یکی از محققان بریتانیایی ادعا کرده که شواهدی از ردپای حیوانات بر روی مریخ را در عکسهای مریخنورد کنجکاوی ناسا دیده است؛ اما آیا این ادعا میتواند درست باشد؟!
مدتی پیش بری دیگرگوریو (Barry DiGregorio)، یکی از محققان دانشگاه باکینگهام بریتانیا صحبتهای عجیبی را در مورد تعدادی از تصاویر کاوشگر معروف کنجکاوی (Curiosity) ناسا مطرح کرد و گفت که برخی از تصاویر ارسالشده توسط این مریخنورد شواهدی از وجود ردپای حیوانات بر روی مریخ هستند! اما آیا ممکن است که چنین ادعایی صحت داشته باشد؟
جزئیاتی از ماجرای کشف ردپای حیوانات بر روی مریخ
ادعای این دانشمند مبنی بر وجود فسیل ردپای حیوانات روی چهارمین سیاره منظومه شمسی، پس از رسانهای شدن به سرعت توجهها را به خود جلب کرد و بحثهای مختلفی در این باره راه افتاد؛ البته از همین ابتدا باید بگوییم که ناسا بلافاصله ادعاها را رد کرد و از طرف دیگر، عکسهای موردنظر مدتهاست که به عنوان شکلهای کریستالی موجود بر روی مریخ دستهبندی شدهاند.
این اولین باری نیست که دیگرگوریو چنین صحبتهایی را در مورد حیات بر روی مریخ مطرح میکند و علاوه بر نگارش دو کتاب توسط این دانشمند که در هر دو شواهدی از وجود شکلی از زندگی در سیاره سرخ ارائه شده، او در ماه ژانویه هم صحبتهای دیگری را در مورد تصاویر فسیلهای جانوری در میان اطلاعات مخابره شده توسط کنجکاوی مطرح کرد.
با این تفاسیر از طرف ناسا اعلامشده که تصاویر موردنظر دیگرگوریو به کوه شارپ (Sharp) که از محل اولیه فرود مریخنورد 300 متر مرتفعتر است، مربوط میشوند و آنچه که به شکل ردپای حیوانات بر روی مریخ دیده میشود، حاصل نوع خاص از رشد کریستالی است.
آشوین واساوادا (Ashwin Vasavada)، یکی از دانشمندان ماموریت کنجکاوی در این رابطه میگوید که با نگاهی دقیقتر به اشکال عکسبرداری شده، او و همکارانش متوجه شدند که شیارها به صورت خطی هستند و برخلاف فرم کلی لولهای، به صورت زاویهدار ایجاد شدهاند؛ سطح مقطع این اشکال به صورت مربع و یا متوازیالاضلاع است و زاویههای شکلگیری آنها به نسبت هم، یکی دیگر از دلایلی است که آنها به فرآیندهای رشد بلوری ارتباط داده شدهاند.
ویژگیهای سطحی و گذشته مبهم مریخ
واساوادا اظهار کرده است که در فرآیند شکلگیری کریستالی، وجود آب در اکثر مواقع حیاتی است و برای این ویژگیهای سطحی سیاره سرخ هم دو سناریو مختلف که هردو نیازمند آب مایع هستند، در نظر گرفته میشود؛ بر طبق حالت اول، خود اشکال کریستال هستند و بر اساس سناریو دوم، شکلهای بلوری باعث قرارگیری سنگها در قالب موردنظر شده و بعد از گذشت زمان، مواد رسوبی در این قالبها نفوذ کردهاند.
این محقق برجسته میگوید که هنوز نمیتوان با قاطعیت گفت که کریستالهای دیدهشده منشائی زیستی دارند و تا نمونههای مختلفی از این ویژگی سطحی در آزمایشگاههایی مجهز بررسی نشوند، تشخیص ارتباط آن با اشکال مختلف حیات کار بسیار دشواری است.
به طور کلی میتوان گفت که دانشمندان از وجود حیات بر روی مریخ مطمئن نیستند و هنوز امکان این وجود ندارد که با قاطعیت از وجود شکلی از زندگی در گذشتههای دور، بر روی سیاره سرخ، حرف بزنیم؛ با این حال هرچند وقت یکبار مطالبی در مورد برخی از ویژگیهای سطحی مریخ منتشر میشود که امیدها را در مورد حیات فرازمینی، آن هم از نوع مریخی، بالا میبرند.
ماموریتهای کاوش زیادی در مورد چهارمین سیاره منظومه شمسی در جریاناند و محققان بسیاری از سراسر جهان تمرکز خود را بر روی تعیین شرایط محیطی مریخ و تاریخچه آن قرار دادهاند؛ تصاویر مختلفی به وسیله فضاپیماهای پیشرفته تهیه شده که وجود کانالهای آبی باستانی را در این جرم آسمانی شگفتانگیز تایید میکنند و از طرف دیگر، کاوشگرهای سطحی هم اطلاعات زیادی را از سنگهایی که به وسیله آب تغییر شکل دادهاند، به ثبت رساندهاند.
اینطور که به نظر میرسد، در گذشتههای فوقالعاده دور حجم زیاد آبهای موجود در مریخ خشک شدهاند و سیاره را به آنچه که اکنون میبینیم تبدیل کردهاند. برخی دانشمندان هم میگویند که اتمسفر سیاره سرخ در قدیم بسیار ضخیمتر بوده و با گذشت سالها ذرات سبکتر جو به تدریج از میدان گرانش مریخ جدا شده و در فضا رها شدهاند.
با این تفاسیر، محققان آژانس فضایی اروپا (ESA) و ناسا همچنان تحقیقات گستردهای را برای برطرف شدن ابهامات موجود در مورد سیاره همسایه ما هدایت میکنند و در آینده نزدیک کاوشگر مریخ 2020 (Mars 2020) سازمان فضایی آمریکا و ربات پیشرفته اگزومارس (ExoMars) پژوهشگران اروپایی اطلاعات شگفتانگیزی را در این رابطه جمعآوری خواهند کرد.