گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
حتما در فیلم‌ها دیده‌اید که مردمک چشم هنگام ابراز علاقه بزرگ‌تر می‌شود. اما آیا این فقط یک کلیشه است یا پایه علمی دارد؟
حتما شما هم در رمان‌ها خوانده‌اید یا در فیلم‌ها دیده‌اید که هنگام یک صحنه عاشقانه، چشمان شخصیت‌ها تغییر می‌کند و مردمک آن‌ها بزرگ‌تر می‌شود. این تصویر به کلیشه‌ای رایج برای نشان دادن علاقه و تحریک جنسی تبدیل شده است. اما آیا این پدیده ریشه در واقعیت علمی دارد یا تنها ساخته ذهن نویسندگان است؟ پاسخ کوتاه این است که بله، این موضوع کاملا علمی است.
در حقیقت مردمک چشم ما در زمان برانگیختگی و تحریک تمایل به بزرگ شدن دارد. این واکنش غیرارادی پنجره‌ای به سوی عملکرد پیچیده سیستم عصبی و هورمون‌های ما باز می‌کند. بیایید ببینیم علم در این باره چه می‌گوید.
مردمک چشم چگونه کار می‌کند؟
برای درک این پدیده ابتدا باید با ساختار چشم انسان آشنا شویم. مردمک، آن دایره سیاه در مرکز چشم شما در واقع یک حفره است. این حفره در وسط عنبیه (بخش رنگی چشم) قرار دارد و وظیفه آن هدایت نور به داخل چشم و شبکیه است. اندازه این حفره ثابت نیست و توسط دو عضله کوچک در عنبیه کنترل می‌شود.
در نور زیاد قطر مردمک معمولا بین ۲ تا ۴ میلی‌متر است. اما در تاریکی این اندازه به ۴ تا ۸ میلی‌متر افزایش می‌یابد تا نور بیشتری جذب شود. یک عضله حلقوی در اطراف مردمک مانند یک اسفنکتر عمل می‌کند.
این عضله توسط سیستم عصبی پاراسمپاتیک کنترل می‌شود و با انقباض خود مردمک را تنگ می‌کند. در مقابل عضله دیگری در بخش خارجی قرار دارد که توسط سیستم عصبی سمپاتیک (سیستم جنگ و گریز) کنترل می‌شود و با انقباض خود، مردمک را گشاد می‌کند.
سیستم عصبی و بزرگ شدن مردمک
همانطور که اشاره شد سیستم عصبی سمپاتیک مسئول واکنش‌های جنگ و گریز ما است. این سیستم بدن را برای موقعیت‌های اضطراری یا هیجان‌انگیز آماده می‌کند. جالب است بدانید که واکنش‌های این سیستم فقط به جنگیدن یا فرار کردن محدود نمی‌شود.
- رنگ‌ها واقعی نیستند؛ آنچه می‌بینید ساختگی است!
- آیا ممکن است چشم انسان دچار آفتاب سوختگی شود؟
- نیش زنبور در چشم انسان، آدم را کور می‌کند؟
دانشمندان موقعیت‌هایی که باعث تحریک سیستم سمپاتیک و در نتیجه گشاد شدن مردمک چشم می‌شوند را در چند دسته کلی تقسیم‌بندی می‌کنند. این موقعیت‌ها شامل جنگیدن، فرار کردن، تغذیه، فعالیت جنسی و حتی مصرف برخی مواد مخدر است.
از سوی دیگر زمانی که نیاز به تمرکز بالا داریم، سیگنال‌های سیستم پاراسمپاتیک که مردمک را تنگ نگه می‌دارند متوقف می‌شوند. این کار نیز به بزرگ‌تر شدن مردمک کمک می‌کند. بنابراین تحریک جنسی با فعال کردن سیستم عصبی سمپاتیک مستقیما باعث گشاد شدن مردمک‌ها می‌شود.
آیا گشادی مردمک واقعا نشانه جذابیت است؟
جالب است بدانید که این واکنش در افراد مختلف بسته به جنسیت و گرایش جنسی آن‌ها متفاوت است. یک متاآنالیز گسترده نشان داد که مردمک چشم مردان دگرجنس‌گرا در پاسخ به زنان و مردمک مردان همجنس‌گرا در برابر مردان گشادتر می‌شود. این واکنش در زنان پیچیده‌تر و متغیرتر است.
از نظر تاریخی نیز ایده جذابیت مردمک‌های بزرگ چیز جدیدی نیست. در دوره رنسانس در ایتالیا زنان از قطره‌های چشمی ساخته شده از گیاه سمی بلادونا (Atropa belladonna) استفاده می‌کردند تا مردمک‌هایشان را گشاد کنند.
کلمه بلادونا در زبان ایتالیایی به معنای زن زیبا است. این کار به آن‌ها ظاهری جذاب و فریبنده می‌داد، هرچند بسیار خطرناک بود. امروزه چشم‌پزشکان از ماده موثره همین گیاه یعنی آتروپین به شکلی ایمن برای معاینه چشم استفاده می‌کنند.
دلایل دیگر گشاد شدن مردمک‌ها
نکته بسیار مهم این است که گشاد شدن مردمک چشم همیشه به معنای تحریک جنسی یا علاقه نیست. این پدیده دلایل بسیار متنوع دیگری نیز دارد. حل یک مسئله ریاضی، گوش دادن دقیق به یک سخنرانی یا حتی شنیدن موسیقی مورد علاقه می‌تواند باعث بزرگ شدن مردمک‌ها شود.
اضطراب، درد، مشاهده صحنه‌های ترسناک و حتی برخی شرایط پزشکی و مصرف داروها (مانند ریتالین و سودافد) یا مواد مخدر (مانند کوکائین و LSD) نیز باعث این واکنش می‌شوند. اگر متوجه شدید مردمک‌های شما برای مدتی طولانی گشاد باقی مانده‌اند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
در نهایت تفسیر این نشانه کاملا به موقعیت و زمینه آن بستگی دارد و نمی‌توان آن را به تنهایی به معنای علاقه فرد مقابل دانست. بهترین راه برای اطمینان از احساسات یک فرد، گفتگوی مستقیم و توجه به سایر نشانه‌های رفتاری است.