پشت پرده جنگ اخیر هند و پاکستان فاش شد؛ از اعتراف ارتش هند به سقوط جنگندههایش تا ناکارآمدی تسلیحات چینی پاکستان در برابر نیروی هوایی هند.
در جریان گفتگوهای امنیتی شانگریلا که از ۳۰ مه تا ۱ ژوئن در سنگاپور برگزار شد، مقامات ارشد دفاعی هند سرانجام اطلاعاتی را درباره درگیری اوایل ماه مه بین نیروهای مسلح هند و پاکستان در کشمیر ارائه کردند.
اعتراف نظامی هند به سقوط جنگنده ها در جنگ کشمیر
ژنرال آنیل چوهان، رئیس ستاد دفاع هند (CDS)، در مصاحبههای رسانهای در روز شنبه ۳۱ مه اعتراف کرد که نیروی هوایی کشورش در روز اول درگیری، جنگندههایی را از دست داده است. او در مصاحبه با بلومبرگ نیوز گفت: «آنچه مهم است، سقوط جنگنده نیست، بلکه دلیل سقوط آنهاست.» او افزود: «اینکه چه اشتباهاتی مرتکب شدیم مهم است. تعداد مهم نیست. بخش خوب ماجرا این است که توانستیم اشتباه تاکتیکی که مرتکب شدیم را درک کرده، آن را برطرف و اصلاح کنیم و سپس پس از دو روز دوباره آن را پیادهسازی کرده و جنگندههای خود را برای هدفگیری در برد بلند به پرواز درآوریم.»
چوهان ادعاهای پاکستان مبنی بر ساقط کردن شش فروند جنگنده هندی را «کاملاً نادرست» خواند. با این حال، او از ارائه جزئیات بیشتر در مورد تعداد یا انواع هواپیماهای از دست رفته در این درگیریهای روز اول خودداری کرد.
آغاز عملیات «سندور» و دلیل درگیری
عملیات سندور، نامی است که نیروهای مسلح هند بر حمله خود در اوایل روز ۷ مه گذاشتند. هدف این عملیات، نابودی آنچه دهلینو «۹ زیرساخت تروریستی در پاکستان و کشمیر تحت کنترل پاکستان» نامیده بود، اعلام شد.
این حملات نظامی هند در تلافی حمله تروریستی ۲۲ آوریل در پاهالگام انجام شد که منجر به کشته شدن ۲۶ گردشگر شده بود. مقامات هندی این کشتارها را قتلهای «خونسردانه» این گردشگران توصیف کردهاند. علاوه بر این، هند مدعی است که تمام این افراد پس از جدا شدن بر اساس وابستگیهای مذهبی خود کشته شدند.
هواپیماهای ساقط شده نیروی هوایی هند و ادعاهای پاکستان
اوایل ماه مه، شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان، ادعا کرد که کشورش شش فروند جنگنده هندی را سرنگون کرده است، از جمله سه فروند جنگنده پیشرفته چندمنظوره داسو رافال (Dassault Rafale) ساخت فرانسه. با این حال، این ادعا هرگز به طور مستقل تأیید نشده بود. نیروی هوایی هند (IAF) قبلاً ۳۶ فروند از این هواپیماها را با هزینهای حدود ۹ میلیارد دلار خریداری کرده بود. این جنگنده پس از انتخاب به عنوان برنده مناقصه اصلی برنامه هواپیماهای جنگی چندنقشی متوسط (M-MRCA) خریداری شد و یکی از توانمندترین هواپیماها در موجودی نیروی هوایی هند است.
پاکستان برای تقویت ادعای خود مبنی بر سرنگون کردن شش جنگنده نیروی هوایی هند، علامتهای «کشتار» را روی قسمت جلویی بدنه زیر کابین خلبان برخی از هواپیماهای چنگدو جی-۱۰ سی (Chengdu J-10C) ساخت چین خود نقاشی کرد. این شبهنقشها از هواپیماهای مختلف نیروی هوایی هند شامل سه فروند رافال، یک فروند داسو میراژ ۲۰۰۰ (Dassault Mirage 2000) – هر دو ساخت فرانسه – و دو مدل طراحی روسی: یک فروند میگ-۲۹ (Mikoyan MiG-29) و یک فروند سوخو-۳۰ امکیآی (Sukhoi Su-30MKI) بودند.
اما یک کارشناس کهنهکار نیروی هوایی هند که با من صحبت کرد، گفت این سرنگونیها اتفاق نیفتاده است. او توضیح داد که پاکستان به «آراستن هواپیماهای خود به این شکل به عنوان بخشی از کارزار جنگ روانی» شهرت دارد؛ ادعایی که در نشریات دفاعی آسیایی نیز مطرح شده است.
