ویروس جدید و شبیه کرونا در روسیه؛ واکسن‌ها هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند

دانشمندان از شناسایی نوعی ویروس تنفسی نگران‌کننده و شبیه به کرونا در خفاش‌های روسیه خبر داده‌اند که در برابر واکسن‌های فعلی کووید-19 مقاوم است.

نوع جدیدی از ویروس کرونا در خفاش‌های روسی یافت شده که دانشمندان را به تلاش فوری برای تولید واکسن عمومی، جهت مهار آن دعوت کرده است. آنها هشدار داده‌اند در صورتی‌‌که اقدامات پیش‌گیرانه به سرعت انجام نگیرند، ممکن است یک بیماری همه‌گیر دیگر از طریق سرایت ویروس کشنده حیوانی به انسان آغاز شود. به مانند SARS-CoV-2، ویروس تنفسی جدید کشف شده در میان خفاش‌ها که Khosta-2 نام دارد، با پروتئین‌های سنبله‌ای پوشیده شده که می‌توانند سلول‌های انسانی را با استفاده از راه‌های ورودی مشابه، آلوده کنند.

خبر مخاطره‌انگیز آنکه، این ویروس در برابر آنتی‌بادی‌های مونوکلونال در گیرندگان واکسن کووید-19 کاملا مقاوم است. به عبارت دیگر، ویروس جدید تنفسی روسیه را نمی‌توان با داروها و واکسن‌های فعلی مهار کرد. با وجود این واقعیت که هر دو پاتوژن، به یک گروه از ویروس کرونای حاد تنفسی، معروف به ساربکوویروس‌ها تعلق دارند، اما حتی آنتی‌بادی‌های تولید شده از سویه امیکرون نیز نتوانسته علیه ویروس تنفسی خفاش‌های روس موثر باشند.

محققان در این باره می‌گویند:

یافته‌های ما به طور اساسی نیاز فوری به ادامه توسعه واکسن‌های جدید و محافظت‌کننده در برابر ساربکوویروس را برجسته می‌کند.

هنگامی‌که محققان در روسیه، برای اولین بار طی سال 2020 با ویروس Khosta-2 همراه با ویروس خفاش دیگری به نام Khosta-1 روبرو شدند، هیچ‌یک از عوامل بیماری‌زا خطرناک به‌نظر نمی‌رسید. هم‌چنین هیچ‌کدام از انواع این ویروس‌ها، ارتباط نزدیکی با نوع SARS-CoV-2 نداشتند. در واقع، آنها فاقد ژن‌هایی بودند که محققان تصور داشتند برای مقابله با سیستم ایمنی انسان ضروری است.

با این حال، پس از بررسی دقیق‌تر، کارشناسان به شناسایی برخی از ویژگی‌های نگران‌کننده ویروس Khosta-2 روسیه پرداختند. در آزمایشگاه، این پاتوژن خفاش توانست از گیرنده‌های آنزیم مبدل آنژیوستانسین 2 (ACE2) روی سلول‌های کبد انسان، برای آلوده کردن بافت‌ها به روش SARS-CoV-2 استفاده کند. دامنه‌های اتصال گیرنده روی پروتئین‌های سنبله آن نیز مقاومت کاملی در برابر آنتی‌بادی‌های مونوکلونال ایجاد شده توسط واکسن کووید-19 را نشان دادند.

مایکل لتکو، ویروس شناس دانشگاه ایالتی واشنگتن می‌گوید:

از نظر ژنتیکی، این ویروس‌های عجیب و غریب روسی، مانند برخی از نمونه‌‌های دیگری بودند که در نقاط دیگر جهان کشف شده‌ بودند، اما چون با SARS-CoV-2 شباهتی نداشتند، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که ممکن است تهدیدآمیز باشند. با این حال، وقتی دقیق‌تر بررسی کردیم، از درک این موضوع که آنها می‌توانند سلول‌های انسانی را آلوده کنند، شگفت‌زده شدیم.

ویروس Khosta-2، اولین بار در پارک ملی سوچی روسیه، در میان خفاش‌های نعل اسبی کوچک‌تر به نام Rhinolophus hipposideros کشف شد. این گونه در اروپا و شمال آفریقا نیز یافت می‌شود. هنوز مشخص نیست ویروسی که این خفاش‌ها را آلوده کرده، می‌تواند در دنیای واقعی به انسان‌ها نیز سرایت کند یا خیر، اما یافته‌های اولیه در آزمایشگاه حاکی از آن هستند که این امکان به احتمال فراوان وجود دارد.

اگر ویروس Khosta-2 میزبانی را با یک ویروس کرونای دیگر آلوده کند، حتی این احتمال وجود دارد که این دو ویروس در یک نوع کاملا جدید، مجددا ترکیب شوند. در حالی‌که نوع Khosta-1 به تنهایی قادر به آلوده کردن سلول‌های انسانی در آزمایشگاه نبود، هنگامی که یک آنزیم پروتئین‌خوار به طور مصنوعی به صحنه اضافه شد، ویروس به طور ناگهانی توانست با استفاده از دروازه‌ای دیگر، وارد سلول‌های انسانی شود.

نویسندگان این مقاله در ادامه اضافه کردند:

این یافته‌ها در مجموع نشان می‌دهند که برخی از انواع ویروس‌های کرونا ممکن است سلول‌های انسانی را از طریق یک گیرنده که در حال حاضر ناشناخته هست، آلوده کنند.

هم‌چنین اکنون مشخص شده که ساربکوویروس‌ها در خفاش‌ها نیز گردش دارند، بنابراین این تنوع در استفاده از گیرنده در میان ویروس‌های نزدیک به هم، ممکن است یک استراتژی تکاملی برای تداوم ویروس در جمعیت میزبان مخزن باشد. بدیهی است که این خبر خوبی نیست. اگر این مخزن ویروسی به انسان منتقل شود، واکسن‌های فعلی کرونا که عمدتا بر گیرنده ACE2 تمرکز دارند، ممکن است در مهار آن موفق نباشند. با این حال، زمانی‌که دامنه‌های اتصال گیرنده در یک ویروس SARS-CoV-2 با دامنه‌های اتصال ویروس Khosta-2 روسیه جایگزین شد، سرم افراد واکسینه شده در خنثی کردن شبه ویروس، موثرتر عمل کرد.

لتکو افزود:

در حال حاضر، گروه‌هایی در تلاش برای ارائه واکسنی هستند که نه تنها در برابر سویه بعدی، بلکه در واقع از ما در برابر ساربکوویروس‌ها نیز محافظت می‌کنند. متاسفانه بسیاری از واکسن‌های فعلی ما برای ویروس‌های خاصی طراحی شده‌اند که می‌دانیم سلول‌های انسانی را آلوده می‌کنند. اما این فهرست همواره در حال تغییر است. ما باید ساخت واکسن‌ها را برای محافظت در برابر انواع ساربکوویروس‌ها گسترش دهیم. هر چه سریع‌تر این کار انجام شود، برای جلوگیری از شیوع ویروس مرگ‌بار بعدی، آمادگی بیش‌تری خواهیم داشت.