گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
در این مطلب به بررسی 10 فناوری کلیدی ارتش‌های قدرتمند امروزی خواهیم پرداخت که در طی این سال‌ها بودجه‌های کلانی به خود اختصاص داده‌اند.
درک عمومی و باور دیرینه‌ای در میان افکار عمومی جهان وجود دارد که حاکی از یک رابطه مستقیم میان پیشرفتهای فناوری و توسعه نظامی است. این نگرش بیان می‌دارد که جدیدترین و پیشرفته‌ترین ابزارها و گجت‌های فناورانه، اغلب سال‌ها و گاهی حتی دهه‌ها پیش از آنکه به دست مردم عادی برسند، در انحصار ارتش‌ها و نهادهای نظامی قدرتمند جهان قرار می‌گیرند.
اگر نیم‌نگاهی به پنج دهه گذشته و مسیر عمومی شدن برخی از تأثیرگذارترین ابداعات بشری بیندازیم، به ویژه روندی که اینترنت از یک پروژه نظامی به شبکه جهانی اطلاعات تبدیل شد، درمی‌یابیم که این تصور چندان دور از حقیقت نیست. در کمتر حوزه‌ای به اندازه تکنولوژی‌های نظامی و ساخت جنگ‌افزار، بشر می‌تواند بدون کوچکترین نگرانی بابت محدودیت‌های مالی و هزینه‌ها، به آزمون و خطا بپردازد و مرزهای ممکن را جابجا کند.
می‌توان تصور کرد که اگر دانشمندان در سایر حوزه‌های حیاتی، نظیر پزشکی، انرژی یا محیط زیست، از چنین آزادی عمل و منابع نامحدودی برخوردار بودند، امروز در دنیایی به مراتب متفاوت و پیشرفته‌تر زندگی می‌کردیم؛ دنیایی که شاید در آن چالش‌های بزرگ بشریت پیش از این حل شده بودند. در ادامه این مطلب جامع از رسانه گجت نیوز، به بررسی دقیق‌تر ده فناوری حیاتی ارتش‌های قدرتمند خواهیم پرداخت که کشورهای پیشرو این عرصه، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی را در آن‌ها انجام داده‌اند.
نگاهی به 10 فناوری کلیدی و مهم ارتش‌های قدرتمند جهان
ارتش‌های کشورهای قدرتمند جهان در سال‌های اخیر، تمرکز بی‌سابقه‌ای را بر توسعه و یکپارچه‌سازی طیف وسیعی از فناوری‌های نوظهور معطوف ساخته‌اند. هوش مصنوعی و رباتیک، به عنوان دو ستون اصلی این تحولات، تنها نمونه‌ای از این سرمایه‌گذاری‌های کلان هستند.
پیش‌بینی می‌شود که فناوری ارتش‌های قدرتمند، نه تنها شکل و شمایل نبردهای آینده را دگرگون خواهند کرد، بلکه در چند دهه آتی تأثیرات عمیق و غیرقابل انکاری بر سبک زندگی مردم عادی در سراسر جهان خواهند گذاشت. حال بیایید تا در ادامه ۱۰ فناوری حیاتی که ارتش‌های قدرتمند بدون آن‌ها دوام نمی‌آورند را بررسی کنیم.
1- موشک‌های هایپرسونیک
در صحنه رقابت‌های تسلیحاتی معاصر و در اوج پیشرفتهای تکنولوژیک نظامی، دیگر موشک‌های مافوق صوت (سوپرسونیک)، که زمانی اوج دستاورد مهندسی موشکی به شمار می‌رفتند و سرعتی فراتر از سرعت صوت (حدود ۱ ماخ) را تجربه می‌کردند، به موضوعی مربوط به گذشته تبدیل شده‌اند. دوران کنونی، عصر پادشاهی موشک‌های هایپرسونیک (Hypersonic) است.
