ماهی کمانگیر قادر به تشخیص چهره افراد است. ذهنیت قدیمی دربارهی ماهیهای قرمز وجود داشته که آنها احتمالا حافظهای در حد دو تا سه ثانیهای دارند؛ اما یا این برداشت اشتباهی بوده و یا اینکه این ماهی خاص، مقیاس را برهم زده است. محققان بهتازگی گونهای از ماهیهای استوایی را کشف کردهاند که میتواند چهره یک انسان را از فرد دیگری، تشخیص دهد. موضوعی که نیازمند باور به مغزی پیچیدهتر از بسیاری حیوانات، ازجمله ماهیهاست.
این پژوهش توسط محققان دانشگاه آکسفورد در انگلستان و دانشگاه کوئینزلند در استرالیا با تمرکز بر روی ماهی کمانگیر (archerfish) یا ماهی تیرانداز انجام شده است. این ماهی یک گونه گرمسیری است که با استفاده از پرتاب آب دهان خود بهسوی حشراتی که در بیرون از آب قرار دارند، غذای خود را شکار میکند. ماهی کمانگیر میتواند به اهدافی تا 3 متری بالای سطح آب نیز شلیک کند. در اولین قدم به ماهی آموزش داده شد تا به تصویر یک چهرهی خاص که بر روی مانیتور بالای مخزن قرار داشت، آب دهان خود را پرتاب کند. سپس این چهره با 44 چهرهی جدید در هم آمیخته شد و در کمال ناباوری ماهی قادر بود تا چهرهی فرد مورد نظر را تشخیص داده و بهسوی او شلیک کند، آنهم با دقتی بسیار شگفت انگیز.
دکتر کیت نیوپورت، نویسندهارشد این پژوهش میگوید: “در تمام موارد، ماهی به تف کردن خود بهصورت شخصی که آموزش دیده بود، ادامه داد و این موضوع ثابت میکند که آنها بهراحتی قادر به تشخیص دو چهرهی مجزا هستند.” او ادامه میدهد: “حتی زمانی که ما تصمیم گرفتیم با سیاه و سفید کردن تصویر چهره این آزمایش را مشکلتر کنیم، ماهی هنوز هم قادر به پیدا کردن چهرهی مورد نظری بود که آموزش دیده بود تا به رسمیت بشناسد.”
این ماهی کمانگیر است؛ مراقب باشید! او میتواند چهره شما را تشخیص دهد
ماهی کمانگیر توانست در اولین آزمایش 81 درصد از دفعات را درست تشخیص داده و در دومین آزمایش که تفاوتهای آشکاری همچون رنگ و روشنایی با تصویر اولیه وجود داشت، ماهی تیرانداز توانست تا 86 درصد از دفعات را صحیح تشخیص دهد.
شاید تشخیص چهرهی فردی برای شما کار چندان سختی نباشد؛ اما دانشمندان میگویند که تمایز بین چهره انسانها کاری بهمراتب پیچیدهتر از آن چیزی است که به نظر میرسد. شواهد نشان میدهد که یک منطقه از نئوکورتکس (neocortex) در مغز انسان بهطور خاص به تشخیص چهره اختصاص دارد و این توانایی تا کنون فقط در حیواناتی چون سگ، اسب، گوسفند، گاو و پرندگان که دارای نئوکورتکس بودهاند، یافت شده است.
واقعیت اینست که ماهی با وجود کمبود نئوکورتکس در این لیست قرار نمیگیرند. چنین تحقیقی نشان میدهد که موجودات با مغز سادهتر نیز قادر به حل فرآیندهای فکری پیچیدهتری هستند و تشخیص چهره انسان لزوما نیازمند مغز پیچیدهای نخواهد بود.
این تحقیق در مجله گزارشهای علمی منتشر شد. در ویدئوی زیر میتوانید مهارت تیراندازی ماهی کمانگیر را در عمل ببینید.