گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
کشفیات هیجانانگیز سال ۲۰۲۵ پرده از اسرار کیهان برداشتند و چشمانداز ما را از فضا دگرگون کردند. این اکتشافات نجومی ۲۰۲۵، سالی پربار را برای اخترشناسان رقم زدند.
از شواهد تازه حیات در مریخ و دنبالهدار جدید میانستارهای تا سرنخهایی از انرژی تاریک، سال میلادی گذشته، شاهد پیشرفتهای چشمگیری در علم نجوم بودیم. در ادامه به هشت مورد از برجستهترین این رویدادها میپردازیم.
۱. کشف دنبالهدار میانستارهای 3I/ATLAS
کشف دنبالهدار میانستارهای 3I/ATLAS در ۱ ژوئیه، تنها سومین شی میانستارهای بود که در منظومه شمسی ما مشاهده شد. این دنبالهدار که با سرعت بیسابقه ۵۸ کیلومتر بر ثانیه (۳۶ مایل بر ثانیه) حرکت میکرد، از سیستم ستارهای دیگری آمده و ترکیب شیمیایی متفاوتی از جمله نسبت دیاکسید کربن به آب بالاتر و نیکل بیشتری نسبت به آهن داشت. این دنبالهدار حتی یک دم ضد خورشیدی واقعی نیز داشت که رصد آن تا سال ۲۰۲۶ ادامه خواهد یافت.
۲. تولد سیاهچالههای کلانجرم در کیهان اولیه
تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb Space Telescope یا JWST) نقاط قرمز کوچکی را در کیهان اولیه کشف کرد که ابتدا منشا آنها نامعلوم بود. در نهایت، در سپتامبر ۲۰۲۵، اخترشناسان این نقاط را بهعنوان «ستارههای سیاهچاله» شناسایی کردند؛ سیاهچالههای کلانجرم در حال تولد درون ابرهای گازی عظیم، کمتر از یک میلیارد سال پس از بیگبنگ. این کشف درک ما را از نحوه شکلگیری سیاهچالهها و کهکشانها در ابتدای عمر کیهان تغییر داد.
۳. تضعیف انرژی تاریک؛ تغییری بزرگ در کیهانشناسی
اولین دادههای کامل ابزار طیفنگار انرژی تاریک (Dark Energy Spectroscopic Instrument یا DESI) از تلسکوپ مایال (Mayall Telescope)، نشان داد که انرژی تاریک، عامل انبساط شتابدار کیهان، در حال ضعیف شدن است. این یافته که فرضیه «ثابت کیهانی» را نقض میکند، بر اساس سه سال رصد ۱۳.۱ میلیون کهکشان، ۱.۶ میلیون کوازار و حدود ۴ میلیون ستاره جمعآوری شده. این نتایج حاکی از آن است که انرژی تاریک حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش شروع به ضعیف شدن کرده و پیش از آن قدرتمندتر از حد انتظار بوده است که این خود معمای جدیدی در کیهانشناسی ایجاد میکند.
۴. زیستنشانگرهای احتمالی در مریخ و سیاره فراخورشیدی K2-18b
سال ۲۰۲۵ شواهد قابلتوجهی از زیستنشانگرها (biosignatures) ارائه داد. در سپتامبر، مریخنورد استقامت (Perseverance) ناسا در دهانه جیزرو (Jezero crater) مریخ، لکههای پلنگیشکل را کشف کرد که در زمین اغلب نشاندهنده فعالیت بیولوژیکی هستند. همچنین مولکولهای آلی در رسوبات رسی یافت شد که قویترین مدرک برای حیات میکروبی در ۳.۵ میلیارد سال پیش است. در مارس ۲۰۲۵، تلسکوپ جیمز وب شواهد قویتری از گاز دیمتیل سولفید (dimethyl sulfide) روی سیاره فراخورشیدی K2-18b به دست آورد که میتواند نشانهای از سیارات «هایسیان» (hycean) و حیات باشد، هرچند همچنان بحثبرانگیز است.
۵. همسایگان فراخورشیدی جدید اطراف ستارههای نزدیک
در سال ۲۰۲۵، کشفیات جدیدی به فهرست سیارات فراخورشیدی همسایه ما اضافه شد. در مارس، وجود چهار سیاره فراخورشیدی صخرهای در اطراف ستاره بارنارد (Barnard’s Star) تأیید شد که جرم آنها بین یکپنجم تا یکسوم زمین است. هیچکدام در منطقه قابلسکونت نبودند. در اوت، تلسکوپ جیمز وب شواهد قانعکنندهای از یک غول گازی با جرمی شبیه زحل در مدار ستاره آلفا قنطورس A (Alpha Centauri A) به دست آورد.
۶. آینده نامشخص برخورد کهکشان راه شیری و آندرومدا
تحقیقات جدید سال ۲۰۲۵ نشان داد که برخورد کهکشان راه شیری (Milky Way) و آندرومدا (Andromeda) در ۱۰ میلیارد سال آینده تنها ۵۰ درصد احتمال دارد. با در نظر گرفتن کشش گرانشی ابر ماژلانی بزرگ بر کهکشان ما و کهکشان مثلث بر آندرومدا، شبیهسازیها نشان دادند که فاصله بحرانی برای برخورد ۶۵۰ هزار سال نوری است و هر دو سناریو بهطور مساوی محتمل هستند.
- 7 کشف پیشگامانه ناسا در سال ۲۰۲۵
- هیجانانگیزترین اکتشافات سیارات فراخورشیدی در سال ۲۰۲۵
- سال 2025 چگونه سال دنبالهدارها لقب گرفت: ظهور 3I/ATLAS بینستارهای، لمان یخی و قوی کیهانی
- دانشمندان بهترین مکان برای فرود انسان در مریخ را پیدا کردند
۷. عظیمترین سیاهچاله کشف شده در کیهان
در سال ۲۰۲۵، اخترشناسان احتمالا عظیمترین سیاهچالهای را که تاکنون مشاهده شده است، کشف کردند. این سیاهچاله فوقعظیم با جرم ۳۶ میلیارد برابر خورشید، در قلب کهکشان «نعل اسب کیهانی» (Cosmic Horseshoe) قرار دارد. جرم آن با ردیابی حرکت ستارهها به دقت اندازهگیری شده که آن را از سیاهچالههای دیگر با جرم تخمینی متمایز میکند و سیاهچاله کمان ای* (Sagittarius A*) ما را تحتالشعاع قرار میدهد.
۸. «اولین نور» رصدخانه ورا سی. روبین
رصدخانه ورا سی. روبین (Vera C. Rubin Observatory) در شیلی، پس از بیش از ربع قرن برنامهریزی و ۱۰ سال ساختوساز، در تابستان ۲۰۲۵ «اولین نور» خود را مشاهده کرد. تلسکوپ ۸.۴ متری Simonyi Survey آن، تصاویر خیرهکنندهای از خوشه دوشیزه و سحابیهای سهتکه و مرداب ارائه داد. این رصدخانه برای بررسیهای با وضوح بالا در زمینه ماده تاریک و انرژی تاریک طراحی شده و هر شب ۲۰ ترابایت داده را با دوربین ۳.۲ گیگاپیکسلی خود ثبت میکند و نویدبخش سیل عظیمی از اکتشافات نجومی بیسابقه است.