فضاپیمای افسانهای ویجر ناسا که دهها سال از زمین فاصله گرفته، 300 سال دیگر به مقصد نهایی خود یعنی ابر اسرارآمیز اورت خواهد رسید.
سفری طولانی در اعماق بیکران فضا، در انتظار فضاپیمای افسانهای ویجر ناسا است. طبق آخرین اخبار نجوم، این دورترین شیء ساخت بشر از زمین در حدود سه قرن آینده به آستانه یکی از مرموزترین و دوردستترین مناطق منظومه شمسی، یعنی «ابر اورت« خواهد رسید. این منطقه، که برای دههها تنها یک فرضیه علمی بوده و شواهد قطعی و مستقیمی از وجود آن در دست نیست، به عنوان خاستگاه میلیاردها جرم یخی، از جمله دنبالهدارها شناخته میشود و محققان معتقدند که دربرگیرنده کلیدهای مهمی برای درک چگونگی شکلگیری منظومه شمسی و مواد اولیه آن است.
ابر اورت، برخلاف کمربند کویپر که نسبتاً نزدیک به ما قرار دارد، گسترهای عظیم و کرویشکل است که منظومه شمسی را از هر سو احاطه کرده و میلیاردها جسم یخی را در خود جای داده است. بزرگی این منطقه به حدی است که پس از رسیدن ویجر به آن، تخمین زده میشود که این فضاپیما برای عبور کامل از آن به زمانی بالغ بر ۳۰ هزار سال نیاز خواهد داشت.
حیات دوم فضاپیمای ویجر ناسا در دل ابر اورت و ستارگان دوردست
در تاریخ پروازهای فضایی، کمتر کاوشگری مانند ویجر ۱ توانسته عمل کند. این فضاپیمای پیشگام در سال ۱۹۷۷ میلادی راهی سفر بیبازگشت خود در اعماق کیهان شد و اکنون در فاصلهای حیرتانگیز از زمین قرار دارد؛ حدود ۱۶۷ واحد نجومی (AU)، که هر واحد آن معادل ۱۵۰ میلیون کیلومتر یا همان فاصله متوسط زمین تا خورشید است. دستاورد تاریخی آن، به عنوان نخستین ساخته دست بشر که موفق شد از هلیوسفر، حباب محافظتی خورشید خارج شده و پس از عبور از هلیوپوز قدم به فضای میانستارهای بگذارد، نامش را برای همیشه در تاریخ اکتشافات فضایی جاودانه کرده است.
با توجه به فاصله طولانی فضاپیمای ویجر ناسا، انتقال یک سیگنال رادیویی از زمین به آن و دریافت پاسخ، اکنون ۲۳ ساعت و ۱۲ دقیقه و ۱۸ ثانیه به طول میانجامد. این کاوشگر با سرعتی سرسامآور و در حدود ۶۱۱۹۵ کیلومتر بر ساعت، در حال حرکت است و حتی با این سرعت تخمین زده میشود که هنوز بیش از یک سال دیگر زمان لازم است تا فاصله آن از زمین به اندازهای معادل «یک روز نوری برسد.» این لحظه تاریخی، ویجر را به نخستین شیء ساخت بشر تبدیل خواهد کرد که چنین مسافتی را پشت سر گذاشته و رکورد جدیدی در تاریخ مهندسی فضایی به ثبت میرساند.
- سفینه فضایی غولپیکر کریسالیس؛ سفر بیبازگشت هزاران انسان به یک منظومه شمسی دیگر
- کشف تونل های کیهانی؛ بزرگراههای پنهان از منظومه شمسی به دورترین نقاط جهان
- مریخنورد استقامت ناسا یک سنگ عجیب شبیه به «کلاهخود جنگی» در مریخ کشف کرد
با وجود اهداف این پروژه، مأموریت فعال فضاپیمای ویجر ناسا به دلیل کاهش منابع سوخت و اتمام تدریجی انرژی مورد نیاز برای ابزارهای علمی و ارتباطی، رو به پایان است. پیشبینی میشود که این فضاپیما در دهه ۲۰۳۰ میلادی برای همیشه خاموش شود و ارسال دادههای آن به زمین متوقف گردد. اما این خاموشی، به معنای پایان سفر آن نیست. این کاوشگر خاموش و بیصدا، به عنوان یک پیامرسان ابدی از سیاره زمین، به حرکت خود در کیهان ادامه خواهد داد. بر اساس محاسبات پیچیده مداری، در حدود ۴۰,۰۰۰ سال آینده، ویجر1 به ستارهای به نام AC +79 3888 بسیار نزدیک خواهد شد.
پیش از آنکه ویجر به این ستاره دوردست برسد، باید از میان منطقهای مرموز و گسترده عبور کند که به عنوان «ابر اورت» (Oort Cloud) شناخته میشود. این ابر، پوستهای کروی و فرضی از اجرام یخی کوچک است که تصور میشود منظومه شمسی را از هر سو احاطه کرده و لبه نهایی تأثیر گرانشی خورشید را تشکیل میدهد.
سفر ۳۰۰ ساله تا دروازههای ابر اورت
منطقه ابر اورت که ناسا آن را «لبه گرانشی منظومه شمسی» توصیف میکند، یک قلمرو وسیع و عمدتاً ناشناخته است که مملو از میلیاردها جرم یخی و سنگی است که هنوز کشف نشدهاند. این اجرام، باقیمانده از دوران شکلگیری منظومه شمسی ما هستند و سرنخهای حیاتی درباره ترکیب اولیه و تکامل آن را در خود نهفته دارند. ابر اورت به دو بخش اصلی تقسیم میشود: یک بخش داخلی و پراکنده که منبع دنبالهدارهای کوتاه مدت است، و یک بخش خارجی و کروی که دنبالهدارهای بلندمدت از آن نشأت میگیرند. این دنبالهدارها تنها در موارد نادر به سوی خورشید ما کشیده میشوند؛ رویدادی که معمولاً در اثر اختلالات گرانشی ناشی از عبور ستارگان دوردست یا نیروهای جزر و مدی کهکشانی رخ میدهد.
