گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
داده‌های هواشناسی جهانی حاکی از آن است که پدیده ال‌نینو، با تأثیرات گسترده بر الگوهای بارش و دما، اقلیم کشور را دستخوش تحولات جدی خواهد کرد.
در آستانه نیمه دوم سال ۱۴۰۴، زنگ هشدار اقلیمی برای ایران به صدا درآمده است. تحلیل‌های اخیر از تازه‌ترین داده‌های هواشناسی جهانی و خروجی مدل‌های پیشرفته پیش‌بینی از سازمان‌های معتبر بین‌المللی، از جمله سازمان ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) و مرکز پیش‌بینی میان‌مدت اروپا (ECMWF)، از تثبیت و تقویت پدیده «ال‌نینو» در منطقه استوایی اقیانوس آرام خبر می‌دهند. طبق جدیدترین اخبار داخلی، ال‌نینو نفس‌های داغ و مرطوب خود را به سمت منطقه ما نیز روانه کرده و می‌تواند تغییرات اساسی را بر اقلیم ایران در فصل‌های آتی تحمیل کند. به‌ویژه، انتظار می‌رود که فصل‌های پاییز و زمستان پیش‌رو تحت تأثیر مستقیم این پدیده قرار گیرند.
سودای پدیده ال‌نینو در پاییز و زمستان ۱۴۰۴
با استناد به الگوهای آماری برگرفته از رویدادهای مشابه پدیده ال‌نینو در گذشته، به‌ویژه نمونه‌های برجسته سال‌های ۱۹۹۷-۱۹۹۸ و ۲۰۱۵-۲۰۱۶ که هر دو با شدت قابل توجهی همراه بودند، پیش‌بینی‌ها حکایت از تغییرات آب و هوایی در ایران دارند. این تحلیل‌ها نشان می‌دهند که نیمه دوم سال ۱۴۰۴ بخش‌های جنوبی، جنوب‌غربی و شرقی ایران، شامل گستره وسیعی از استان‌های خوزستان، فارس، بوشهر، هرمزگان، کرمان، سیستان‌وبلوچستان و کهگیلویه‌وبویراحمد، شاهد افزایش قابل‌توجه و بی‌سابقه بارش‌ها در ماه‌های آبان، آذر و دی باشند.
این بارش‌ها نه از نوع ملایم و پیوسته، بلکه عمدتاً به شکل رگبارهای سنگین، شدید و موقتی ظاهر خواهند شد. ماهیت ناگهانی و حجم بالای این بارندگی‌ها، پتانسیل بالایی برای وقوع سیلاب‌های ناگهانی و مخرب در حوضه‌های آبریز رودخانه‌های فصلی و دائمی جنوبی و جنوب‌شرقی کشور ایجاد می‌کند.
مناطق مرکزی و شرقی ایران نیز می‌توانند از تقویت الگوی بارشی ال‌نینو برخوردار شوند. این افزایش بارش‌ها، فرصتی طلایی برای احیای نسبی منابع آب زیرزمینی خواهد بود که سال‌هاست با افت شدید مواجه‌اند. علاوه بر این، تغذیه تالاب‌های حیاتی این مناطق می‌تواند به بهبود وضعیت زیست‌محیطی و کاهش پدیده‌هایی نظیر ریزگردها کمک کند.
- همزمان با گرم شدن زمین، سرعت چرخش سیاره ما هم کم شده است!
- ترسناک‌ترین اتفاق جهان: فصل های سال در حال ناپدید شدن هستند
اما تصویر اقلیمی در شمال کشور، به‌ویژه در سواحل دریای خزر متفاوت به نظر می‌رسد. این مناطق برخلاف نیمه جنوبی کشور، احتمالاً با کاهش نسبی بارش و افزایش محسوس دمای هوا روبرو خواهند شد. این تغییرات، زنگ خطری جدی برای مدیریت منابع آب و برنامه‌ریزی‌های کشاورزی در استان‌های شمالی محسوب می‌شود.
همزمان با این تغییرات در الگوهای بارشی، زمستان پیش‌رو در اغلب مناطق ایران با میانگین دمایی حدود ۱ تا ۲ درجه سلسیوس بالاتر از حد نرمال همراه خواهد بود. این افزایش پیامدهای اقلیمی و آبی عظیمی را به دنبال دارد. مهم‌ترین پیامد آن، کاهش چشمگیر بارش برف در ارتفاعات بلند زاگرس و البرز است. بارش برف کمتر و ذوب سریع‌تر آن می‌تواند ذخایر برفی کشور را که به عنوان بانک آب طبیعی ایران در فصل‌های گرم سال عمل می‌کنند، به‌طور محسوسی کاهش دهد.
سدهای حیاتی کشور نظیر سدهای کرج، لار و زاینده‌رود که برای پر شدن مخازن خود وابستگی شدیدی به ذوب تدریجی برف‌ها در فصل بهار دارند، ممکن است در سال آبی آینده با کمبود بی‌سابقه منابع آب مواجه شوند و این وضعیت، تأمین آب در تمامی مصارف را با چالش‌های جدی روبرو خواهد کرد. به نظر می‌رسد برعکس پاییز سال گذشته که هوا به شدت گرم بود، این‌بار اوضاع در برخی مناطق بسیار متفاوت است.
