گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
از تنفس از طریق روده تا تراشههای نوری؛ در این مطلب با ۱۰ اتفاق علمی در سال ۲۰۲۵ آشنا میشوید که مرزهای دانش را جابجا کردند و آینده سلامت، انرژی و تکنولوژی را دگرگون میکنند.
جهان علم هرگز متوقف نمیشود. در حالی که تیتر اخبار اغلب بر پیشرفتهای تدریجی تمرکز دارند، سال ۲۰۲۵ میزبان چندین نوآوری «خفته» اما انقلابی بود. آزمایشگاهها و مراکز تحقیقاتی در این سال دستاوردهایی را ارائه کردند که پیامدهای عمیقی برای سلامت انسان، انرژی پاک و پایداری سیاره دارند. از علم مواد گرفته تا ژنتیک، این ۱۰ دستاورد نشان میدهند که انقلاب بعدی بشر آغاز شده است؛ انقلابی که شاید هنوز عموم مردم متوجه عظمت آن نشده باشند.
۱. حالت کوانتومی جدید؛ وقتی الکترونها مثل مایع جاری میشوند
محققان در کشفی که مرزهای فیزیک کوانتوم را جابجا کرد، حالت الکترونیکی جدیدی را شناسایی کردند. در این حالت، الکترونها به جای اینکه در موقعیتهای ثابت قفل شوند یا به صورت ذرات مستقل رفتار کنند، مانند یک مایع آشفته و سیال رفتار میکنند.
تحت شرایط خاص کوانتومی در مواد دو بعدی، الکترونها معمولاً یک شبکه هندسی به نام کریستال ویگنر تشکیل میدهند. اما دانشمندان مشاهده کردند که الکترونها از این کریستال ذوب شده و به صورت جمعی جاری میشوند. این قابلیت تغییر بین حالت «جامد» و «مایع» الکترونی، کنترل بیسابقهای را بر مواد فراهم میکند و میتواند راهگشای نسل بعدی الکترونیک، ابررساناها و کامپیوترهای کوانتومی فوقسریع باشد.
- کشف جدید دانشمندان: گاز خنده به درمان فوری افسردگی در کمتر از ۲۴ ساعت کمک میکند
- اکسیر جوانی کشف شد؟ دانشمندان روند پیری را در موشها معکوس کردند
- شامپانزهها هم «مست» میکنند! کشف عجیب دانشمندان درباره اعتیاد حیوانات
۲. اسفنج کربنی ارزان با کمک بطریهای پلاستیکی
حذف دیاکسید کربن از جو نیازمند موادی ارزان و با دوام است. شیمیدانان دانشگاه کپنهاگ مادهای جدید به نام BAETA خلق کردند که از بازیافت بطریهای پلاستیکی به دست میآید و کارایی جذب CO2 را به طرز چشمگیری افزایش میدهد. این ماده با فرآیند جذب نوسان دما کار میکند؛ در یک دما CO2 را جذب و با گرم شدن ملایم آن را آزاد میکند. از آنجا که BAETA از زبالههای PET ساخته میشود، تولید آن کمهزینه و کممصرف است. اگر این فناوری در مقیاس صنعتی تولید شود، میتواند هزینههای کربنزدایی را کاهش داده و به ابزاری حیاتی برای نجات کره زمین تبدیل شود.
۳. تنفس از طریق روده؛ روشی عجیب اما نجاتبخش
در یک آزمایش شگفتانگیز، دانشمندان ژاپنی اثبات کردند که انسانها میتوانند در شرایط اضطراری از طریق روده اکسیژن دریافت کنند. این روش که «تهویه رودهای» نام دارد، با استفاده از مایعی به نام پرفلوئورودکالین (که مقادیر زیادی اکسیژن حمل میکند) انجام میشود.
این مایع به صورت مقعدی وارد بدن شده و اکسیژن از طریق دیواره روده جذب خون میشود. نتایج نشان داد که سطح اکسیژن خون داوطلبان سالم به طور قابل توجهی افزایش یافت. این روش میتواند در شرایطی که ریهها از کار افتادهاند (مانند ذاتالریه شدید یا مسمومیت با دود) به عنوان یک پل نجاتبخش تا زمان دسترسی به دستگاههای تنفس مصنوعی عمل کند.
۴. پپتید حلقوی؛ سلاحی علیه فیبروز اندامها
بیماریهای فیبروتیک (مانند سیروز کبدی و فیبروز ریوی) زمانی رخ میدهند که سلولها بافت اسکار (زخم) بیش از حد تولید میکنند و باعث از کار افتادن اندام میشوند. دانشمندان موسسه ماکس پلانک یک پپتید حلقوی شناسایی کردند که مستقیماً سلولهای مسئول این اسکار را هدف قرار میدهد. ساختار حلقوی این پپتید باعث میشود در برابر تجزیه مقاوم باشد و مدت بیشتری در بدن فعال بماند. این ماده با اتصال به مکانیزم سلولی خاص، فرآیند تولید بافت اسکار را در منشا متوقف میکند. این کشف گامی بزرگ به سوی درمانهای هدفمند برای بیماریهایی است که عامل بخش بزرگی از مرگومیر در کشورهای توسعهیافته هستند.
