گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
درایوهای حالت جامد یا SSD بسیار سریع‌تر از همتایان خود، هارد دیسک‌ها یا همان HDD با قطعات متحرک هستند. اما آیا گزینه مناسبی برای شما هستند؟
طی سالیان اخیر، حضور حافظه‌های SSD در بازار پررنگ‌تر شده است. آن‌ها کاهش قیمت محسوسی را تجربه کرده‌اند، گرچه هنوز هم به ازای هر گیگابایت حافظه هنوز هم گران قیمت‌تر از هارد دیسک‌های سنتی هستند. اما یک حافظه SSD چیست؟ چگونه می‌توانید بیشترین بهره ممکن را از آن‌ها ببرید؟ آیا می‌توانید با اضافه کردن یک اس‌اس‌دی به سیستم خود تغییراتی در تجربه کاربری به وجود بیاورید؟
همه‌ی این‌ها سوال‌هایی است که در ادامه پاسخی برای آن‌ها داریم و به شما در تصمیم‌گیری کمک خواهیم کرد.
حافظه SSD چیست؟
شاید باور نکنید اما درایو حالت جامد فناوری قدیمی است. این حافظه‌ها دهه‌ها هست که به اشکال گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اولین نسل مبتنی بر رم بود و به قدری گران قیمت بود که فقط در کامپیوترهای فوق رده بالا و ابرکامپیوترها یافت می‌شد. در دهه ۱۹۹۰ میلادی، حافظه‌های SSD مبتنی بر فلش ظهور کردند، اما همچنان گران قیمت بودند و اغلب در مسائل محاسباتی تخصصی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
در دهه ۲۰۰۰ میلادی، نزول قیمت حافظه‌های فلش کاهش پیدا کرد و در پایان دهه، حافظه‌های SSD وارد بازار کامپیوترهای شخصی شدند.
برای آنکه با SSD آشنا شوید، ابتدا باید HDD را بشناسید. اچ‌دی‌دی مجموعه‌ای از صفحات فلزی است که با مواد فرومغناطیسی پوشیده شده‌اند. این صفحات روی یک دوک می‌چرخند. سطح این صفحات با استفاده از یک بازوی مکانیکی کوچک (یک بازوی محرک) با یک نوک بسیار ظریف نوشته می‌شود. سپس داده‌ها با تغییر قطب بیت‌های مغناطیسی، روی سطح صفحات ذخیره می‌شوند.
البته فرآیند آن کمی پیچیده‌تر از این چیزی است که ما می‌گوییم، اما همین کافی است با این قطعات که باعث ذخیره داده‌ها می‌شوند آشنایی اولیه‌ای پیدا کنید. وقتی شما می‌خواهید داده‌ها را روی یک HDD مغناطیسی بنویسید یا بخوانید، صفحات می‌چرخند، هد شروع به جستجو می‌کند و داده‌ها در جای خود قرار می‌گیرند. بنابراین در یک هارد دیسک در کنار فرآیند دیجیتالی، یک فرایند مکانیکی هم وجود دارد.
اما در آن سو درایوهای حالت جامد فاقد هرگونه قطعات متحرک هستند. اگرچه مقیاس متفاوت است و میزان فضای ذخیره‌سازی به طور قابل توجهی در HDD بیشتر است، اما یک حافظه SSD به عنوان یک فلش درایور پرتابل قابلیت حمل امن‌تری نسبت به آن دارد. اکثر حافظه‌های اس‌اس‌دی موجود در بازار از نوع NAND هستند که نوعی حافظه غیرفرار برای ذخیره‌سازی اطلاعات بدون نیاز به برق است (برخلاف رم که کامپیوتر شما به محض رفتن برق، تمام داده‌های ذخیره شده‌اش را از دست می‌دهد). حافظه NAND همچنین سرعت به مراتب بالاتری در مقایسه با هارد درایوهای مکانیکی دارد، زیرا دیگر زمانی برای چرخش و جستجو تلف نمی‌شود.
مقایسه حافظه‌های SATA SSD با NVMe
دو نوع حافظه SSD در بازار وجود دارد: حافظه‌های NVMe SSD و SATA SSD. هر دو این‌ها در ذخیره داده شبیه به هم هستند، اما راه ارتباط برقرار کردن آن‌ها با کامپیوتر شما متفاوت است و این باعث تفاوت سرعت بین آن‌ها می‌شود.