موشک‌های هایپرسونیک تقریباً پنج برابر سریع‌تر از موشک‌های مافوق صوت پرواز می‌کنند. این بدان معناست که این جنگ‌افزارهای بسیار پیشرفته قادرند مسافتی نزدیک به یک مایل دریایی (حدود ۱.۶ کیلومتر) را در هر ثانیه طی کنند و به سرعتی معادل تقریباً ۶ هزار کیلومتر در ساعت دست یابند.
با چنین سرعتی زمان واکنش برای سیستم‌های دفاعی دشمن به شدت کاهش می‌یابد؛ به حدی که رهگیری و انهدام این موشک‌ها تقریباً غیرممکن می‌شود. این موشک‌ها نه تنها بسیار سریع هستند، بلکه از قابلیت مانورپذیری فوق‌العاده‌ای نیز برخوردارند و می‌توانند در طول مسیر پرواز خود، تغییرات ناگهانی در ارتفاع و جهت ایجاد کنند که این ویژگی، پیش‌بینی مسیر آن‌ها و هدف قرار دادنشان را دشوارتر می‌سازد.
به همین دلیل، کمتر ارتش قدرتمندی در دنیای امروز وجود دارد که تلاش برای پر کردن انبارهای تسلیحاتی‌اش از موشک‌های هایپرسونیک را در اولویت برنامه‌های دفاعی و تهاجمی خود قرار نداده باشد. کشورهایی نظیر ایالات متحده، روسیه، چین و ایران در رقابتی تنگاتنگ برای توسعه و استقرار این فناوری پیشتاز هستند.
2- فناوری هوش مصنوعی
در میان تمامی حوزه‌های فناوری نوظهور که ارتش‌های جهان با سرعت سرسام‌آوری به سمت یکپارچه‌سازی آن‌ها در ساختارهای نظامی خود حرکت می‌کنند، هوش مصنوعی بی‌شک مناقشه‌برانگیزترین و در عین حال حیاتی‌ترین آن‌هاست. ورود بی‌حد و حصر نظامیان به این عرصه، با توجه به پیش‌زمینه ذهنی و تصورات اغلب علمی-تخیلی انسان‌ها از هوش مصنوعی، خطوط قرمزی را در سطح جامعه و مجامع علمی بین‌المللی ایجاد کرده که چالش‌های اخلاقی و فلسفی عمیقی را به همراه دارد.
- نگاهی به سلاح های پیشرفته ایران که هنوز در جنگ با اسرائیل استفاده نشده است
- قدیمی‌ترین هلیکوپترهای نظامی جهان که هنوز پرواز می‌کنند؛ وقتی تکنولوژی از زمان جلوتر بود
با وجود تمامی این موانع علمی و ملاحظات اخلاقی، هوش مصنوعی به قدری برای ارتش‌های قدرتمند دنیا حیاتی و لازم تلقی می‌شود که کشورهای پیشرفته با صرف هزینه‌هایی باورنکردنی و بی‌سابقه، در پی گسترش آن هستند. کارشناسان نظامی و نظریه‌پردازان دفاعی در سراسر جهان پیش‌بینی می‌کنند که در یک یا دو دهه آینده، بقای یک ارتش مدرن و توانایی آن در محافظت و حمایت از سربازانش، بدون بهره‌گیری گسترده از هوش مصنوعی غیرممکن خواهد بود.
هوش مصنوعی قادر است به فرماندهان دیدی بی‌سابقه از میدان نبرد ارائه دهد، تهدیدات را با سرعتی فراتر از توانایی انسان شناسایی کند و منابع را بهینه سازد. این تکنولوژی می‌تواند به سربازان در شرایط دشوار کمک کند و از طریق سیستم‌های تشخیص الگوی پیشرفته، به آن‌ها در شناسایی تهدیدات نامرئی یاری رساند.