۵. بازسازی استخوان با کشف گیرنده جدید
درمانهای فعلی پوکی استخوان معمولاً بر کند کردن روند تخریب تمرکز دارند، اما دانشمندان دانشگاه لایپزیگ راهی برای معکوس کردن آن یافتهاند. آنها گیرندهای به نام GPR133 را شناسایی کردند که نقش کلیدی در تحریک استخوانسازی دارد. ترکیب جدیدی به نام AP503 برای فعالسازی این گیرنده ساخته شد که در آزمایشهای حیوانی نه تنها جلوی ضعیف شدن استخوان را گرفت، بلکه تراکم و قدرت آن را افزایش داد. اگر آزمایشهای انسانی موفق باشد، این دارو میتواند اولین درمانی باشد که با استفاده از مسیرهای طبیعی بدن، بافت اسکلتی از دست رفته را دوباره بازسازی میکند.
۶. ژندرمانی هدفمند برای صرع مقاوم به دارو
صرع کانونی میلیونها نفر را درگیر کرده و بسیاری از بیماران به داروها پاسخ نمیدهند. محققان دانشگاه کالج لندن روشی نوین ابداع کردند: ژندرمانی هدفمند که ژن حیاتی LGI1 را مستقیماً به مناطق آسیبدیده مغز میرساند.
پروتئین LGI1 سیگنالهای الکتریکی بین نورونها را تنظیم میکند. در برخی انواع صرع، این پروتئین دچار اختلال است. با بازگرداندن این ژن توسط یک ویروس بیخطر، فعالیت عصبی در منشا تثبیت میشود. این رویکرد به جای مدیریت علائم، ریشه بیماری را هدف میگیرد و امید به درمان قطعی و یکباره را برای بیماران صرعی زنده کرده است.
۷. هوش مصنوعی همسطح انسان (GPT-4.5)
سال ۲۰۲۵ با یک نقطه عطف بحثبرانگیز همراه بود: مدل هوش مصنوعی جدید (GPT-4.5) که در مکالمات متنی عملاً از انسان قابل تشخیص نیست و تست تورینگ را پشت سر گذاشته است. این مدل فراتر از تولید متن عمل میکند؛ حافظه دقیق در مکالمات طولانی، بیان عدم قطعیت و درک ظرافتهای تغییر موضوع، آن را «به طرز عجیبی انسانی» کرده است. این پیشرفت نشان میدهد که AI دیگر فقط یک ابزار نیست، بلکه میتواند به عنوان یک همکار مکالمهای در حوزههای پیچیدهای مثل حقوق، پزشکی و آموزش عمل کند.
۸. آنتیبادیهای جدید برای ریشهکنی مالاریا
مالاریا همچنان یکی از کشندهترین بیماریهاست. محققان دسته جدیدی از آنتیبادیها را کشف کردند که انگل پلاسمودیوم فالسیپاروم (عامل خطرناکترین نوع مالاریا) را به روشی نوین هدف قرار میدهد. برخلاف درمانهای قبلی که پروتئینهای سطحی در حال تغییر انگل را هدف میگرفتند، این آنتیبادیها به یک ساختار داخلی پایدار متصل میشوند که انگل نمیتواند آن را تغییر دهد. این کشف راه را برای ساخت واکسنهایی باز میکند که سیستم ایمنی را برای حملهای قدرتمند و پایدار تحریک کرده و شاید کلید پایان دادن به کابوس مالاریا باشد.
- دانشمندان شوکه شدند: کشف ساختارهای زیگزاگی عجیب در میدان مغناطیسی زمین
- کشف یک کشتی غرقشده دو هزار ساله که ظرفهای غذای آن هنوز سر جایشان است
- راز کاهش روند پیری کشف شد؛ این سلولهای فرسوده باید حذف شوند
۹. پلاستیک زیستی واقعی از ضایعات گندم
بحران پلاستیک نیازمند راهحلهای واقعی است. محققان دانشگاه بریتیش کلمبیا موفق به ساخت فیلمی شفاف، منعطف و زیستتخریبپذیر به نام «Grasstic» شدند که کاملاً از ضایعات کشاورزی مثل کاه گندم ساخته شده است.
برخلاف بسیاری از بیوپلاستیکها که نیاز به محصولات غذایی دارند، این ماده از زیستتودههایی ساخته میشود که معمولاً سوزانده میشوند. این نوآوری هم جایگزینی برای پلاستیکهای پتروشیمی است و هم منبع درآمدی جدید برای کشاورزان، که گامی بزرگ به سوی اقتصاد چرخشی و بدون زباله محسوب میشود.
۱۰. اولین تراشه هوش مصنوعی نانو برای فیبر نوری
در گامی حیاتی به سوی ارتباطات کوانتومی، محققان تراشه هوش مصنوعی کوچکتر از دانه نمک ساختند که مستقیماً روی نوک فیبر نوری نصب میشود. این تراشه از «شبکه عصبی پراشی» استفاده میکند و با استفاده از خود نور (نه برق) پردازشها را انجام میدهد.
این فناوری دو مشکل بزرگ را حل میکند: مصرف انرژی و سرعت. با پردازش اطلاعات با سرعت نور، مصرف انرژی و تولید گرما به شدت کاهش مییابد. کاربرد فوری این تراشه در آندوسکوپیهای پزشکی با وضوح بالا و همچنین ایمنسازی شبکههای کوانتومی کممصرف خواهد بود.