حافظه‌های SATA SSD از SATA 3 برای ارتباط با کامپیوتر شما استفاده می‌کنند. آن‌ها حداکثر سرعت ۶۰۰ مگابایت بر ثانیه‌ای دارند و از طریق پورت SATA به مادربرد سیستم شما متصل می‌شوند.
در آن سمت حافظه‌های NVMe SSD از رابط کاربری PCI Express برای انتقال اطلاعات با کامپیوتر شما استفاده می‌کنند. نسخه‌های مختلفی از رابط PCIe وجود دارد، اما در حال حاضر که این مقاله را می‌نویسیم، PCIe 4.0 رایجترین نوع است.
برخی از درایوهای PCIe 4.0 NVMe سرعت خواندنی نزدیک به ۷ گیگابایت بر ثانیه دارند که ۱۰ برابر بیشتر از مدل‌های SATA 3 است! اکثر این درایوها از یک اسلات ویژه به نام M.2 برای اتصال به کامپیوتر شما استفاده می‌کنند، در حالی که برای استفاده از برخی از آن‌ها یک پورت استاندارد PCIe کافی است.
استانداردهای جدیدتر PCIe مثل PCIe 5.0 حتی سریع‌تر هم می‌شوند. بدیهی است که نسل‌های جدیدتر، سرعت بیشتری نسبت به نسل قبلی خود داشته باشند. این یعنی شما می‌توانید از یک درایو PCIe 5.0 SSD انتظار سرعت ۱۳، ۱۴ یا حتی ۱۵ گیگابایت بر ثانیه‌ای را هم داشته باشید.
دستگاه‌های پشتیبانی کننده از PCIe 5.0 که با پردازنده‌های نسل ۱۲ اینتل و پردازنده‌های سری Ryzen 7000 جدید AMD سازگاری دارند، در حال ورود به بازار هستند. بنابراین احتمالاً تا اواخر امسال یا اوایل سال ۲۰۲۳ میلادی می‌توانید صاحب یکی از آن‌ها شوید.
اما همه چیز به PCIe 5.0 ختم نمی‌شود. ما می‌دانیم که استاندارد PCIe 6.0 سرعت دو برابری خواهد داشت و حافظه‌های SSD نیز می‌توانند نهایت استفاده را از این سرعت ببرند. فقط نباید تا سال ۲۰۲۴ روی خرید آن‌ها حساب کنید.
مقایسه SSD و HDD
حالا که با نحوه کار کردن حافظه های SSD آشنا شدید، خوب است که به مقایسه آن‌ها با هارد دیسک‌هایی بپردازیم که سالیان سال مورد استفاده قرار می‌گیرند و به تفاوت‌های کلیدی بین آن‌ها اشاره کنیم.
زمان چرخش
حافظه‌های SSD چرخشی ندارند، چرا که فاقد هرگونه قطعه‌ی متحرک هستند. اما وقتی هنگام روشن شدن کامپیوتر یا استفاده از یک فایل، صدای یک یا دو کلیک را از حافظه‌های HDD می‌شنوید، این صدای چرخش آن‌ها است.
زمان دسترسی به داده و تأخیر
حافظه‌های SSD بسیار سریع هستند و معمولاً ۸۰ تا ۱۰۰ برابر سرعت بیشتری از یک HDD دارند. این حافظه‌ها با کنار گذاشتن چرخش مکانیکی، می‌توانند فوراً به داده‌ها در هر کجای دیسک که هستند دسترسی پیدا کنند. هارد دیسک‌ها بعد از حرکت فیزیکی آرمیچرها و چرخش صفحات، این دسترسی را امکان‌پذیر می‌کنند.
سر و صدا
حافظه‌ها حالت جامد چون هیچ قطعه چرخنده‌ای ندارند، بی‌صدا هستند. اما در آن سمت صداهای مختلفی را از هارد دیسک‌ها می‌شنوید.
قابلیت اعتماد
به جز مشکلات فردی در تولید (درایورهای بدو مشکلات فریمور)، SSD یک گام در قابل اعتماد بودن جلوتر از HDD است. معمولاً خرابی‌های هارد دیسک مربوط به خرابی قطعات مکانیکی آن است. گاهی اوقات بعد از ده‌ها هزار ساعت فعالیت، یک درایو مکانیکی فرسوده می‌شود. اما از نظر عمر مفید خواندن و نوشتن، هارد دیسک‌ها برتری دارند. چرا که هیچ محدودیتی در نوشتن روی یک دیسک مغناطیسی وجود ندارد و می‌توانید نامحدود آن‌ها را تغییر دهید.
