اثبات گرد بودن زمین از زبان فیزیکدان نابغه،‌ نیل دگراس تایسون + ویدیو

اخترفیزیکدان برجسته، نیل دگراس تایسون اخیرا در یک ویدیو به طرز ساده و بسیار جالبی به اثبات گرد بودن زمین پرداخته و عمق کودکانه بودن ایده زمین تخت را نشان داده است.

اگر به اندازه کافی به علم اخترفیزیک علاقه‌مند باشد، به احتمال قوی نام نیل دگراس تایسون (Neil deGrasse Tyson)‌ را شنیده‌اید. تایسون که یکی از دانشمندان برجسته این حوزه به شمار می‌رود، در جدیدترین قسمت برنامه پرطرفدارش به نام استارتاک (StarTalk)،‌ در مورد نظریه زمین تخت صحبت کرده است؛ همانطور که از اسم این تئوری پیداست،‌ زمین تخت گرایان باور دارند که شکل سیاره کروی نبوده و زمین ما شبیه به یک دیسک است!

این دانشمند در ویدیو 9 دقیقه جدیدش همراه با کمدین معروف نیک نایس (Chuck Nice)‌ موضوع زمین تخت را از زاویه‌های مختلفی بررسی می‌کند و به کمک استدلال‌هایی که برخی به زمان یونان باستان و دوران قبل از میلاد مسیح برمی‌گردند و برخی دیگر به تجهیزات پیشرفته ستاره شناسی مربوط هستند، به اثبات گرد بودن زمین می‌پردازند.

البته همانطور که میدانیم، ایده تخت بودن زمین بسیار عجیب و بچه‌گانه است و به همین دلیل، تایسون و نایس هردو تنهایت تلاششان را می‌کنند تا در کلیپ جدید استارتاک موضوع را به صورت جدی بررسی کنند؛ با این حال،‌ جک‌هایی در مورد چنین باوری مطرح می‌شود که تماشای برنامه را چندین برابر لذت‌بخش می‌کند. در ادامه به بررسی صحبت‌های تایسون از دو جنبه علمی و هندسی خواهیم پرداخت‌؛ با ما همراه باشید.

اثبات گرد بودن زمین به کمک حقایق علمی

در ابتدا این صحبت مطرح می‌شود که طرفداران نظریه زمین تخت باور دارند که تنها زمین تخت است و ماه،‌ اورانوس، نپتون،‌ پلوتو، مریخ،‌ مشتری،‌ زحل و خورشید همگی کروی شکل‌اند! با صرف‌نظر از حیرت‌انگیز بودن این نوع باور، تایسون می‌گوید که در کل جهان شکل کروی به واسطه قوانین فیزیک و مکانیسم عملکرد انرژی، از تمامی شکل‌ها قابل‌قبول‌تر و کارآمدتر است و تقریبا تمامی اجرامی که در سطحی کیهانی، در اطراف ما وجود دارد، به شکل گرد هستند؛ البته باید مدنظر داشت که در برخی موارد به دلیل عواملی مانند چرخش سریع و یا فاکتورهای دیگر،‌ اجرام آسمانی از این نوع شکل اندکی فاصله می‌گیرند، اما قانون طبیعی ایجاب می‌کند که ستاره‌ها، سیاره‌ها و قمرها کروی باشند.

نیل دگراس تایسون

با این تفاسیر تایسون صحبتی از سیارک‌ها که مقادیر کوچکی از سنگ و یخ فشرده‌شده‌ی سرگردان در فضا هستند،‌ به میان نیاورد و اشاره‌ای به شکل ناموزون و گاهی اوقات، عجیب و غریب آن‌ها نشد؛‌ دلیل این موضوع هم احتمالا به گرانش ضعیف چنین جرم‌های کوچکی برمی‌گردد که به اندازه کافی قدرت کروی کردن اجزای تشکیل دهنده خود را ندارد.