3- مراقبت‌های بهداشتی خودکار دیجیتالی
علم پزشکی و سلامت به لحظه‌ها و زمان‌بندی دقیق اتکا دارد و هر تأخیری می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد. اما این اهمیت حیاتی، وقتی پای مراقبت‌های پزشکی از سربازان و نظامیان در میدان‌های جنگ به میان می‌آید، ابعاد مضاعفی پیدا می‌کند. در محیط‌های جنگی، دسترسی به مراکز درمانی مجهز و پزشکان متخصص به شدت محدود است و زمان، ارزشی معادل زندگی و مرگ پیدا می‌کند.
یکی از حوزه‌های نسبتاً نوظهور که در سال‌های اخیر توجه ویژه ارتش‌های پیشرفته جهان را به خود جلب کرده است، «تله‌مدیسین» یا پزشکی از راه دور است. این مفهوم، که پیش‌تر بیشتر در کاربردهای غیرنظامی و برای مناطق دورافتاده یا دسترسی محدود به پزشک مطرح بود، حالا به عنوان یک راهکار اساسی برای رفع چالش‌های پزشکی در محیط‌های جنگی به کار گرفته می‌شود.
تله‌مدیسین به ارتش‌ها اجازه می‌دهد تا زمان لازم برای دریافت رسیدگی پزشکی فوری و تخصصی را به شکل چشمگیری کاهش دهند. این فناوری، با برقراری ارتباط میان سرباز مجروح در خط مقدم و پزشکان متخصص مستقر در پایگاه‌های دورتر امکان مداخله سریع و دقیق را فراهم می‌آورد.
بخش کلیدی این تحول، توسعه اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های نرم‌افزاری پیشرفتهای است که به طور خاص برای محیط‌های نظامی طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها، با بهره‌گیری از فناوری‌های ارتباطی امن و پرسرعت، به پزشکان اجازه می‌دهند تا به سرعت و به صورت تصویری و صوتی با فرد آسیب‌دیده یا امدادگر حاضر در صحنه ارتباط برقرار کنند.
4- اینترنت اشیای نظامی
شاید دقیق‌ترین و جامع‌ترین توصیف برای مفهوم «اینترنت اشیای نظامی» یا (Internet of Military Things (IoMT، تلفیقی راهبردی از هوش ماشینی (Machine Intelligence) و عملیات‌های سایبری باشد که مرزهای سنتی میدان نبرد را در هم می‌شکند. IoMT فراتر از یک تکنولوژی صرف، در حقیقت یک اکوسیستم جامع از ابزارها و نوآوری‌های علمی و فناوری ارتش‌های قدرتمند است که با اتصال بی‌وقفه به شبکه اینترنت، به طور بنیادینی ماهیت و ظاهر جنگ‌های آینده را دگرگون خواهد ساخت.
در هسته اصلی IoMT، مجموعه‌ای گسترده از حسگرها، دستگاه‌های هوشمند، سیستم‌های خودکار و شبکه‌های ارتباطی قرار دارند که به صورت یکپارچه با یکدیگر همکاری می‌کنند. این شبکه گسترده، قادر به جمع‌آوری حجم عظیمی از داده‌ها در لحظه از محیط‌های عملیاتی مختلف است.
به عقیده کارشناسان نظامی و تحلیلگران راهبردی، IoMT در آینده نزدیک به شدت بهره‌وری جنگ‌ها را افزایش خواهد داد. این افزایش بهره‌وری نه تنها به معنای توانایی انجام عملیات با دقت بیشتر و تلفات کمتر است، بلکه به معنای قابلیت اجرای عملیات‌های پیچیده‌تر، در مقیاس وسیع‌تر و با سرعتی بی‌سابقه خواهد بود.
5- تکنولوژی‌های شبیه‌سازی نظامی
بهره‌برداری از فناوری‌های شبیه‌سازی در بخش‌های نظامی، یکی از تحولات بنیادین در مسیر پیشرفت فناوری ارتش‌های قدرتمند محسوب می‌شود. این تکنولوژی‌ها نه تنها منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌های مربوط به تمرینات و آموزش‌های میدانی می‌شوند، بلکه سطح و کیفیت آموزش را به طرز قابل توجهی ارتقا بخشیده‌اند.
