هفته گذشته خبر کشف یک تابوت باستانی عظیم در شهر اسکندریه مصر، سر و صدای زیادی به پا کرد. محققان با بیم و امید فراوان، درصدد باز کردن این تابوت گرانیتی سنگین بودند که سرانجام این کار انجام شد.
این تابوت باستانی عظیم با طول تقریبی 2.75، پهنای 1.52 و ارتفاع 1.83 متری خود؛ بزرگترین تابوت کشف شده در اسکندریه لقب گرفته و به همان نسبت، هدف شایعات فراوانی هم بوده است.
در روزهای اخیر این شایعه مطرح شده بود که باز کردن درپوش تابوت، سبب آزاد شدن نفرین نهفته در آن خواهد شد که البته اینگونه نبود؛ مگر آنکه تحمل بوی تعفن گنداب داخل تابوت را به منزلهی یک نفرین برای افراد حاضر در محل بدانیم!
شایعهی دیگر به وجود بقایای جسد اسکندر مقدونی در تابوت اشاره داشت؛ زیرا باستان شناسان پس از کشف این تابوت باستانی عظیم ، قدمت آن را به دورهی پس از مرگ اسکندر (سال 323 پیش از میلاد مسیح) نسبت داده بودند که البته این شایعه هم رنگ واقعیت به خود نگرفت. گفتنی است که اسکندر در سال 332 پیش از میلاد موفق به فتح مصر شد و تا زمان مرگ، فرعون این سرزمین خوانده میشد.
در تصویر منتشر شده از سوی وزرات آثار باستانی مصر، میتوان حجم زیادی از گنداب را درون تابوت دید. محققان در میان این گنداب، سه اسکلت را یافتند که احتمال میرود بقایای جسد سربازان دوران کهن باشند. فعلا بررسیهای دقیق روی اسکلتها جریان دارد اما به گفتهی مقامات وزارتخانه، نتایج اولیه موید وجود جراحت ناشی از تیرِ کمان در یکی از آنها بوده است.
باستان شناسان همزمان با کشف این تابوت عظیم، یک سردیس مرمری سفید را نیز در همان نزدیکی یافته بودند؛ ولی ظاهرا هیچگونه کتیبه یا آثار باستانی درون تابوت یافت نشده است. به گفتهی «مصطفی وزیری» دبیر کل مجمع عالی آثار باستانی مصر، بخش اعظم تابوت با لایه ضخیمی از ساروج پوشانده شده بود و به همین دلیل تصور میشود که از زمان مدفون شدن تاکنون، مهر و موم شده و محفوظ از گزند غارتگران باقی مانده باشد؛ هر چند که با قطعیت نمیتوان از این موضوع سخن گفت.
این تابوت هنگامی کشف شد که باستان شناسان وزراتخانه، در حال بررسی منطقه سیدی جابر (Sidi Gaber) اسکندریه، پیش از آغاز اجرای یک پروژهی ساخت و ساز در آن محل بودند.
اسرار سر به مهر این تابوت باستانی عظیم
با گشودن تابوت، معماهای تازهای از پس آن سر برآورده؛ از جمله اینکه سه جسد خفته در آن متعلق به چه کسانی است؟ آنها دقیقا در چه زمانی میزیستند؟ دلیل مرگ آنها چه بوده؟ چرا درون چنین تابوت بزرگی دفن شدهاند؟ دلیل جمع شدن گنداب درون تابوت چه بوده است و سوالاتی از این دست.
پس از مرگ اسکندر مقدونی، دودمانی از فراعنه که نسل آنها به یکی از ژنرالهای او برمیگشت، چندصد سال بر مصر حکومت کردند و سرانجام هنگامی که «کلئوپاترای هفتم» آخرین فرعون این دودمان خودکشی کرد، مصر تحت کنترل امپراطوری روم درآمد. این فراعنه درگیر جنگهای بیشماری بودند و احتمال میرود سه اسکلت درون تابوت، تلفات همین درگیریها بوده باشند؛ به ویژه با توجه به جراحت ناشی از تیرِ کمان که در یکی از آنها وجود دارد. با این حال سن دقیق اسکلتها همچنان نامعلوم است.
اما دلیل دفن هر سه آنها در یک تابوت نیز جای سوال دارد. البته در مصر باستان، استفاده چندباره از یک تابوت چندان هم غیر معمول نبود اما تنها پس از تخلیهی کامل آن؛ به این معنی که پیکر فرد متوفی، جایگزین جسد پیشین میشد.
همراه نبودن مصنوعات و آثار دستساز با این اسکلتها هم شبهه برانگیز است؛ شاید در اثر گنداب موجود در تابوت از بین رفته باشند یا حتی شاید با بررسیهای دقیقتر، بقایایی از چنین اشیائی یافت شود. این تابوت باستانی عظیم در حال حاضر برای تحت حفاظت قرار گرفتن و انجام مطالعات بیشتر، به موزه ملی اسکندریه منتقل شده است.