در آن سو یک SSD دارای تعداد محدودی چرخه نوشتن است که این باعث انتقاد بسیاری از کاربران شده است، اما واقعیت امر اینکه یک کاربر معمولی کامپیوتر بعید است که به سقف تعداد خواندن و نوشتن یک حافظه حالت جامد برسد. حافظه‌های SSD مدرنی مثل Samsung EVO 850 (که یکی از محبوب‌ترین حافظه‌های اس‌اس‌دی است. می‌تواند در طول چند دهه، از پس صدها تبی‌بایت (TiB) برآید که این خیلی بیشتر از آن چیزی است که کاربران معمولاً از یک درایو استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، حافظه‌های اس‌اس‌دی دارای یک ویژگی خیلی جذاب هستند: وقتی سکتورهای ماژول‌های NAND به پایان چرخه نوشتن می‌رسند، فقط خواندنی می‌شوند. سپس درایو دادها را از سکتور آسیب دیده می‌خواهند و آن را روی یک بخش جدیدی از دیسک بازنویسی می‌کند. این به شما زمان زیادی خواهد داد تا از اطلاعات خود یک بکاپ بگیرید و به یک درایو جدید انتقال دهید.
مصرف انرژی
حافظه های SSD معمولاً ۳۰ تا ۶۰ درصد مصرف انرژی کمتری در مقایسه با هارد دیسک‌های سنتی دارند. در اینجا ۶ یا ۱۰ وات انرژی ذخیره می‌شود. شاید این مقدار زیادی محسوب نشود، اما در دراز مدت تأثیرگذار است.
قیمت
اس‌اس‌دی ها به اندازه‌ی اچ‌دی‌دی ها ارزان قیمت نیستند. البته در حال حاضر قیمت آن‌ها به ازای هر گیگابایت کاهش پیدا کرده و خیلی ارزان‌تر از چند سال قبل خود شده‌اند. البته تمام حافظه‌های SSD، هم قیمت نیستند. حافظه‌های NVMe که از استاندارد PCIe 4.0 استفاده می‌کنند قیمت کمی بالاتری دارند. بنابراین اگر می‌خواهید یک SSD را به عنوان درایو اصلی کامپیوتر خود انتخاب کنید و به فضای ذخیره‌سازی بالایی نیاز داشته باشید، هزینه زیادی روی دست شما می‌گذارد.
هر چه ظرفیت یک حافظه حالت جامد افزایش پیدا کند، قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. به همین خاطر است که معمولاً کاربران حافظه‌های اس اس دی را به عنوان محل نصب ویندوز و برخی از بازی‌ها و برنامه‌های خود انتخاب می‌کنند و در کنار آن یک حافظه HDD چند ترابایتی را برای ذخیره‌سازی فایل‌های خود تهیه می‌کنند.
مراقبت از یک حافظه اس اس دی
از اجرای سیستم عامل گرفته تا ذخیره داده‌ها و تعامل با کامپیوتر، تنها تفاوتی که بین یک حافظه اس اس دی و اچ دی دی حس خواهید کرد، سرعت بیشتر و نویز کمتر درایو جامد است. اما وقتی صحبت از مراقبت می‌شود، چند نکته مهم وجود دارد.
درایو خود را دیفرگمنت (یکپارچه‌سازی) نکنید
دیفرگ کردن روی یک حافظه SSD جواب نمی‌دهد و عمر مفید آن را می‌کاهد. دیفرگ کردن، تکنیکی است که قطعات فایل‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند تا فضای کمتری را در صفحات هارد دیسک‌ها اشغال کنند و زمان جستجو و میزان ساییدگی روی دیسک کمتر شود. اما از آنجا که حافظه‌های اس اس دی فاقد صفحه هستند، زمان جستجوی آن‌ها آنی بوده و نیازی به این کار ندارند. تنها لطف دیفرگ کردن حافظه‌های اس اس دی، افزایش چرخه‌های نوشتن است. مایکروسافت به صورت پیش‌فرض گزینه دیفرگ کردن حافظه‌های SSD را در ویندوز غیرفعال کرده است.
سرویس‌های نمایه‌گذاری را غیرفعال کنید
اگر سیستم عامل شما از هرگونه ابزار کمکی برای جستجو استفاده می‌کند (مثل جستجوگر ویندوز)، آن را خاموش کنید. سرعت خواندن در یک درایو SSD خیلی سریع‌تر از آن است که نیازی به ساخت یک فایل ایندکس باشد. برای غیرفعال کردن سرویس‌های نمایه‌گذاری در ویندوز می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.
