحویل ارتش لهستان شد که نخستین نمونه‌ها را اواخر 2016 دریافت کرد.

این هویتزر در نوع بسیار جالب است،‌ زیرا ترکیبی از دو هویتزر خودکش دیگر می‌باشد. در سال 1997 ارتش لهستان رقابتی برای انتخاب یک برجک توپخانه‌ای کامل برگذار کرد که طی آن AS-90M انگلیسی با PzH 2000 آلمانی رقیب یکدیگر بودند و نهایتا برجک AS-90M انتخاب شد. البته توپ برجک با یک نمونه طویل‌تر آلمانی جایگزین شد. در ابتدا لهستانی‌ها قصد داشتند از یک شاسی بومی استفاده کنند، اما در ابتدا به دلایل مالی پروژه برای مدتی متوقف شد.

در سال 2014 آن‌ها شاسی هویتزر خودکشش K9 تندر ساخت کره جنوبی را برگزیدند و اولین نمونه‌های تحویلی در سال 2015 از کره جنوبی به دستشان رسید. لهستان قصد دارد مجموعا 122 عراده AHS Krab برای ارتش تولید کند که برای آن‌ها 24 شاسی در سال 2017 مستقیما از کره دریافت و مابقی را تحت لیسانس در خاک خود تولید می‌کند. تولید برجک‌ها نیز به روش مشابه صورت می‌گیرد. قرار است تا سال 2024 ساخت تمام 122 عراده درخواستی تحویل ارتش شوند.

کرب برای حفاظت از خدمه و مقاومت بالا در جنگ، بدنه زرهی دارد تا مقابل گلوله‌های سنگین ضد زره، ترکش، مین و بمب بقاپذیری بالایی داشته و در نزدیکی درگیری‌ها و خط مقدم نیز اقدام به پشتیبانی از نیروهای خودی کند. بالای برجک تیربار سنگین 12.7 میلی‌متری WKM-B و جلوی آن نیز 8 پرتابگر نارنجک دودزا قرار دارد تا در صورتی که سیستم هشدار دهنده لیزری متوجه قفل لیزری شد، با ایجاد پرده دود خود را مخفی و مانع کشف و هدف قرار گرفتن توسط دشمن شود.

هویتزر دارای سیستم اعلام حریق و آتش خاموش کن خودکار است تا در صورت بروز کوچکترین آتش سوزی در فضای داخلی، سریعا آن را خاموش کند. تهویه مطبوع، حفاظت NBC و تصفیه هوا برای کابین تحت فشار نیز دیگر قابلیت‌های آن هستند تا در محیط‌های آلوده به مواد رادیواکتیو، شیمیایی و بیولوژیکی نیز عملیات کند. هر عراده  کرب 5 نفر خدمه دارد که برای انجام کلیه امور نیازی به ترک خودرو ندارند. بدین ترتیب از گزند دشمن و عوامل کشتار جمعی در امان‌اند.

کرب یک توپ 155 میلی‌متری آلمانی دارد که روی برجکی با موتور الکتریکی و قابلیت چرخش 360 درجه سوار است؛ البته قابلیت چرخش دستی نیز دارد تا در صورت بروز مشکل در سیستم الکتریکی، امکان چرخش برجک و اجرای آتش حفظ شود. توپ از زاویه منفی 3.5 تا مثبت 70 درجه در محور عمود حرکت و تمام مهمات 155 میلی‌متری موجود، اعم از هدایتی و غیرهدایتی را شلیک می‌کند. طول لوله توپ 8.06 متر است، در حالی که در AS 90M توپ 6.045 متر طول دارد.

بسته‌های سفید در عقب شاسی خرج پرتاب هستند؛ علاوه بر درب‌های برجک، انتهای شاسی نیز یک درب قرار دارد

توپ پس از هر شلیک به صورت اتوماتیک توسط گلوله‌گذار خودکار بارگذاری و به لطف آن هویتزر می‌تواند در حالت رگباری کمتر از ۱۰ ثانیه ۳ گلوله شلیک کند که البته فشار زیادی به لوله توپ وارد و نمی‌توان برای مدت طولانی به این روش اجرای آتش کرد. نواخت آتش آن ۶ گلوله در دقیقه برای ۳ دقیقه و ۲ گلوله در دقیقه برای آتش طولانی و مداوم است. هویتزر 40 گلوله دارد که 29 عدد به همراه 28 خرج پرتاب را در خشاب گلوله‌گذار و 11 گلوله و 20 خرج دیگر در شاسی هستند.