در گذشته، تمرینات نظامی عمدتاً بر اساس سناریوهای واقعی و با استفاده از تجهیزات فیزیکی گران‌قیمت، مهمات مصرفی و فضای وسیع مانور انجام می‌شد که اغلب خطرات جانی و مالی قابل توجهی را نیز در بر داشت. اما با ظهور و پیشرفت فناوری‌های شبیه‌سازی، ارتش‌ها قادر شده‌اند محیط‌هایی بسیار واقع‌گرایانه و در عین حال کاملاً ایمن را برای آموزش نیروهای خود فراهم آورند.
- موشک بالستیک خیبرشکن و هرآنچه باید درباره آن بدانید
- ارتش آمریکا از میکروفون دندانی رونمایی کرد؛ فناوری جاسوسی از دل فیلم‌های علمی-تخیلی
تأثیر تکنولوژی‌های شبیه‌سازی در بسیاری از ارتش‌های قدرتمند دنیا، فراتر از حوزه سنتی آموزش و تمرینات صرف رفته است. حالا شاهد آن هستیم که مفاهیمی مانند واقعیت مجازی (Virtual Reality) و واقعیت افزوده (Augmented Reality) به طور گسترده‌ای در بخش‌های مختلف نظامی به کار گرفته می‌شوند.
6- پلتفرم‌های بدون سرنشین
در طی یک تا دو دهه گذشته همواره شاهد تأثیرات چشمگیر و بعضاً انقلابی حوزه تجهیزات بدون سرنشین در تغییر ماهیت جنگ‌ها بوده‌ایم. این وسایل که در ادبیات نظامی به پلتفرم‌های بدون سرنشین (Unmanned Platforms) و به طور خاص وسایل پرنده بدون سرنشین (Unmanned Aerial Vehicles) یا پهپادها شناخته می‌شوند، سطحی کاملاً جدید از قابلیت‌های تجسس، شناسایی، پایش و جمع‌آوری اطلاعات از جبهه‌های جنگ را در اختیار ارتش‌ها قرار داده‌اند.
ظهور و توسعه این فناوری به فرماندهان این امکان را می‌دهد تا بدون به خطر انداختن جان نیروهای انسانی، به اطلاعات حیاتی و لحظه‌ای دست یابند و به نوعی سنگ بنای پیشرفت فناوری ارتش‌های قدرتمند امروزی به شمار می‌رود.
در حال حاضر، بسیاری از ارتش‌های مدرن در سراسر جهان از این فناوری در سطحی گسترده و در کاربردهای متنوع استفاده می‌کنند. از پهپادهای کوچک و قابل حمل برای شناسایی تاکتیکی در سطح گروهان، تا پهپادهای بزرگ و دوربرد برای عملیات‌های استراتژیک و حملات دقیق.
پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک، تجهیزات بدون سرنشین نه تنها شامل وسایل هوایی، بلکه شامل پلتفرم‌های زمینی و دریایی نیز شوند که بسیار کاربردی‌تر، مقاوم‌تر و هوشمندتر خواهند بود. این نسل جدید از ربات‌های نظامی، قادر به انجام وظایف پیچیده‌تری در محیط‌های عملیاتی دشوارتر خواهند بود.
7- کاهش تلفات انسانی غیرنظامی
یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین ابعاد جنگ‌های مدرن، پایبندی به حقوق بین‌الملل بشردوستانه است. بر این اساس، هرگونه اقدام نظامی که منجر به آسیب رساندن عمدی یا حتی غیرعمدی و نامتناسب به موقعیت‌های غیرنظامی نظیر ساختمان‌های رسانه‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس، عبادتگاه‌ها، زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی (مانند شبکه‌های آب و برق) و خانه‌های مسکونی شود، نقض صریح این قوانین محسوب می‌شود. به همین ترتیب، هرگونه تلفات انسانی غیرنظامی، اعم از کشته و زخمی، که ناشی از عملیات‌های نظامی باشد، با پیامدهای حقوقی و بین‌المللی جدی همراه است.