بخشی از دیسک را خالی بگذارید
مشخصات درایو خود را بررسی کنید. اکثر تولیدکنندگان توصیه می‌کنند ۱۰ تا ۲۰ درصد از درایو خود را خالی بگذارید تا این فضای خالی به الگوریتم‌های ترازبندی کمک کنند. آن‌ها داده‌ها را برای در ماژول‌های NAND برای به حداقل رساندن سایش کل درایو و اطمینان از عمر طولانی و عملکرد بهینه درایو، توزیع مجدد می‌کنند. هر چه فضای کمتری موجود باشد، با توجه به اینکه الگوریتم‌های ترازبندی دائماً در حال فعالیت هستند، درایو شما فرسوده خواهد شد.
فایل‌های چندرسانه‌ای را روی یک درایو ثانویه ذخیره کنید
تا زمانی که قیمت حافظه‌های اس اس دی کاهش پیدا نکند، هیچ توجیحی برای ذخیره فایل‌های چندرسانه‌ای روی این حافظه‌ها، به جای حافظه‌های ارزان قیمت‌تر HDD وجود ندارد. اگر به چند ترابایت فضا احتیاج دارید، یک هارد دیسک تهیه کنید و از SSD خود به عنوان درایو ثانویه استفاده کنید.
رم کامپیوتر خود را ارتقا دهید
در مقایسه با حافظه‌های اس اس دی، رم‌ها قیمت پایین‌تری دارند. کامپیوتر شما هر چه حافظه رم بیشتری داشته باشد، کمتر به نوشتن روی دیسک نیاز پیدا می‌کند. در نتیجه با این کار شما می‌توانید طول عمر حافظه را افزایش دهید.
آیا درایو حالت جامد برای من مناسب است؟
در این مطلب به مقایسه تمام جزئیات حافظه های SSD و HDD با یکدیگر پرداختیم و چند نکته را هم برای نگهداری و افزایش طول عمر درایوهای حالت جامد در اختیار شما گذاشتیم. اما در چه صورتی باید یک درایو حالت جامد را تهیه کنید و در سیستم خود از آن استفاده کنید؟
- اگر سرعت بالا آمدن ویندوز برایتان مهم است: از بوت شدن ویندوز گرفته تا وبگردی در اینترنت، یک درایو SSD می‌تواند سرعت به مراتب بالاتری را در اختیار شما بگذارد. به طور مثال ویندوز با یک درایو HDD تا حتی چند دقیقه طول می‌کشد تا بالا بیاید، در حالی که این مدت با یک درایو SSD به کمتر از ۱۰ ثانیه می‌رسد.
- اگر می‌خواهید خیلی سریع به اپلیکیشن‌های اصلی و بازی‌هایتان دسترسی پیدا کنید: ما بارها در این مقاله به سرعت بسیار بالای حافظه‌های SSD اشاره کردیم. شما با این دیسک‌ها می‌توانید افزایش چشمگیری در سرعت بارگذاری و اجرا را تجربه کنید. این یعنی اجرای بازی‌ها و اپلیکیشن‌ها، بارگیری فایل‌های حجیم و بارگذاری مراحل جدید در بازی‌ها، به مراتب در حافظه‌های اس اس دی سریع‌تر انجام می‌شود.
- شما به یک کامپیوتر آرام‌تر و کم مصرف‌تر (از نظر انرژی) نیاز دارید: حافظه‌های اس اس دی بسیار آرام هستند و مصرف انرژی آن‌ها پایین است.
- شما می‌توانید از دو درایو استفاده کنید، یکی برای سیستم عامل و دیگری برای فایل‌های چندرسانه‌ای: برای ذخیره فایل‌های بزرگ، یک هارد دیسک سنتی مقرون به صرفه‌تر است. مگر اینکه عکس‌های خانوادگی و فیلم‌های کمی برای ذخیره داشته باشید.
اگر به دنبال خرید یک درایو برای راه اندازی سیستم خود هستید، SSD گزینه خوبی است. فرقی نمی‌کند از یک NVMe SSD یا SATA SSD استفاده کنید، هر دو آن‌ها سریع هستند. قیمت درایوهای NVMe طی سالیان اخیر به شدت پایین آمده و تقریباً هم قیمت مدل‌های SATA شده است.
اما اگر به جز بوت کردن، می‌خواهید فایل‌های بی‌شماری را روی آن‌ها ذخیره کنید، اصلاً چنین چیزی را به شما توصیه نمی‌کنیم. مگر اینکه در آینده قیمت این درایوها کاهش پیدا کند و خرید حجم بالای آن‌ها منطقی شود.