سرنوشت سیاره های منظومه شمسی پس از مرگ خورشید برای بسیاری جذابیت دارد. آنها چه مدت دوام میآورند؛ آیا سیاره ها اسیر یک سیاه چاله وحشتناک خواهند شد یا در فضا سرگردان میشوند؟
حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش بود که منظومه شمسی شکل گرفت. شاید این زمان با توجه به مقیاس انسانی بسیار طولانی و شگفتانگیز باشد، اما با توجه به عمر ۱۳.۸ میلیارد ساله جهان خیلی قابل توجه نیست. درست است که منظومه شمسی ۴.۶ میلیارد سال دوام آورده است، ولی قرار نیست تا ابد باقی بماند. در نهایت روزی مرگ منظومه شمسی را در آغوش خواهد گرفت. سوال مهم اینجاست که این اتفاق چه زمانی و چگونه رقم خواهد خورد.
مرگ منظومه شمسی در چند مرحله عذابآور رقم میخورد
برای پاسخ سوالهای اشاره شده ابتدا باید مفهوم مرگ منظومه شمسی را توضیح دهیم. سامانه خورشیدی از ۸ سیاره، تعدادی سیاره کوتوله، صدها ماه و میلیاردها سیارک، دنبالهدار و شهاب تشکیل شده است. پیشتر در اخبار علمی گفته بودیم که بین اخترشناسان در زمینه تعیین مرز پایانی منظومه شمسی اختلاف نظر وجود دارد.
برخی کمربند کویپر را پایان منظومه شمسی میدانند. منطقهای مملو از تکههای یخ که آنسوی نپتون قرار گرفته است. برخی خورمز یا منطقهای که در آن میدان مغناطیسی خورشید دیگر احساس نمیشوند را مرز طبیعی میدانند. عدهای نیز مرز منظومه شمسی را تا ابر اورت پیش میبرند. جایی فراتر از خورمرز و کمربند کویپر که در آن ابرهای یخی قرار دارند. در مرکز همه اینها نیز خورشید قرار گرفته است.
با نگاهی به سرنوشت تلخ خورشید از تولد تا مرگ متوجه میشید که ستاره حیاتبخش ما روزی نابود خواهد شد. در حال حاضر خورشید با تبدیل هیدروژن به هلیوم گرما و نور تولید میکند. حدود ۶۰۰ میلیون سال دیگر گرمای خورشید آنقدر زیاد میشود که زمین برای انسان قابل سکونت نخواهد بود. پس از گذشت ۶۰۰ میلیون سال دیگر نیز زمین به جهنمی واقعی تبدیل میشود.
اولین مرحله از پایان سامانه خورشیدی
بهباور دانشمندان پس از ۴ میلیارد سال سوخت هیدروژن خورشید تمام خواهد شد و ناپایدار میگردد. در این زمان اولین مرحله از مرگ منظومه شمسی رقم خواهد خورد. چراکه سه سیاره عطارد، زهره و زمین توسط خورشید بلعیده میشوند.
مریخ بهخاطر فاصله بیشتر از خورشید زنده میماند. در مراحل اولیه حتی دمای مریخ شبیه دمای زمین خواهد شد. هرچند پس از مدت کوتاهی سیاره هر لحظه گرمتر میشود. در نهایت کار بهجایی میرسد که دیگر هیچ جانوری امکان حضور در این سیاره را نخواهد داشت.
[su_icon icon=”icon: file-text-o” background=”#ffffff” color=”#909090″ text_color=”#434343″ size=”20″ radius=”32″ text_size=”18″ margin=”0px 0px 0px 0px” target=”self”]بیشتر بخوانید[/su_icon]- این مناطق پنهان در منظومه شمسی ممکن است میزبان حیات و موجودات زنده باشند!