این نقض قوانین می‌تواند منجر به اعمال جریمه‌های مالی سنگین، تحریم‌ها و حتی پیگرد قانونی در دادگاه‌های بین‌المللی مانند دیوان کیفری بین‌المللی شود. سازمان‌های بی‌طرف بین‌المللی، مانند کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و سازمان ملل متحد، نقش حیاتی در نظارت بر اجرای این قوانین ایفا می‌کنند.
به همین دلایل است که ارتش‌های بزرگ و مدرن دنیا، همواره تحت فشار شدیدی قرار دارند تا در عملیات‌های نظامی خود، به حداقل رساندن تلفات غیرنظامی و آسیب به زیرساخت‌های غیرنظامی را در اولویت قرار دهند. اما واقعیت تلخ میدان نبرد این است که حتی با وجود پیشرفتهای چشمگیر در فناوری‌های نظامی و توسعه تسلیحات نقطه‌زن و هوشمند، تشخیص دقیق و بی‌درنگ میان افراد نظامی و افراد غیرنظامی در شرایط پر هرج و مرج و سریع جنگی، کاری فوق‌العاده دشوار است.
به همین دلیل است که متأسفانه، حتی دقیق‌ترین و هوشمندترین سلاح‌های ساخت بشر نیز هنوز گاهی اوقات، حتی بیش از سربازان و نیروهای مسلح به کودکان، زنان و سایر افراد غیرنظامی آسیب می‌رسانند.
8- تجهیزات جنگ سایبری
برخلاف تصور رایج که جنگ سایبری را پدیده‌ای کاملاً متمایز و مجزا از جنگ‌های سنتی می‌دانند، در حقیقت عناصر هجومی و دفاعی این نوع درگیری‌ها تا حد بسیار زیادی مشابه استراتژی‌ها و تاکتیک‌های به‌کاررفته در جنگ‌های کلاسیک عمل می‌کند. در طول یک دهه گذشته تعداد جنگ‌ها و نزاع‌های سایبری در سطح جهان از تعداد درگیری‌های نظامی فیزیکی پیشی گرفته است.
این حجم بالای فعالیت‌های سایبری، به همراه تأثیر و میزان تخریب قابل توجهی که این درگیری‌های مدرن می‌توانند ایجاد کنند، باعث شده است که توجه بسیاری از کشورها، بیش از پیش به این حوزه حیاتی معطوف شود و یکی از 10 فناوری حیاتی ارتش‌های قدرتمند به شمار رود.
- ساب برای اولین بار، قابلیت رزمی هوش مصنوعی را در جنگنده‌های گریپن آزمایش کرد
- بزرگترین بودجه نظامی تاریخ آمریکا برای خرید سلاح تصویب می‌شود؛ ۲۰۵ میلیارد دلار ناقابل
- چرا جنگنده F-22 رپتور هنوز هیچ دشمنی را سرنگون نکرده است؟
در جنگ‌ها و حملات سایبری، هدف اصلی معمولاً بر یک ملت خاص، زیرساخت‌های حیاتی آن (مانند شبکه‌های برق، حمل و نقل، یا مالی)، نهادهای دولتی، یا حتی حضور نیروهای نظامی آنلاین آن ملت متمرکز است. درست مانند جنگ‌های سنتی که در آن ارتش‌ها دارای یگان‌های دفاعی و تهاجمی هستند، در فضای سایبر نیز می‌توان نیروهایی با کارکردهای مشابه تعریف شده است.
نظامیان و تصمیم‌گیرندگان امنیتی در بسیاری از کشورها درک کرده‌اند که در دنیای امروز، امنیت ملی تنها به دفاع از مرزهای فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه شامل حفاظت از مرزهای سایبری نیز هست. به همین دلیل، ارتش‌ها و سازمان‌های اطلاعاتی هر روز بیش از پیش مشغول سرمایه‌گذاری گسترده در زمینه توسعه توانمندی‌های جنگ سایبری هستند.
