ما انسانها، تنها موجودات زنده کائنات نیستیم و چه بسا حتی تنها موجودات هوشمند آن هم نباشیم. هر یک از این موجودات زنده برای زندگی در مکانهای خاصی، تکامل یافتهاند و بر همین اساس به ابزارهای فیزیولوژیکی خاصی، مجهز شدهاند. انسان هم از این قاعده، مستثنی نیست. ما برای زندگی روی زمین، تکامل یافتهایم و طبیعی است به ابزارهای فیزیولوژیکی فراتر از این زندگی عادی مجهز نیستیم. یکی از این ابزارها، چشمانی برای دیدن تمام طیف الکترومغناطیس است؛ چیزی که ما را به یک ابرانسان تبدیل میکند. حالا و به کمک دادههای رادیو تلسکوپ MWA، شما هم میتوانید ابرانسان بودن را تجربه کنید. با گجت نیوز همراه باشید…
به لطف یک رادیو تلسکوپ 50 میلیون دلاری در یکی از مکانهای دورافتاده استرالیا، منجمان میتوانند دنیا را از دید یک ابرانسان ببینند و البته شما هم میتوانید این تجربه را داشته باشید! در یکی از تمیزترین شبها و در یکی از تاریکترین مناطق و به دور از هر گونه چراغی، آسمان شب استرالیا را چیزی مثل تصویر زیر به نظر میرسد:
احتمالا دیدن چنین تصویری با چشم بسیار دشوار است، چرا که این تصویر، توسط تلسکوپهای قدرتمندی که نسبت به چشم انسان، بسیار حساستر هستند، گرفته شده است. اما این تصویر در طول موجهایی که چشم انسان، قادر به دیدن آنهاست، یعنی ناحیه مرئی، گرفته شده است. اما نور مرئی، فقط گستره کوچکی از تمام طول موجهای موجود است.
اجازه دهید کمی، دقیقتر شویم. چیزی که به ما آن، نور می گوییم، از جنس امواج الکترومعناطیس و البته عضو کوچکی از آنهاست. همانطور که میدانید امواج دارای دو مؤلفه طول موج و فرکانس هستند. امواج الکترومغناطیسی بر اساس بزرگی طول موج، به ترتیب به 7 دسته تقسیم میشوند: رادیویی، مایکروویو، مادون قرمز یا فروسرخ، مرئی، فرابنفش، پرتوی ایکس و پرتوی گاما. به مجموع این 7 دسته، طیف الکترومغناطیس گفته میشود. توجه کنید که مرز کاملا دقیقی بین هیچ یک از این هفت دسته وجود ندارد. از آنجایی که طول موج با فرکانس و انرژی، رابطه معکوس دارد، نتیجه میگیریم که امواج رادیویی با بیشترین طول موج، کمترین فرکانس و انرژی را دارند، این در حالیست که در سمت دیگر طیف، پرتوی گاما، بیشترین انرژی و فرکانس و کمترین طول موج را دارد.
برای مقایسه بهتر، پرتوی گاما در یک سر طیف، دارای طول موج، 0.1 آنگستروم (10 به توان منهای 10 متر) و فرکانس 10 به توان 19 هرتز است. در سر دیگر طیف، امواج رادیویی دارای طول موج 1000 متر و فرکانس 10 به توان 6 هرتز هستند. امواج مرئی، یعنی محدودهای که ما قادر به دیدنش هستیم، دارای طول موج، 400 تا 700 نانومتر است. شاید برایتان جالب باشد بدانید که پرانرژیترین امواج طیف الکترومغناطیس، طی واکنشهای رادیواکتیو و توسط هستههای اتمی که جزو ریزترین ذرات هستی هستند، تولید میشوند. این در حالیست که هر چه به سمت دیگر طیف میرویم، مقیاس منبع تولید کننده امواج، بزرگتر میشود، مثلاً امواج رادیویی، همانطور که از نامشان پیداست حاصل آنتنهای رادیویی هستند.
حالا و با این مقدمه، میتوانید درک کنید که چرا جهانی که ما میبینیم، تنها قسمت کوچکی از واقعیت است! اما دانشمندان به چشم انسانی خود اکتفا نکردهاند. آنها برای بهدست آوردن تصویر کاملی از کائنات، تلسکوپها و ماهوارههای مختلفی را به خدمت گرفتهاند. هر یک از این دستگاهها، درست مانند چشم انسان، قادر به دیدن محدوده خاصی از طیف الکترومغناطیس هستند و در نتیجه، اگر این چشمها را کنار هم بگذاریم، قادر خواهیم بود تصویر کاملی از دنیا داشته باشیم و در واقع از دید یک ابرانسان به دنیا نگاه کنیم. همین نگاه ابرانسان تاکنون بسیاری از رازهای کائنات را افشا کرده است. در شکل زیر، ماهوارههایی که در هر قسمت از طیف الکترومغناطیس، عمل میکنند، نمایش میدهد:
در ادامه، تصاویری که هر یک مربوط به یک قسمت از طیف الکترومغناطیس هستند، مرور میکنیم. تمام این تصاویر یک منظره یکسان را نشان می دهند. حالا شما هم میتوانید از دید یک ابرانسان و با چشمان زیر به دنیا نگاه کنید و زیباییهای پنهان آن را ببینید.
یک ابرانسان با چشم قادر به دیدن امواج مادون قرمز:
یک ابرانسان با چشم قادر به دیدن مایکروویو:
یک ابرانسان با چشم قادر به دیدن پرتوهای ایکس:
یک ابرانسان با چشم قادر به دیدن پرتوهای گاما:
اگرچه منجمان، آسمان شب را با بلندترین طول موج، یعنی امواج رادیویی، ثبت کرده بودند، اما تاکنون هیچگاه اینکار را با دقت و عمق زیاد، انجام نداده بودند، اما با تولد آرایه تلسکوپ رادیویی مورچیسون وایدفیلد (یا به اختصار MWA)، این امر، میسر شد. این رادیو تلکسوپ، در غرب استرالیا قرار دارد. در یکی از تازهترین آزمایشهای MWA که به اختصار GLEAM نامیده میشود، از عمق کیهان نه تنها با سه رنگ اصلی، بلکه با 20 رنگ، تصویربرداری شد.
منجمان میگویند دادههای GLEAM در حل معماهایی مانند برخوردهای کهکشانی، انفجار ستارهها و رفتار سیاه چاله های فوق سنگین، به آنها بسیار کمک خواهد کرد. تصویر رنگین کمانی زیر که شبیه سازی شده است، بسیاری از اشیای پنهان قبلی را آشکار می کند.
با ترکیب تمام این نقشهها و تصاویر، منجمان مانند یک ابرانسان به دنیا نگاه میکنند و تصویر شگفتانگیزی از کائنات را میبینند.
شما هم میتوانید مانند یک ابرانسان به دنیا نگاه کنید: از اینجا میتوانید دادههای GLEAM را خودتان، ببیند و لذت ببرید!