- اگر سایر سیاره های منظومه شمسی به جای ماه باشند، چه اتفاقات زیبایی برای انسان رخ میدهد؟
- اگر یک سیاه چاله سرگردان وارد منظومه شمسی شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
مشتری و زحل کمی از خورشید فاصله خواهند گرفت و ممکن است اندکی گرمای بیشتر را در اتمسفر بالایی خود تجربه کنند. همچنین بادهای خورشیدی احتمالا به اتمسفر این سیارهها آسیب خواهند زد. اورانوس و نپتون آنقدر دور هستند که در مرحله اول مرگ منظومه شمسی تقریبا چیز خاصی را تجربه نخواهند کرد. آنها شاید کمی گرم شوند و نور بیشتری دریافت کنند.
مرحله دوم مرگ منظومه شمسی
پس از گذشت یک میلیارد سال خورشید کوچک و کوچکتر میشود. تا جایی که ۶۰ درصد از جرم خود را از دست داده و هماندازه زمین میگردد. نور خورشید جدید هزاران برابر کمتر از خورشید کنونی خواهد بود و نمیتواند انرژی تولید کند. تبدیل خورشید به کوتوله سفید باعث میشود که منظومه شمسی نیز به یک مکان یخزده و تاریک تبدیل گردد.
در این موضعیت گرانش خورشید ضعیف میشود و غولهای گازی منظومه شمسی بیشتر فاصله میگیرند. قمرهای مشتری و زحل نیز برای همیشه به جهانهایی یخی بدل میگردند. در واقع اگر بخواهیم مسئله را از نظر امکان شکلگیری حیات بررسی کنیم، مرگ منظومه شمسی در این مرحله رقم خواهد خورد. چراکه دیگر این نقطه از جهان حتی ارزش بازدید نخواهد داشت.
مرحله سوم از پایانی تلخ
خورشید پس از تبدیل شدن به کوتوله سفید دیگر انرژی تولید نمیکند؛ اما هنوز داغ هست. در نتیجه باید ۱۰ ترلیون سال بگذرد تا به دمای صفر مطلق برسد. در آن زمان خورشید به یک کوتوله سیاه تبدیل خواهد شد. هنوز هیچ کوتوله سیاهی در جهان بهوجود نیامده است؛ چراکه سن جهان برای چنین رخدادی کافی نیست.
اگر پیشبینی دانشمندان از زمان کوچک شدن جهان هستی اشتباه باشد، خورشید در نهایت به کوتوله سیاه تبدیل میشود. مرگ واقعی و نهایی منظومه شمسی در این مرحله رقم میخورد. چراکه مدار سیارههای تاریک و یخزده باقیمانده مختل میشود و هرکدام به قسمتی از جهان پرتاب خواهند شد.
این سیارهها تاریک و مرده خواهند بود و هیچ امیدی برای پشتیبانی از حیات ندارند. احتمال دارد که در مسیر خود با سیارههای دیگر برخورد کرده و نابود شوند. شاید هم میلیاردها سال بیهدف در فضای بینستارهای همچون آوارگان حرکت کنند. احتمال اسیر شدن در چنگال یک سیاه چاله سرگردان نیز وجود دارد.
سرنوشت نهایی خورشید و سیارهها
اگر نظریههای فیزیک درست باشند، پروتون تا ابد پایدار نخواهند ماند و روزی دچار واپاشی و تجزیه خواهد شد. در حال حاضر دانشمندان فکر میکنند که این اتفاق حدود یک میلیارد میلیارد میلیارد میلیارد سال دیگر (۱۰ به توان ۳۴ سال) رخ خواهد داد. در آن زمان ماده از بین میرود و خورشید و سایر سیاره های منظومه شمسی در هر نقطهای که باشند به انرژی تبدیل میشوند.
اگر دانشمندان اشتباه کرده باشند و واپاشی پروتون رخ ندهد، ممکن است خورشید بهعنوان یک کوتوله سیاه تا ابد باقی بماند. در نهایت سیارهها هم اسیر گرانش یک سیاهچاله خواهند شد و نابود میشوند. در چنین جهانی فقط کوتولههای سیاه و سیاه چاله وجود خواهد داشت. جهانی تاریک، سرد، بیروح و مرده که هیچچیزی در آن رخ نمیدهد.