برد آتش توپ AHS Krab بسته به نوع مهمات دارد که برای گلوله عادی 32 و برای گلوله هدایتی و دوربرد تا 40 کیلومتر می‌رسد. انواع گلوله‌های هدایت ماهوراه‌ای نظیر اکسکالیبور و ولکانو، مهمات هدایت لیزری مانند کوپرهد، گلوله‌های هدایت فروسرخ همچون بونس و اسمارت قابلیت شلیک شدن از این توپ را دارند. البته از بین مهمات مذکور، تا اینجای کار تنها M982 اکسکالیبور از سوی آمریکا در اختیار اوکراینی‌ها قرار گرفته‌ و کانادا نیز قصد ارسال آن‌ها را دارد.

اجزای الکترونیکی کرب کاملا بومی‌ هستند. یک رادار پشت توپ است تا سرعت دهانه را اندازه و اطلاعات را به کامپیوتر بالستیک بفرستد. اطلاعات موقعیت هویتزر و هدف با کمک سیستم هدایت داخلی و ماهواره‌ای GPS در کنار دیگر اطلاعات جمع آوری شده توسط سنسورهای دیگر نظیر سنسور جهت و سرعت باد، رطوب و همچنین سنسور شرایط جوی به کامپیوتر ارسال تا جهت و زاویه توپ برای شلیک دقیق به سمت هدف را محاسبه و به سیستم مدیریت آتش بدهد.

تصویری از یک AHS Krab اوکراینی در حال اجرای آتش علیه ارتش روسیه

سیستم مدیریت آتش می‌تواند اطلاعات هدف را توسط سیستم ارتباط رادیویی از نیروهای خودی دریافت و ضمن محاسبه دقیق زاویه و جهت توپ، گلوله متناسب با آن را در توپ بارگذاری و فیوز را برای انفجار در هوا و یا پس از برخورد تنظیم، سپس نشانه‌روی را به صورت خودکار انجام و شلیک کند. این مراحل به صورت کاملا اتوماتیک بدون دخالت انسان انجام و البته در صورت تمایل یا قطع برق به هر دلیل، به صورت نیمه‌ خودکار یا دستی توسط انسان نیز انجام پذیرند.

راننده سیستم اپتیکی پریسکوپی با قابلیت تصویرسازی فروسرخ به منظور دید در شب و از بین مه، دود و غبار دارد. یک برجک الکترواپتیکال با دوربین تلویزیونی، تصویرساز فروسرخ و نشانه‌گذار و فاصله یاب لیزری نیز بالای برجک قرار دارد که برای دید و شلیک مستقیم تا برد ۲ کیلومتر است؛ فرمانده و توپچی علاوه بر آن، به سیستم DD-9620 جهت مشاهده اطلاعات هدف نیز دسترسی دارند. خدمه گلوله گذار نیز سامانه مختص خود برای مشاهده وضعیت و نوع گلوله‌ها را دارند.

عقب برجک در طرفین درب اصلی، دو محفظه حمل و ذخیره سازی بزرگ با حفاظت زرهی قرار دارد که می‌توان تجهیزات مختلف نظیر ابزار تعمیر و نظافت را درون آن قرار داد. علاوه بر این ۵ محفظه کوچک دیگر نیز با آرایش ۳ عدد در سمت راست و ۲ عدد در سمت چپ برجک قرار دارد که هر کدام مختص یکی از خدمه برای حمل سلاح و یا هر نوع بار و تجهیزات جانبی دیگر است. 3 درب خروج اضطراری کوچک نیز، یکی در سمت چپ و 2 عدد بالای برجک قرار دارند.

شاسی کرب 7.44 متر طول دارد که با احتساب لوله طول کلی آن به 12.01 متر می‌رسد. پهنایش 3.64 متر و ارتفاعش 3 متر ارتفاع است. وزن آن با سوخت، مهمات، خدمه و دیگر متعلقات 52.14 تن و وزن خالی آن 48 تن است. برای حمل هوایی آن به هواپیماهای ترابری راهبردی شامل ایلوشین IL-76، آنتونوف An-22 آنتی (Antei) و An-124 روسلان (Ruslan)، C-17 گلوبمستر 3 (Globemaster III) و C-5 گلکسی (Galaxy) نیاز است که 2 تا 3 عراده را حمل می‌کنند.

شاسی کشنده این هویتزر در اصل مربوط به هویتزر خودکشش K9 تندر ساخت کره جنوبی است و به لطف موتور دیزل خود می‌تواند تا 70 کیلومتر بر ساعت سرعت بگیرد. این موتور 8 سیلندر توسط کمپانی کره‌ای STX (سانگ‌یانگ) تولید می‌شود. قدرت آن نیز 1000 اسب بخار است و نسبت رانش به وزن تقریبا 21 اسب بخار به ازای هر تن را برای AHS Krab فراهم می‌کند که سبب افزایش مانور، چابکی و توان تحرک خودرو در انواع مسیرهای هموار و ناهموار می‌شود.

