قطبهای جنوب و شمال طبیعت عجیبی دارند و فعالیتهای بشر در سالهای اخیر باعث آب شدن بسیاری از یخهای این مناطق شده است. اخیرا نیز محققین از احتمال جدا شدن یک توده یخ 3700 کیلومتری از کوه یخ لارسن (Larsen Ice Shelf) درآینده نزدیک خبر دادهاند که میتواند موضوعی بسیار نگرانکننده باشد.
براساس تصاویر ماهوارهای، توده یخ عظیمی که دارای اندازهای معادل دو برابر ایالت رود آیلند آمریکا (Rhode Island) است، از بزرگترین منطقه کوه یخ لارسن یعنی لارسن سی (Larsen C) در حال جدا شدن بوده و شکاف میان آن و منطقه جنوبی هر روز بزرگتر از قبل میشود.
فعالیتهای انسانی، عامل جدایی این توده یخ 3700 کیلومتر مربعی است
لارسن را از آن جهت کوه یخی میگویند که روی آب اقیانوس شناور است. درواقع این منطقه یکی از بزرگترین یخچالهای طبیعی دنیاست که جدا شدن تودههای یخ قدیمی از آن و تشکیل صخرههای یخی امری کاملا طبیعیست. اما این توده یخی بزرگ با 300 متر ضخامت، میتواند باعث جدا شدن شبه جزیرهای بزرگ از قطب جنوب شود.
با توجه به اطلاعات تصاویر ماهوارهای، این شکاف بزرگ از سال 2011 ایجاد شده و تا سال 2015 میلادی، اندازه آن 29 کیلومتر افزایش پیدا کرده است. در سال 2016 نیز چیزی در حدود 22.5 کیلومتر به طول این شکاف اضافه شده که بهنظر فعالیتهای انسانی و گرم شدن بیش از حد زمین عامل آن باشد.
حال گروهی از محققین ناسا که در ماه نوامبر (آبان) طی ماموریت آیس بریج (Operation IceBridge) و برای مطالعه شرایط آب و هوایی قطب جنوب در این منطقه حضور داشتهاند، از رسیدن طول این شکاف به حداقل 112 کیلومتر خبر دادهاند. بهعلاوه عرضه این شکاف بیش از 90 متر و عمق آن نیز 300 متر تخمین زده میشود.
بهگفته جو مک گرگور (Joe MacGregor)، یکی از متخصصین ژئوفیزیک مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا (NASA’s Goddard Space Flight Center)، چنین شکافهای به ندرت ایجاد میشوند و به همین دلیل فرصت کافی برای مطالعه روی آنها وجود ندارد.
اما این شکاف چه زمانی متوقف میشود؟
شاید یک ماه و شاید یک سال. هر اندازه که ما در مورد این شکافها بیشتر مطالعه کنیم، امکان پیشبینی رفتار آنها آسانتر خواهد بود.
البته این اولین باری نیست که شاهد جدا شدن چنین توده یخ بزرگی هستیم، اما شاید بعد از جدایی کامل بتوان آن را سومین صخره یخی بزرگ تاریخ دانست که از یخچالهای طبیعی جدا میشود. مک گرگور معقتد است این توده یخ 3700 کیلومتر مربعی پس از جدا شدن وارد دریای ودل (Weddle Sea) شده و سپس در افیانوس جنوبی و در جهت عقربههای ساعت حرکت خواهد کرد تا آب شود که چنین چیزی چندین ماه طول میکشد.
کارشناسان با استفاده از مدلسازی کامپیوتری، از احتمال ناپایداری ساختار این منطقه 31 هزار کیلومتر مربعی با زایمان کوه یخی لارسن C خبر دادهاند. اما مک گرگور چنین احتمالی را کماهمیت جلوه داده و خلاف آن را تایید کرده است. پس از اتفاقاتی که در سال 2002 برای کوه یخی لارسن B رخ داد و بخشی عظیم از آن جدا شد، انتظار میرود مابقی آن تا سال 2020 از این منطقه جدا شود.
شاید تنها خبر خوش در مورد جدا شدن این توده یخ 3700 کیلومتر مربعی عدم جابهجایی سطح آب باشد. به گفته مک گرگور، پیشتر کوه یخی لارسن C در اقیانوس شناور بوده و سبب افزایش سطح آب شده است. در نتیجه، ذوب شدن این توده تاثیر چندان بر روی آب اقیانوس نخواهد داشت.
اما خبر بد این است که اگر تمام کوه یخی لارسن C فروکش کند، احتمالا سطح آب اقیانوس تا 4 اینچ افزایش پیدا خواهد کرد. تمامی این اتفاقات نیز در نتیجه فعالیتهای انسانی و تغییرات آب و هوایی برای قطب جنوب رخ داده است.