جت جنگنده هریر AV-8B با توانایی برخاست و فرود عمودی، مرزهای هوانوردی را جابجا کرد اما به کابوس خلبانان تبدیل شد؛ با خطرناکترین جنگنده تاریخ آشنا شوید.
جت جنگنده هریر با قابلیت منحصربهفرد برخاست و فرود عمودی بدون نیاز به باند پرواز یکی از خاصترین و انقلابیترین هواپیماهای تاریخ است. این پرنده آهنی که نامش را از یک پرنده شکاری گرفته است ابتدا در بریتانیا توسط شرکت هاکر سیدلی طراحی شد. سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده بعدها مدل توسعهیافته آن یعنی هریر AV-8B را به خدمت گرفت.
با این حال این نوآوری بهای سنگینی داشت. قابلیت پرواز عمودی، چالشهای کنترل در حالت شناور و پرواز با سرعت پایین خیلی زود هریر را به یک هواپیمای فوقالعاده دردسرساز تبدیل کرد. آمارها به شکل تکاندهندهای نشان میدهد که این جنگنده با از دست دادن یکسوم ناوگان خود یکی از بالاترین نرخهای حوادث را در تاریخ هوانوردی نظامی مدرن آمریکا ثبت کرده است.
چرا پرواز با هریر AV-8B یک چالش مرگبار بود؟
خلبانانی که برای اولین بار با هریر پرواز میکردند با چالشهای پیچیدهای در کنترل شناوری و پرواز با سرعت کم روبرو بودند. تمام فرایند شناور ماندن در هوا کاملا دستی انجام میشد و نیازمند تمرکز مطلق بود. خلبانان باید بدون هیچ سیستم کامپیوتری کمکی برای تثبیت پرواز به صورت همزمان نازلهای جهتدهنده رانش و جتهای کنترلی واکنش در نوک بالها، دماغه و دم هواپیما را مدیریت میکردند.
- ۴ جنگنده عمودپرواز که میتوانند بدون باند فرود بیایند و بلند شوند
- این ۱۳ جنگنده توانمند با سلاحهایشان آسمان را به لرزه درمیاورند: از سوخو-۵۷ تا F-15EX
- 5 جنگنده بال متغیر تاریخساز؛ از اف-14 تامکت تا بمبافکن بلکجک
- مروری بر ۵ جنگنده نسل پنجم پیشرفته دنیا: از چنگدو J-20 تا F-22 رپتور
این کار به هماهنگی بینقص دستها و پاها برای کنترل اهرمها و پدالهای متعدد نیاز داشت. کوچکترین خطا در محاسبه یا تاخیر در واکنش میتوانست فورا تعادل هواپیما را بر هم زده و آن را به سمت زمین بکشاند. حاشیه کنترل این جنگنده به قدری کم بود که سرهنگ بیل لارنس آن را به تلاش برای حفظ تعادل هواپیما روی نوک یک مداد تشبیه کرده بود. این پیچیدگیها باعث میشد یادگیری پرواز با هریر AV-8B بسیار دشوار باشد و پتانسیل بروز حوادث مرگبار را به شدت افزایش دهد.
میراث هریر: پرندهای بدنام اما تاریخساز
در اواسط دهه ۱۹۸۰ میلادی مدلهای جدیدتر هریر AV-8B و هریر ۲ با بهبودهای چشمگیری برای افزایش ایمنی معرفی شدند. استفاده از بالهای کامپوزیتی، کابین خلبان با ارتفاع بیشتر برای دید بهتر، سیستمهای افزایش پایداری و کنترلهای دیجیتال مدرن، نیاز به دقت انسانی بدون کمک سیستم را به شکل قابل توجهی کاهش داد. سیستمهای کمکی جدید بخشی از بار شناختی را از دوش خلبان برمیداشتند اما با وجود این پیشرفتها، پیچیدگی ذاتی هواپیماهای عمودپرواز همچنان یک چالش باقی ماند.
اگرچه حوادث کاهش یافت اما تا سال ۲۰۰۳ آمار سوانح هریر همچنان سه برابر بیشتر از جنگندههای اف ۱۸ بود. نسل اول هریر به دلیل حوادث غیرجنگی متعدد لقب بیوهساز را از آن خود کرد اما نسل دوم توانست این آمار را بهبود ببخشد. با این حال نرخ حوادث آن هنوز چندین برابر بیشتر از جنگندههایی مانند اف ۱۶ و اف ۱۸ بود.