تغییر اقلیم در کمین ایران
در سناریوی محتمل و قدرتمند یک پدیده ال‌نینو قوی، ایران در آستانه مواجهه با مجموعه‌ای از ریسک‌های اقلیمی قرار دارد که هر یک نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و آمادگی همه‌جانبه است. یکی از برجسته‌ترین نگرانی‌ها، خطر بروز سیلاب‌های شدید و ویرانگر در نواحی جنوب و جنوب‌شرق کشور است. ال‌نینوی قوی می‌تواند منجر به بارش‌های ناگهانی، پرشدت و کوتاه‌مدت شود.
این بارندگی‌های رگباری می‌توانند به سرعت منجر به طغیان رودخانه‌ها، آب‌گرفتگی معابر شهری و روستایی و وقوع سیلاب شوند. علاوه بر این، در بسیاری از مناطق شهری، به‌ویژه آن‌هایی که دارای زیرساخت‌های فرسوده هستند، احتمال آسیب‌های جدی به شریان‌های حیاتی افزایش می‌یابد. در نقطه مقابل، نواحی شمالی کشور ممکن است تحت تأثیر ال‌نینو با کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا مواجه شوند. این تغییر در الگوی اقلیمی می‌تواند به‌طور مستقیم بر بهره‌وری کشاورزی تأثیر منفی بگذارد.
- زمین تا چند درجه گرمایش برای انسان قابل سکونت است؟
- دانشمندان آینده ای بسیار ترسناک را برای انسان پیش بینی می کنند
با وجود تمامی این تهدیدها، پدیده ال‌نینو می‌تواند به عنوان یک فرصت استثنایی و راهبردی برای بازآفرینی توازن آبی کشور مورد بهره‌برداری قرار گیرد. بارندگی‌های شدید اگر به درستی مدیریت شوند، می‌توانند منبع عظیمی از آب را برای تغذیه مصنوعی آبخوان‌های خشکیده، که از مهم‌ترین منابع آب زیرزمینی کشور هستند، فراهم آورند. این پدیده همچنین فرصتی بی‌نظیر برای احیای تالاب‌های مهم کشور که سال‌هاست با خشکی و نابودی دست و پنجه نرم می‌کنند، فراهم می‌آورد.
تحقق این فرصت‌ها و کاهش ریسک‌ها، مستلزم آمادگی کامل و هماهنگی بی‌نظیر دستگاه‌های ذی‌ربط است؛ از این رو سازمان مدیریت بحران و وزارت نیرو باید سناریوهای عملیاتی متنوعی را برای مدیریت سیلاب‌های احتمالی تدوین کنند. همچنین، وزارت جهاد کشاورزی با در نظر گرفتن احتمال وقوع بارندگی‌های شدید و ناگهانی یا تأخیردار، لازم است الگوی کشت زمستانه را به دقت بازنگری و به‌روزرسانی کند. در کنار این‌ها، شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز باید با طراحی برنامه‌های جامع و بلندمدت، از هر قطره بارش فراگیر ناشی از ال‌نینو برای افزایش حداکثری ذخایر سدها و بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی بهره گیرد.
آینده آبی ایران در گرو مدیریت ال‌نینو
با نزدیک شدن به نیمه دوم سال ۱۴۰۴، به نظر می‌رسد که شاهد شکل‌گیری یک فاز قدرتمند از ال‌نینو خواهیم بود که تبعات اقلیمی آن، از پاییز آغاز شده و تا زمستان ادامه خواهد یافت. پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش قابل توجه بارندگی‌ها در نیمه جنوبی و مرکزی کشور است. علاوه بر این، انتظار می‌رود که دمای عمومی هوا در بسیاری از نقاط کشور فراتر از نرمال باشد.
- هیولای یخی بیدار شد: بزرگترین کوه یخی جهان به راه افتاد
- تمام عمر اشتباه فکر می‌کردیم: خرس قطبی اصلا سفید نیست
با این حال، مدیریت موفقیت‌آمیز این شرایط اقلیمی نه تنها به معنی کاهش خسارات است، بلکه می‌تواند یک فرصت بی‌نظیر برای بازسازی و تقویت منابع آبی کشور ایجاد کند. در صورتی که دستگاه‌های مسئول، اعم از وزارت نیرو، سازمان مدیریت بحران، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان هواشناسی بتوانند اقداماتی هماهنگ و مبتنی بر داده‌های علمی دقیق را به اجرا درآورند، می‌توان از این پدیده به نفع کشور بهره‌برداری کرد. بهره‌برداری مطلوب از فرصت‌های ایجاد شده توسط ال‌نینو می‌تواند تهدیدهای اقلیمی را به فرصتی طلایی برای جبران سال‌ها افت منابع آبی و بازسازی بنیان‌های آبی کشور تبدیل کند