در سال 2010 تلسکوپ پیمایشی منظرهنما و سیستم واکنش سریع (Pan-STARRS) راهاندازی شد و چشم خود را به سوی عرش اعلا و آسمان بینهایت هستی دوخت. این تلسکوپ که به بزرگترین دوربین نجومی در کل دنیا مجهز شده، رزولوشنی بالغ بر 1.4 گیگاپیکسل دارد (هر گیگا برابر 1024 مگا). Pan-STARRS از آسمان هستی طی چهار سال به دفعات و تحت طول موجهای نور مختلف عکسبرداری کرده است. طی زمان یاد شده چیزی بالغ بر 2 پتابایت (هر پتا برابر 1024 ترا) داده جمعآوری شده که رقم فوقالعاده عظیمی بهشمار میرود. بعد از مدتها تحقیق، دانشمندان مسئول این پروژه اکنون تصمیم گرفتند تا نقشه کل جهانِ قابل مشاهده و اطلاعات به دست آمده از این تلسکوپ را به صورت عمومی در اختیار همگان قرار دهند.
با توجه به محل قرارگیری مناسب بر فراز یک قله در هاوایی آمریکا، رصدخانه Pan-STARRS با استفاده از پنج فیلتر مختلف به رصد آسمان، در سراسر طیف مرئی و نزدیک مادون قرمز از نور پرداخت. با دوازده مرتبه اسکن به وسیله هر یک از پنج فیلتر، تلسکوپ هر شی متحرک، متغیر و زودگذر را شکار کرد. به عبارت دیگر، این رصدخانه چهارچشمی مراقب سیاره ما بود تا به این وسیله هر سیارک در مسیر زمین و بالقوه برای برخورد با آن را شناسایی کند.
دکتر کن چمبرز (Dr. Ken Chambers) به عنوان رییس مرکز، در رابطه با تهیه نقشه کل جهان قابل مشاهده و به طور کلی رصدخانه Pan-STARRS به اکتشافات زیاد طی مدت زمان راهاندازی اشاره کرد که از اشیا نزدیک سطح زمین و کمربند منظومه شمسی گرفته تا سیارات تک و تنهای میانه ستارهها را شامل میشوند. گرد و غبار در سه بعد از کهکشان ما نقشهبرداری شده و جریانی از ستارههای جدید کشف شدهاند. مشاهده انواع جدیدی از ستارههای در حال انفجار در بخشی از کائنات نزدیک به ما، از دیگر دستاوردهای Pan-STARRS علاوه بر تهیه نقشه کل جهان قابل مشاهده است.
نتیجه نهایی تلاشها، به دست آمدن دیتا از 3 میلیارد منبع جداگانه همانند ستارهها، کهکشانها و دیگر اجرام فضایی است. تمامی این اطلاعات در آرشیو همیشگی ناسا ذخیره خواهند شد. دیتا جمعآوری شده در بایگانی میکولسکی برای تلسکوپهای فضایی (Mikulski Archive for Space Telescopes –> MAST) در کنار دیتا تمامی ماموریتهای دیگر تلسکوپها همانند هابل (Hubble)، کپلر (Kepler) و به طور کلی دیگر اکتشافات مستند ناسا از سال 1970 ذخیره میشوند. برخلاف دیگر پروژهها، این بار تصمیم بر این شده تا تمام تلاش Pan-STARRS طی این مدت زمان و اطلاعات ثبت شده توسط آن، از آغاز هفته جاری به صورت عمومی در اختیار همگان قرار گرفته و هر شخص نقشه کل جهان قابل مشاهده را برای اهداف مد نظرش در اختیار داشته باشد. دکتر چمبرز در این باره گفت:
مطالعات Pan-STARRS1 به هر شخص اجازه میدهد تا به میلیونها عکس دسترسی داشته و از پایگاه داده و کاتالوگهای شامل اندازهگیری دقیق از میلیاردها ستاره و کهکشان استفاده کند. با انتشار این اطلاعات پیشبینی میکنیم دانشمندان، همچنین دانشجویان و حتی عامه افراد در سراسر جهان اکتشافاتی جدید در رابطه با جهان هستی، با استفاده از دیتا غنی جمعآوری شده توسط Pan-STARRS خواهند داشت.
(تصویر اصلی پایین در حدود 18 مگابایت حجم دارد. برای دانلود و مشاهده در اندازه واقعی بر روی این لینک کلیک کنید)
انتشار نقشه کل جهان قابل مشاهده و همچنین تمامی دیتای ثبت شده توسط رصدخانه Pan-STARRS، با تصویر آسمان استاتیک نمایش داده شده در بالا آغاز شده است. این تصویر در واقع نمایشی فشرده از تمام آسمان قابل مشاهده توسط این تلسکوپ محسوب میشود. بر اساس نیم میلیون مواجهه هر 45 ثانیه، عکس از ارزش متوسط هر صفتی از اشیای موجود شامل موقعیت، روشنایی و رنگ آنها ساخته شده است. قوس زرد رنگ در واقع صفحه کهکشان راه شیری بوده و چرخش قرمز – قهوهای، خطوط غبار آن را تشکیل میدهند. قسمتهای برجسته همچنین نور ناشی از مرگ میلیاردها ستاره و کهشان را به تصویر میکشند.
شکل عجیب و غریب تصویر از مسطحکردن کره نجومی ناشی شده است، درست همان شیوهای که برای ایجاد یک نقشه دو بعدی از زمین استفاده میشود. اگرچه ممکن است تصویر بالا حتی با مشاهده فایل اورجینال، آنچنان دارای جزئیات نباشد، اما نباید فراموش کرد که حتی این فایل نیز نسخهای کوچکشده با رزولوشنی بسیار بسیار پایینتر از تصویر اورجینال اصلی است. محققین در این باره میگویند اگر قرار باشد تصویر اصلی به صورت تمام رزولوشن چاپ شود، پهنایی بالغ بر 2.4 کیلومتر خواهد داشت. حتی با جستجوی شبانه روزی بر روی این تصویر باز هم برای اکتشافات جدید و دیدن تمامی جزئیات، مجبور به تماشای ریز به ریز آن به وسیله یک ذره بین خواهید بود.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که آسمان استاتیک تنها یک نمایش تصویری ساده از تمامی تلاشهای Pan-STARRS طی مدت زمان چهار سال به شمار میرود. تیم تحقیقاتی تصمیم دارد تا بعد از انتشار تمامی تصاویر خام مربوط به رصدخانه Pan-STARRS، این عکس را نیز برای چندمین بار مورد تحقیق و تفحص قرار داده و یک نقشه از آن تهیه کنند. این نقشه در اردیبهشت ماه سال آینده در دسترس عموم خواهد بود. ویدیوی زیر پروژه را به طور کامل تشریح کرده و دلیل انتشار اطلاعات به صورت عمومی را به طور واضح بیان میکند. به عقیده تیم تحقیقاتی، بخش عمده اکتشافات بعد از اتمام پروژه و فعالیت مداوم چهار ساله با انتشار عمومی اطلاعات رخ خواهد داد، چرا که با توجه به شگفتی تصاویر خام موجود، احتمالا میلیونها فرد مشتاق به تحقیق در درون آنها خواهند پرداخت.