روزهای مهم زیادی در تاریخ جهان وجود دارد که انسان باید برخی اوقات به آنها مراجعه کند. اما تاریخهایی نیز هستند که با اینکه به خوبی سایر وقایع ثبت نشدهاند، اما اهمیتشان کمتر از بقیه نیست. یکی از آنها روزیست که وقوع یک طوفان خورشیدی میتوانست تبدیل به فاجعه شود و آغازگر جنگ جهانی سوم باشد.
طوفان خورشیدی یا خراب کاری شوروی ؟
در تاریخ 23 ام ماه می 1967، به نظر رسید که رادارهای نظارتی آمریکا در نواحی قطبی از کار افتادند. متهم احتمالی شوروی بود که حملهای را تدارک میدید. اما دلیل اصلی این اتفاق در حقیقت یک طوفان خورشیدی قدرتمند بود. کارشناسان وضعیت آب و هوایی ارتش درست قبل از آنکه تنش جدیدی بین دو ابرقدرت آمریکا و شوروی اتفاق بیفتد، اطلاعات لازم را به سران قدرت منتقل کردند.
در مقالهای که برای چاپ در ژورنال Space Weather پذیرفته شده است، پروفسور دلورز نیپ (Dolores Knipp) و اعضای بازنشسته نیروی هوایی ایالات متحده درباره طوفان مغناطیسی خورشید و پیامدهای فاجعهبار احتمالیاش بحث میکنند. این پژوهش اهمیت پیشبینی آب و هوا را در زندگی شهروندی و نیز نظامی نشان میدهد.
دلورز نیپ میگوید:
در آن زمان ما به تازگی در زمینه رصد و پیشبینی طوفانهای خورشیدی و ژئومغناطیسی سرمایهگذاری کرده بودیم و بنابراین حدسمان این است که اثرات آن طوفان بسیار بیشتر و شدیدتر از آنچه که فکر میکردیم بوده است. این درس مهمی بود تا بدانیم که آمادهبودن تا چه اندازه مهم است.
ارتش ایالات متحده رصد پیوسته فعالیتهای خورشیدی و آب و هوای فضایی را در اواخر دهه 50 و 60 میلادی شروع کرد. این پیشبینیها فعالیتی مستمر بود که در NORAD (فرماندهی دفاع هوافضای آمریکای شمالی) انجام میگرفت.
در تاریخ 18 می 2013، کارشناسان پیشبینی وضعیت خورشیدی در NORAD متوجه افزایشی در تعداد لکههای خورشیدی شدند. در 3 می رصدگران متوجه جهشی در تابش رادیویی خورشید شدند که با شراره خورشیدی روشنی همراه بود. شرارههای خورشیدی میتوانند بادهای قدرتمندی از ذرات باردار را تولید کنند که باعث ایجاد طوفانهای ژئومغناطیسی شده و کارایی وسایل الکترونیکی را مختل کند.
همین موضوع باعث اختلال در رادارها شد که در زمان جنگ سرد این موضوع به حملهای فیزیکی از سوی دشمن تعبیر میشد. فرماندهان نظامی باید اینطور فکر میکردند که هرگونه حملهای قریبالوقوع باشد. به همین دلیل حین طوفان خورشیدی نیروهای بیشتری را در حالت آمادهباش قرار دادند.
سرهنگ بازنشسته آرنولد ال. سیدر (Arnold L. Snyder) که در مرکز پیشبینی خورشیدی NORAD کار میکرد، در آن روز شوم در حال انجام وظیفه بود که توسط پست فرماندهی NORAD در مورد هرگونه فعالیتهای خورشیدی مورد سوال قرار میگرفت.
سیدر میگوید:
من مشخصا پاسخم را که با هیجان زیادی همراه بود به یاد دارم: بله، نیمی از خورشید منفجر شده است! سپس جزئیات رخداد را با آرامش بیشتر و به صورت کمی توضیح دادم.
خوشبختانه گزارش سیدر به همراه اطلاعاتی از سایر رصدگران درست در زمان مناسب به فرماندهان نظامی ابلاغ شد، در غیر اینصورت آن روز که در تاریخ به فراموشی سپرده شده است، میتوانست به شکل شومی تاریخساز شود.