سیستم گیربکس و انتقال قدرت نیز توسط کمپانی آمریکایی الیسون (Allison) ساخته و 4 دنده برای حرکت به جلو و 2 دنده برای حرکت به عقب دارد. بیشینه سرعت کرب 70 کیلومتر بر ساعت است و با یک مرحله سوختگیری، مسافتی به طول 400 کیلومتر را می‌پیماید. زنجیر (شنی) این خودرو نیز دارای شوک گیر است و چرخ‌هایش پوشش دو لایه لاستیکی دارند. خود زنجیر نیز دارای کفشک‌های دو قلوی پلاستیکی است تا تعویضشان راحت باشد و آسفالت را تخریب نکنند.

سیستم تعلیق شاسی نیز از نوع آبی بادی (هیدروپنوماتیک) است که به جای فنر از سیستم هیدرولیک استفاده می‌کند. این سامانه اجازه می‌دهد تا ارتفاع شاسی را تغییر و بدین‌ترتیب ضمن تنظیم فنربندی خودرو متناسب با مسیر، توپ خود را نیز در زاویه‌ای بیشتری حرکت دهد. کرب همچنین به یک سیستم برق کمکی 5.5 هزار واتی بومی نیز مجهز است تا هنگام خاموش بودن موتور و ژنراتور اصلی، همچنان امکان تامین برق تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی خود را حفظ کند.

هویتزر AHS Krab می‌تواند از شیب 25 درجه بالا رفته و از مسیر با شیب یک درجه نامتوازن 17 درجه‌، گودال 2.5 متری و یا مانع عمودی به ارتفاع 0.8 متر گذر کند. بدون آماده سازی از معبر آبی با عمق 1 متر نیز رد می‌شود. این هویتزر می‌تواند کمتر 30 ثانیه آماده شلیک و پس اجرای آتش، کمتر از 30 ثانیه آماده حرکت و ترک محل شود. این ویژگی در ترکیب با توان تحرک بالا به آن امکان اجرای تاکتیک شلیک و فرار می‌دهد تا از گزند آتش ضد آتشبار دشمن در امان بماند.

پشتیبانی از نیروهای خودی حین پیشروی، حفظ موقعیت یا عقب نشینی، درگیری با پایگاه‌ها، بنادر، فرودگاه‌ها، مقر نیروها و ادوات دشمن، ذاغه مهمات، انبار تجهیزات، ایستگاه‌های راداری، مخابراتی، مراکز فرماندهی،‌ محل تجمع نیروهای دشمن و هر هدف زمینی دیگر و اجرای آتش ضد آتشبار به منظور سرکوب آتشبارهای راکتی، توپخانه‌ای و یا پدافند هوایی دشمن از جمله ماموریت‌های این هویتزر خودکشش زرهی هستند که با مهمات متنوع تا برد بالا انجام می‌دهد.

لهستان از جمله کشورهایی است که حمایت فراوانی از اوکراین به عمل آورده و تا به امروز علاوه بر 2 میلیارد دلار کمک نظامی، کمک‌های غیرنظامی زیادی به آن‌ها کرده است. از کمک‌های نظامی لهستان می‌توان به اهدای 250 دستگاه تانک T-72M1(R)، صد عراده خودروی رزمی پیاده نظام BMP-1، حداقل 20 سامانه راکت انداز چندتایی BM-21، بیش از 20 هویتزر خودکشش ACS 2S1 Gvozdika در کنار 100 موشک هوا به هوای R-73 اشاره کرد که همگی بلاعوض بودند.

ورشو همچنین تسلیحات سبک فراوانی شامل صدها قبضه اسلحه تهاجمی FB MSBS Grot، نارنجک انداز RGP-40 و راکت انداز RPG-76 Komar به اوکراین داد. پهپادهای شناسایی فلای آی (FlyEye) و پهپادهای انتحاری وار مِیت (Warmate) که که به آن‌ها مهمات سرگردان نیز می‌گویند، از جمله تسلیحات سبک دیگری هستند که لهستان برای اوکراین فرستاد. هزاران کلاه خود نظامی، جلیقه ضد گلوله، جیره غذایی، بسته کمک‌های اولیه و… نیز کمک‌های غیرمرگبار لهستان هستند.

لهستان پس از آمریکا و بریتانیا، سومین کشور حمایت کننده اصلی از اوکراین است. ورشو (پایتخت لهستان) علاوه بر این که 18 عراده AHS Krab از موجودی ارتش خود را به اوکراین اهدا کرد، به زودی قراردادی برای تحویل 54 تا 60 عراده هویتزر خودکشش دیگر به ارزش 650 تا 700 میلیون دلار با اوکراین امضا کرد که البته بخشی (احتمالا عمده) از هزینه آن توسط اتحادیه اروپا و آمریکا تامین می‌شود. تحویل این سامانه‌های جدید به زودی آغاز و در 2023 تکمیل می‌شود.