بخش اصلی جنبه علمی و به خصوص،‌ فیزیکی صحبت‌های تایسون به همین نکات خلاصه شد و این فیزیکدان در انتها صحبت‌های جالبی در مورد دلیل شایع و رو به رشد بودن باور به تختی زمین مطرح کرد؛‌ او گفت که دلیل اول به قانون شگفت‌انگیز کشورش برای آزادی ابراز عقیده مربوط است و به این دلیل که امنیت مردم در صورت باور به تختی زمین،‌ از سوی هیچ نهادی مورد تهدید قرار نمی‌گیرد، چنین نظریه‌هایی در کنار باورهای گوناگون دیگر مطرح می‌شوند.

از طرف دیگر، دلیل دیگری که تایسون به آن اشاره کرد، ضعف سیستم آموزشی است که تفکر انتقادی و تحلیلی را به بهترین شکل ممکن، به دانش آموزان منتقل نمی‌کند و متاسفانه برخی افراد جذب چنین نظریه‌های عجیب و بچه‌گانه‌ای می‌شوند.

بررسی گردی سیاره از جنبه هندسی

اما از نظر هندسی، شواهد و مدارک گسترده‌تری برای اثبات گرد بودن زمین وجود دارد؛‌ به عنوان مثال تایسون به مسئله ماه‌گرفتگی اشاره می‌کند و می‌گوید که اگر زمین تخت بود، در برخی از خسوف‌ها که سایه زمین بر روی قمرش می‌افتد، تاریکی ایجادشده روی این جرم آسمانی به صورت خطی می‌بود؛‌ این در حالیست که همیشه و بدون هیچ استثنایی ماه‌گرفتگی از الگویی ثابت پی روی می‌کند و سایه ایجادشده همیشه گرد است. این اتفاق تنها در صورتی رخ می‌دهد که سیاره به شکل کروی باشد.

از طرف دیگر، نایس و تایسون به مسئله معروف سفرهای دریایی اشاره می‌کنند و می‌گویند که با دور شدن کشتی‌ها از ساحل،‌ به جای آنکه این وسایل حمل ‌و نقل کوچک و کوچک‌تر شوند، از مسافت خاصی به بعد کشتی پایین می‌رود و وقوع این پدیده هم تنها در صورتی امکان‌پذیر است که زمین گرد باشد؛ به بیان دیگر، به خاطر محسوس بودن قوس سیاره بعد از آن مسافت خاص، به نظر می‌رسد که کشتی در داخل آب فرو می‌رود، در حالی که کشتی همچنان بر روی سطح شناور است و این تنها گردی سیاره ماست که چنین خطای دیدی را ایجاد می‌کند.

به علاوه، توجه به داستان دانشمند یونان باستان که در 250 سال قبل از میلاد مسیح، با ابتدایی‌ترین روش‌ها و وسایل موفق به اثبات گرد بودن زمین شد هم خالی از لطف نیست و باید به یاد داشته باشیم که از هزاران سال پیش تاکنون، دانشمندان زیادی به روش‌های مختلف باورهای عجیب زمین تخت گرایان را زیر سوال برده‌اند.

صحبت‌های تایسون در مورد تاریخچه علمی موضوع مورد بحث، در انتهای ویدیو مطرح می‌شود و با تمام این تفاسیر، سوالی که در ذهن بسیاری از ما به وجود می‌آید این است که اگر کسی با شنیدن این استدلال‌ها همچنان بر روی باور تخت بودن زمین پافشاری کرد،‌ آن وقت تکلیف چه می‌شود؟! نایس با چاشنی طنز جواب مناسبی به این سوال می‌دهد و رو به زمین تخت گرایان می‌گوید:

تا زمانی که مسئولیت اداره سازمان فضایی ناسا بر عهده شما نباشد، حق دارید که عقیده خود را ابراز کنید!

در پایان شما را به دیدن ویدیو 9 دقیقه صحبت‌های جالب نیک نایس و نیل تایسون دعوت می‌کنیم: