تراژدی جنگنده F-20 Tigershark آمریکا؛ مرگ دو خلبان و پایان یک رویا

جنگنده F-20 Tigershark یکی از برنامه‌هایی بود که با توانمندی فوق‌العاده و هزینه‌های پایین می‌توانست به یکی از افتخارات هوانوردی آمریکا تبدیل شود، اما مرگ دو خلبان در تست‌های اولیه و سیاست‌های صادراتی رئیس‌جمهور وقت، رونالد ریگان، این پروژه را به یک شکست تاریخی بدل کرد.

درک دلایل ناموفق بودن جنگنده F-20 Tigershark تنها محدود به جنبه‌های فناوری نیست؛ از سیاست‌های آشفته دوران جنگ سرد گرفته تا چالش‌های مربوط به رقابت با جنگنده‌های مدرن‌تر نظیر F-16 و F/A-18، دست به دست هم دادند تا رؤیای پرواز این جنگنده در آسمان‌های جهان به پایان برسد. اما این ناکامی تنها یک بعد غم‌انگیز دارد: مرگ دو خلبان در تست‌های اولیه، نقطه‌ی تاریکی در تاریخ این هواپیمای به‌ظاهر بی‌عیب بود.

شکست پروژه جنگنده F-20 Tigershark: سیاست‌های صادراتی و مسائل سیاسی

پروژه F-20 در دوران ریاست‌جمهوری جیمی کارتر آغاز شد. هدف این برنامه ساخت یک جنگنده سبک، ارزان و قدرتمند بود که بدون استفاده از فناوری‌های حساس ساخته شود و توانایی مقابله با هواپیماهای مدرن اتحاد جماهیر شوروی را داشته باشد. این جنگنده بر اساس طراحی F-5 Freedom Fighter شکل گرفت، با این هدف که در میان F-5 و F-16 قرار بگیرد.

این هواپیما، با ظاهری ساده اما قابلیت‌های شگفت‌انگیز، به رادار پیشرفته General Electric AN/APG-67 مجهز بود و امکان حمل تسلیحاتی سنگین مانند موشک‌های AIM-9 Sidewinder و AGM-65 Maverick را داشت. سرعت آن به عدد خارق‌العاده ۲ ماخ (بیش از ۳۳۷۰ کیلومتر بر ساعت) می‌رسید. اما تمامی این توانمندی‌ها نتوانستند از سقوط این پروژه جلوگیری کنند.

چرا F-20 هرگز به تولید انبوه نرسید؟

یکی از چالش‌های اصلی فراروی پروژه F-20، سیاست‌های صادراتی رئیس‌جمهور وقت، رونالد ریگان بود. دولت او محدودیت فروش جنگنده‌های پیشرفته نظیر F-15 و F/A-18 را به کشورهای خارجی کاهش داد. همین امر باعث شد خریداران بالقوه تمایل به خرید جنگنده‌هایی برتر و گران‌تر داشته باشند و پروژه F-20 جایگاه خود را از دست بدهد.

علاوه‌بر تغییرات سیاسی، این جنگنده به‌علت تکنولوژی نسبتاً قدیمی‌تر، از رقیب‌هایش عقب افتاد. عدم وجود سیستم‌های پیشرفته‌ای مانند پرواز با سیم (Fly-by-Wire) نیز یکی دیگر از دلایلی بود که باعث کاهش اعتماد ارتش ایالات متحده و مشتریان خارجی شد.

بیشتر بخوانید

• آیا جنگنده‌ها می‌توانند به عقب پرواز کنند؟
• این 5 جنگنده هرگز در نبرد هوایی شکست نخورده‌اند
• سوپرکروز چیست؟ فناوری نوآورانه که سرعت مافوق صوت را در جت‌های جنگنده ممکن می‌کند
• داگ فایت با هوش مصنوعی؛ Rattlesnaq به جای خلبان، از موشک‌ها جا خالی می‌دهد

نقش مرگبار آزمایش‌ها: مرگ دو خلبان و پایان رؤیا

یکی از تلخ‌ترین نقاط تاریخ جنگنده F-20 از دست رفتن دو خلبان تست، دیوید کورنل و دیو بارنز، در آزمایش‌های پروازی بود. دیوید کورنل در پایگاه هوایی سوان کره جنوبی، به‌سبب فشار بیش‌ازحد G دچار غش شد و هواپیما با برخورد به زمین منفجر شد. چندی بعد، دیو بارنز هنگام آماده‌سازی برای نمایش در نمایشگاه هوایی پاریس، در شرایط مشابه در کانادا دچار حادثه شد.

این حوادث، همراه با محدودیت‌های صادراتی و شکست پروژه در یافتن مشتری، باعث پایان کامل این رؤیای هوانوردی شد.

تنها بازمانده؛ یادگاری در لس‌آنجلس

از سه نمونه جنگنده F-20 که توسط نورثروپ ساخته شد، تنها یک مورد باقی مانده و اکنون در مرکز علوم کالیفرنیا در لس‌آنجلس به نمایش درآمده است. این هواپیما امروز نمادی از یک پروژه‌ایست که در محدوده زمانی نادرست و تحت شرایط سیاسی نامطلوب ساخته شد.

علی‌رغم تمام تلخی‌ها، F-20 به خوبی نشان داد که طراحی یک جنگنده فوق‌العاده چگونه می‌تواند قربانی شرایط سیاسی و اتفاقات ناگوار شود.

نتیجه‌گیری: آیا رؤیای جنگنده‌های اقتصادی ممکن بود؟

مرگ پروژه F-20 Tigershark فراتر از یک شکست صنعتی یا نظامی است؛ این داستان نشان می‌دهد چگونه سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های دولتی می‌توانند بر موفقیت یک پروژه تأثیر بگذارند. اگر سیاست‌ها هماهنگ‌تر و زمان‌بندی بهتر بود، شاید این هواپیمای اقتصادی و قدرتمند اکنون جایگاهی در میان جنگنده‌های پیشرفته دنیا داشت.