9- چاپگرهای سه‌بعدی
فرآیند ساخت و تولید تدارکات و تجهیزات نظامی همواره با چالش‌های اساسی روبرو بوده است. به صورت کلاسیک، این تجهیزات اغلب از مواد اولیه‌ای بسیار گران‌قیمت ساخته می‌شوند که عمدتاً شامل فلزات خاص، آلیاژهای پیشرفته، و کامپوزیت‌های با کارایی بالا هستند. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از این تجهیزات فوق‌العاده سنگین هستند؛ از قطعات یدکی خودروهای زرهی و هواپیماها گرفته تا سلاح‌های سنگین و سازه‌های موقت.
این چالش‌ها می‌توانند به کندی عملیات، افزایش آسیب‌پذیری نیروها و کاهش کارایی کلی منجر شوند. اما همانند بسیاری از مشکلات بشری، این بار نیز علم و تکنولوژی فناوری چاپ سه‌بعدی (3D Printing) یا ساخت افزایشی (Additive Manufacturing)را برای این معضلات ارائه داده است. این تکنولوژی که در ابتدا برای نمونه‌سازی سریع در صنایع مختلف توسعه یافت، اکنون پتانسیل عظیمی برای دگرگون کردن زنجیره تأمین و تولید در بخش دفاعی دارد.
چاپ سه‌بعدی نه تنها به ارتش‌ها کمک می‌کند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند و سرعت تولید را بالا ببرند، بلکه با امکان ساخت قطعات سبک‌تر و بهینه‌تر، به طور مستقیم به حل مشکل دیرینه دشواری جابجایی تجهیزات نظامی در مناطق عملیاتی کمک شایانی می‌کند.
10- روبات‌های پیشرفته نظامی
-
- روبات اسپات بوستون داینامیکس
ربات‌هایی با قابلیت‌های حرکتی و مانورپذیری پیشرفته، همچون «اسپات» (Spot) از شرکت شناخته‌شده بوستون داینامیکس (Boston Dynamics) یا «ویژن ۶۰» (Vision 60) توسعه‌یافته توسط شرکت گوست رباتیک (Ghost Robotics) که نمونه‌ای برجسته از ربات‌های چهارپا با کاربردهای نظامی خاص است، روز به روز بیشتر توجه و سرمایه‌گذاری ارتش‌های مدرن و پیشرفته دنیا را به خود جلب می‌کنند.
کاربردهای عملی و حیاتی این ربات‌های پیشرفته در میدان نبرد بسیار گسترده و کلیدی است؛ از جمله حمل و نقل و لجستیک تدارکات نظامی در مناطق صعب‌العبور، کوهستانی، یا مناطق شهری آلوده و همچنین در عملیات‌های شناسایی، بازرسی و خنثی‌سازی انواع بمب و مواد منفجره، این ربات‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین و کارآمدترین ابزارها عمل می‌کنند.
در شرایط بحرانی میدان جنگ، به ویژه در اوج درگیری‌ها یا در مناطقی که آمبولانس‌ها و خودروهای نجات نمی‌توانند به سرعت وارد شوند، این ربات‌ها می‌توانند در انتقال و تخلیه سربازان و نیروهای آسیب‌دیده مورد استفاده قرار گیرند. این ربات‌ها همچنین در عملیات شناسایی، گشت‌زنی و جمع‌آوری اطلاعات نیز نقش حیاتی ایفا می‌کنند و می‌توانند به صورت خودمختار یا تحت کنترل اپراتور انسانی، به گشت‌زنی در مناطق خطرناک، شناسایی مواضع دشمن، نقشه‌برداری دقیق از محیط، و جمع‌آوری اطلاعات لحظه‌ای و حیاتی بپردازند. اما مهم‌ترین مزیت استفاده از این ربات‌ها در محیط‌های نظامی، حفاظت بی‌قید و شرط از جان نیروهای انسانی است.