ناسا علاوه بر کاوشهای فضایی و ماموریتهای پیچیدهای که درباره آنها شنیدهایم، ناوگانی از جنگندههای قدرتمند را نیز در اختیار دارد. اما این هواپیماهای سریعالسیر به جای شرکت در جنگها، اهداف علمی و تحقیقاتی دیگری را دنبال میکنند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
شاید تصور کنید سازمان فضایی ناسا تنها به ماموریتهای فضایی و اجرام کیهانی مشغول است، اما واقعیت این است که این سازمان در حوزههایی بسیار متنوعتر فعالیت دارد. از بهرهگیری از هواپیماهای بازنشسته نظامی گرفته تا استفاده از ابزارهای پیشرفته علمی در دل آسمان، ناسا مرزهایی وسیع از علم و فناوری را به نمایش گذاشته است. این جریان نشان میدهد که کشف و نوآوری میتواند در هر سطح و زمینهای اتفاق بیفتد.
ناسا و بازتعریف کاربری جنگندههای نظامی
برای بسیاری از ما، نام ناسا یادآور موشکها، سفینههای فضایی و کاوشگرهای بینستارهای است. اما جالب است بدانید که این سازمان تحقیقاتی، جنگندههایی مانند F-15 ایگل و F/A-18 هورنت را نیز در اختیار دارد. این هواپیماها که ابتدا برای عملیاتهای نظامی طراحی شدهاند، اکنون در خدمت اهداف کاملاً غیرنظامی ناسا قرار گرفتهاند.
ناسا از این جنگندهها بهعنوان «هواپیماهای تعقیبگر» (Chase Planes) استفاده میکند. این هواپیماها، که به دلیل سرعت و چالاکی بالا شناخته میشوند، در ماموریتهای فضایی و آزمایشی ناسا برای همراهی، پایش و مستندسازی عملکرد سفینهها یا نمونههای اولیه هواپیماهای جدید بهکار گرفته میشوند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۵، ویدئویی از سوختگیری هوایی یکی از جنگندههای ناسا مدل F-15D ایگل منتشر شد که به خوبی کاربردهای غیرمعمول و چالشبرانگیز این جتها را نمایش میداد.
البته ناوگان جنگندههای ناسا شامل جدیدترین مدلها نمیشود. بهجای آن، این سازمان از نسخههای بازنشستهای که پیشتر در نیروی هوایی، دریایی یا تفنگداران دریایی ایالات متحده بهکار میرفته، بهره میبرد. آخرین مورد از این خریدها در سال ۲۰۲۱ و مربوط به جنگندهای مدل F/A-18 است که برای مستندسازی پروژه بلندپروازانه X-59 ناسا، یک هواپیمای مافوق صوت کمصدا، بهکار گرفته شده است.
هواپیماهای دیگر ناسا و کاربردهای جذاب آنها
ناسا تنها به جنگندهها بسنده نکرده است. این آژانس علمی یک گروه متنوع از هواپیماهای تحقیقاتی و لجستیکی در اختیار دارد که در ماموریتهای علمی و آموزشی حیاتی بهکار گرفته میشوند. این هواپیماها در مکانهایی مانند مرکز فضایی جانسون (Johnson Space Center) در هوستون نگهداری میشوند و برای وظایف متعددی، از حمل بارهای بزرگ تا تحقیقات شگفتانگیز جوی، مورد استفاده قرار میگیرند.
- تویوتا لندکروزر به ماه میرود؛ لونا کروزر، ماه راه را برای زندگی انسان در فضا هموار میکند
- ۵ ماموریت سری ناسا به ماه که هیچگاه دربارهشان صحبتی نشده است!
- ۵ محصول اپل که به فضا رفتند؛ از آیپد تا اپل واچ
یکی از برنامههای کلیدی در این زمینه، برنامه علمی هوابرد (Airborne Science Program) است. در این برنامه، ناسا از هواپیماهایی با ابزارها و حسگرهای پیشرفته بهره میبرد تا اطلاعاتی درباره جو زمین، تغییرات اقلیمی، یخچالهای طبیعی و دیگر محیطهای کلیدی زمین جمعآوری کند. ناسا حتی از تجهیزاتی که در ماهوارهها وجود دارد (مانند ماهواره GOES-T)، بر روی این هواپیماها استفاده میکند تا پیشبینیهای دقیق جوی انجام دهد و نوسانات آبوهوایی را در جو سیاره ما مطالعه کند.
از دیگر وظایف جالب این دسته از هواپیماها، میتوان به خدمت آنها بهعنوان سکویی برای آزمایش مفاهیمی چون شبکههای تلفن همراه در ترافیک هوایی آینده یا کشف ذخایر معدنی جدید، اشاره کرد. در جولای ۲۰۲۵، این هواپیماها در دو پروژه کلیدی شرکت داشتند که هریک از بابت علمی و صنعتی برای اقتصاد و امنیت ایالات متحده اهمیت بسزایی داشتند.
چرا جنگندهها در آسمان زمین مهماند؟
از ساخت نمونههای اولیه سفینههای فضایی گرفته تا آزمایش فناوریهای بیسرنشین و بررسی ایدههای پیشرفته هوانوردی، ناسا نشان داده که زمین نیز به اندازه فضا میتواند میدان عظیمی برای نوآوری باشد. جنگندههایی که زمانی برای جنگ طراحی شده بودند، امروز به ابزارهایی منحصربهفرد برای کشف ناشناختهها و توسعه فناوریهای بعدی تبدیل شدهاند. شاید کمتر از این فعالیتهای هوایی ناسا شنیده باشید، اما آنها نقش کلیدی در آمادهسازی آیندهای تکنولوژیک برای انسانها دارند.