مرزهای این منطقه عظیم، خود نیز موضوع بحثها و تخمینهای مختلفی در میان ستارهشناسان است. بر اساس برآوردهای ناسا، لبه داخلی ابر اورت حدود ۲,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ واحد نجومی (AU) از خورشید فاصله دارد، در حالی که دامنه گسترش آن میتواند تا حدود ۱۰۰,۰۰۰ واحد نجومی امتداد یابد. برخی تخمینها حتی نشان میدهند که این منطقه ممکن است از فاصله ۱,۰۰۰ واحد نجومی نیز آغاز شود که این موضوع اهمیت بیشتری به سفر ویجر ۱ میبخشد. اگر این فرضیه درست باشد، این کاوشگر میتواند تنها در چند قرن آینده به این مرزهای اسرارآمیز برسد؛ اما این تازه آغاز ماجراست و عبور کامل از این ابر پهناور نیازمند دهها هزار سال زمان خواهد بود.
با در نظر گرفتن این ابعاد کیهانی، سفر فضاپیمای ویجر ناسا به ابر اورت به نمادی از استقامت و عطش بیانتهای بشر برای اکتشاف تبدیل میشود. به گفته ناسا، بخش بزرگی از فضای میانستارهای در واقع هنوز درون منظومه شمسی ما قرار دارد. در حالی که ویجر ۱ اکنون با سرعتی باورنکردنی در حال حرکت است، برای رسیدن به لبه داخلی ابر اورت حدود ۳۰۰ سال دیگر زمان نیاز دارد. اما حیرتانگیزترین بخش این سفر، زمان لازم برای عبور کامل ویجر ۱ از ابر اورت است. تخمین زده میشود که این کاوشگر برای پیمودن کل این منطقه عظیم به زمانی در حدود ۳۰,۰۰۰ سال نیاز خواهد داشت.
سرنوشت صفحه طلایی ویجر در سفری ۵ میلیارد ساله
برخلاف تصورات رایج در داستانهای علمی-تخیلی که فضا را مکانی مملو از برخوردها و موانع پرخطر نشان میدهند، واقعیت علمی حاکی از آن است که فضای میانستارهای عمدتاً خالی و آرام است. این امر احتمال عبور ایمن فضاپیمای ویجر ناسا از ابر اورت و ادامه سفر بیوقفه آن برای سالهای بسیار طولانی را به شدت افزایش میدهد. این کاوشگرها، علاوه بر جمعآوری دادههای علمی حیاتی، حامل یک «صفحه طلایی» هستند. این صفحه حاوی طلاعات بشری شامل صداها، تصاویر و موسیقی است که با دقت فراوان انتخاب شده تا داستان زندگی در سیاره زمین را برای هر موجود فرازمینی هوشمندی که ممکن است روزی آن را بیابد روایت کند.
با توجه به ماهیت بیسابقه این سفر و اهمیت صفحه طلایی، دانشمندان به پیشبینی طول عمر این پیامهای باارزش در کیهان علاقهمند شدهاند. یک مقاله علمی مهم از سال ۲۰۲۰ به بررسی احتمال تخریب تدریجی این صفحات در اثر تماس مداوم با ماده میانستارهای پرداخته است.
- راز بزرگ سیارات سرگردان فاش شد: آنها در تاریکی مطلق، قمر خلق میکنند
- تلسکوپ فضایی جیمز وب تا کجای کیهان را میبیند؟ پاسخ، دانشمندان را شگفتزده کرد
- یک نظریه جدید: امواج گرانشی عامل انبساط اولیه جهان بودند
نتایج این تحقیق نشان میدهد که محیط کیهانی هرچند آرام، اما بیتأثیر نیست. بر اساس این مطالعه، پس از یک سفر ۵ میلیارد ساله در یک میدان گرانشی کهکشانی متقارن، احتمال آسیبدیدگی و غیرقابلخوانده شدن سطح بیرونی صفحه طلایی ویجر ۱ به حدود ۹۹ درصد میرسد. در مقابل، احتمال مشابه برای ویجر ۲ به طرز چشمگیری کمتر و حدود ۲۰ درصد تخمین زده شده است که میتواند نشاندهنده تفاوتهای جزئی در مسیر یا شرایط محیطی مواجه شده توسط هر فضاپیما باشد.
اما خبر امیدبخش این است که سطح داخلی صفحه طلایی، یعنی بخشی که به سمت بدنه فضاپیما قرار گرفته و محافظت بیشتری دارد، احتمالاً تا زمان ادغام کهکشان راه شیری با کهکشان آندرومدا که حدود ۵ میلیارد سال دیگر اتفاق خواهد افتاد، سالم و قابل خواندن باقی خواهد ماند. در مقیاس این ابعاد زمانی نجومی، رویدادهایی که برای ما بسیار مهم به نظر میرسند، مانند جشن پنجاهمین سالگرد پرتاب ویجر ۱ در سال ۲۰۲۷، تنها یک لحظه زودگذر و کوچک در تاریخچه بیکران کیهان محسوب میشوند.
گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 