نقض قوانین درگیری و پیامدهای آن
به گفته این منبع و یک منبع دیگر که به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند، تلفات واقعی هند یک فروند رافال، یک فروند میراژ و یک فروند میگ-۲۹ بوده است؛ در مجموع سه فروند. یکی از منابع گفت که احتمالاً یک فروند دیگر – یک سوخو-۳۰ امکیآی – نیز از دست رفته باشد «زیرا این هواپیما امضای راداری نسبتاً بزرگی دارد»، اما هر دو نفر در این مورد اطمینان کمتری داشتند.
سقوط یک فروند رافال با توجه به قابلیتهای مجموعه جنگ الکترونیک این هواپیما، غیرمنتظره است. با این حال، همین منابع اظهار داشتند که رافال، میراژ و میگ تقریباً به طور قطع در نتیجه نقض قوانین درگیری (ROE) که مدتها بین نیروی هوایی هند و نیروی هوایی پاکستان (PAF) رعایت میشد، سرنگون شدند. هر دو نیرو تا شب ۷ مه به این محدودیتها پایبند بودند.
قوانین درگیری مقرر میداشت که هیچیک از طرفین تا زمانی که در سمت خود از خط کنترل باقی میمانند، هواپیماهای کشور دیگر را هدف قرار ندهند و به سمت آنها شلیک نکنند. تصمیم پاکستان برای شلیک و سرنگون کردن هواپیماهای نیروی هوایی هند در حالی که هنوز در حریم هوایی هند بودند، نقض این «توافق شرافتمندانه» بود.
پاسخ کوبنده هند و تلفات سنگین ارتش پاکستان
ژنرال چوهان گفت، سه روز بعد، از ۸ تا ۱۰ مه، «توانستیم حملات دقیق نقطهزنی را بر روی فرودگاههای پاکستان با دفاع هوایی سنگین در عمق ۳۰۰ کیلومتری با دقت [خطای دایرهای احتمالی] یک متر انجام دهیم.» رئیس نظامی هند این را گفت.
یک منبع توضیح داد که تلفات پاکستان در این سه روز «قابل توجه» و به نفع هند نامتوازن بود. تقریباً تمام هواپیماهای پاکستان نیز طبق ادعا در حالی که هنوز روی زمین بودند، منهدم شدند.
به گفته او و منبع دیگر، مجموع خسارات وارده توسط حملات متقابل هند تنها انهدام تعداد زیادی از هواپیماهای پاکستان نبود، بلکه شامل آشیانهها، باند فرودگاهها و سایر تأسیسات پایگاههای هوایی نیز میشد. آنها توضیح دادند که نیروی هوایی پاکستان شاید پس از سرنگون کردن جنگندههای نیروی هوایی هند گمان میکردند که افتخارآفرینی کردهاند، اما «در نهایت، آنها متحمل خسارات قابل توجهی در قبال از دست دادن تنها سه فروند هواپیمای هندی شدند. در نهایت، معاوضه خوبی نبود.»
عملکرد تسلیحات چینی پاکستان در نبرد
چوهان در مصاحبه خود در سنگاپور، ادعاهای پاکستان در مورد عملکرد رزمی تسلیحات ساخت چین و سایر تسلیحات خارجی را که علیه نیروی هوایی هند شلیک کرده بودند، رد کرد و گفت که در نهایت، بسیاری از این سامانههای چینی «کار نکردند.»
پیشتر، منابعی از یک کشور آسیایی دیگر این ادعا را مطرح کرده و اظهار داشته بودند که «درصد بالایی از موشکهای شلیک شده توسط پاکستان به سمت اهداف هندی خطا رفتند و کم و بیش سالم و بدون خودتخریبی در خاک هند فرود آمدند. این یک گنجینه اطلاعات فنی برای نیروی هوایی هند بوده است.»
دو منبع هندی نه تنها این حقیقت را تأیید کردند، بلکه اضافه کردند که برخی از تسلیحات بازیابی شده را دیدهاند. این سامانهها شامل برخی از جدیدترین موشکهای هوا به هوای ساخت چین و همچنین موشکهای زمین به هوای بهکار رفته در سامانه دفاع هوایی اچکیو-۹ (HQ-9) بودند. این سامانه موشکی زمین به هوا یک کپی مهندسی معکوس چینی از سامانه روسی اس-۳۰۰ (S-300) است که با نام آلماز آنتی (Almaz Antei) نیز شناخته میشود.
چند سال پیش، در نمایشگاه بزرگ هوایی چین در ژوهای، استان گوانگدونگ، فرصت داشتم با دو تحلیلگر اطلاعات فنی هوانوردی از یک کشور ناتو که در این نمایشگاه حضور داشتند، صحبت کنم. آنها تمام تسلیحات چینی را که من میدیدم – از جمله همین مدلهای موشکهایی که پاکستان ماه گذشته شلیک کرده و عمل نکرده بودند – مشاهده میکردند. یکی از آنها گفت: «این تجهیزات همه چشمنواز به نظر میرسند.» او افزود: «اما ما منتظریم ببینیم واقعاً چگونه کار میکنند. از آنچه میتوانیم ببینیم، بسیاری از آنها ‘شایسته نبرد’ نیستند.» ارزیابیای که ظاهراً درست از آب درآمده است.