تکلیف حساب‌های کاربری و اطلاعات آنلاین ما پس از مرگ چه می‌شود؟

این روزها زندگی بشر با فضای مجازی، خصوصا شبکه‌های اجتماعی گره خورده و بخش قابل توجهی از اطلاعات مردم در دیتابیس‌های آنلاین ذخیره شده است. اما بعد از مرگ، تکلیف اکانت ها و اطلاعات آنلاین ما چه می‌شود؟

زمانی که یک دختر پانزده ساله آلمانی توسط قطار زیرزمینی کشته می‌شود، پدر و مادر درمانده‌اش به دنبال پاسخ می‌گردند؛ آیا این اتفاق حادثه‌ای ساده بوده یا از روی عمد صورت گرفته است؟ این‌که زندگی آنلاین دخترشان چگونه بوده و چه تاثیراتی از آن دریافت کرده می‌توانست جواب این سوال را روشن کند، اما این پدر و مادر هنوز به اطلاعات آنلاین فرزندشان دسترسی پیدا نکرده‌اند زیرا مالک تمامی این اطلاعات فرزند آن‌ها بوده و والدین در این مورد هیچ حقی نداشته‌اند.

مالکیت اطلاعات یک فرد، آن هم بعد از مرگ او، سوالی مدرن است. چه کسی حق دسترسی به دنیای آنلاین ما را پس از مرگ‌مان دارد؟

مالک این اطلاعات چه کسی است؟

جوان آلمانی هیچ وصیتی در رابطه با حق مالکیت اطلاعات خود نکرده، اما فیسبوک بر این عقیده است که دادن حق دسترسی اطلاعات به والدین، حق و حقوق فهرست دوستان این دختر جوان را زیر پا می‌گذارد؛ نظری که در آخر رای یک قاضی را از آن خود کرد.

فیسبوک تنها شبکه اجتماعی نیست که در رابطه با این موضوع اقدامی محکم انجام می‌دهد. در سال 2016 بر سر یک موضوع مشابه پای اپل به تیتر روزنامه‌ها باز شد؛ زنی که به تازگی همسراش را از دست داده بود، به دنبال پسورد یک ipad بود؛ ipad مشترکی که هر دوی این زوج از آن استفاده می‌کردند. اپل از دادن این پسورد خودداری کرد، تا زمانی که این زن خود را به کانال رادیویی Canadian Broadcasting Corporation رساند و در برنامه Go Public همه چیز را توضیح داد؛ بعد از این اتفاق اپل کوتاه آمد. اپل دلیل این خودداری را محافظت از اطلاعات کاربر خود دانست و در دست داشتن دستگاه، شماره سریال و گواهی فوت را دلیل کافی برای دسترسی به دستگاه نمی‌دانست.

خانم پگی بوش در این رابطه می‌گوید:

سپس به تیم کوک (Tim Cook)، رئیس اپل نامه‌ای نوشتم، به آن‌ها گفتم که این داستان مسخره است. من فقط می‌خواهم برای مادرم در این ipad یک بازی نصب کنم، دلیلی نمی‌بینم که پایم به دادگاه باز شود، سپس یک تماس تلفنی از یک پشتیبان اپل دریافت کردم که خواسته من را تایید کرد، بله، قوانین اپل اینگونه است.

قوانین قضایی جانشینی در دنیای دیجیتال هنوز به مرحله‌ای جدی و قطعی نرسیده‌اند، زیرا امروزه شرکت‌ها در بررسی مسائل این‌چنینی باید دست آزاد در سبک سنگین کردن ماجرا داشته باشند، این در حالی است که قانون مدنی در این رابطه سکوت می‌کند تا جای مانور در این زمینه وجود داشته باشد.

فرآیندهای اختصاصی در زمینه انتقال حق اطلاعات آنلاین شما

البته که شرکت‌های تکنولوژی امروزی در طول روز بیکار نیستند. آن‌ها فکر خود را بر روی هم می‌گذارند تا پاسخی قانع کننده برای سوال‌های این‌چنینی پیدا کنند. در واقع بیشتر شرکت‌ها تا به این لحظه قوانین مدیریت جانشین و مدیریت اکانت‌ های غیر فعال را به مجموعه قوانین خود اضافه کرده‌اند. اما این قوانین همه  را راضی نمی کند. در اینجا نگاهی به قوانین شرکت‌های بزرگ و مطرح می‌اندازیم:

فیسبوک

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، فیسبوک در مورد سیاست‌های خود در این رابطه بسیار قانونمند عمل می‌کند. وقتی فردی فوت می‌شود، یا به طور کلی اکانت‌اش خاموش می‌شود و یا اینکه یادبودی از آن بر جای می‌ماند؛ این تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که گواهی فوت توسط خانواده به فیسبوک ارایه گردد.

با اینکه فیسبوک به شما امکان دریافت تمامی اطلاعات‌ آنلاین تان را می‌دهد، اما این مسئله پس از مرگ شما امکان‌پذیر نیست.

توییتر

توییتر هم مانند فیسبوک پس از مرگ کاربر، اکانت او را حذف می‌کند. توییتر دقیقا اعلام می‌کند که کاربر تنها فردی است که حق دسترسی مستقیم به اطلاعات آنلاین خود را دارد:

به دلایل امنیتی نمی‌توانیم دسترسی به اکانت فرد فوت شده را به کس دیگر بدهیم؛ فارغ از هر نسبتی که با او دارد.

لازم به ذکر است که توییتر نسبت به فیسبوک و سایر شبکه‌های اجتماعی عمومی‌تر است و شما می‌توانید تمامی توییت‌های او را دانلود کنید (اگر از دنبال کنندگان او هستید) ؛ البته تنها تا زمانی که اکانت شخص حذف نشده است می‌توانید توییت‌های او را بازبینی کنید.

اکانت گوگل

سیستم گوگل از همه فراگیرتر و قدرتمندتر است و این به معنی سختی بیشتر کار گوگل در این زمینه است. حساب های کاربری گوگل سرویس‌های متعددی ارایه می‌کنند؛ ایمیل، شبکه اجتماعی، هاست کردن داکیومنت، دیوایس‌های اندرویدی و … ، به همین دلیل هر کدام از آن‌ها به توجه ویژه احتیاج دارند.

مهمترین وسیله برای کنترل یک اکانت گوگل Inactive Account Manager است. این سرویس گوگل با راه‌کار شرکت‌های دیگر، در این زمینه متفاوت است.

به جای تکیه بر اقدام خانواده برای درخواست رمز عبور اکانت فرد، گوگل میزان فعالیت اکانت را زیر نظر می‌گیرد. اگر اکانت به مدت طولانی غیر فعال ماند، این سرویس ایمیلی حاوی اطلاعات اکانت به ایمیل‌های از پیش تعیین شده کاربر ارسال می‌کند.

مایکروسافت

مایکروسافت هم مانند گوگل برنامه کاملی در رابطه با مدیریت اکانت و انتقال آن دارد، این برنامه‌ Microsoft Next of Kin Process نام دارد. یکی از بستگان با داشتن اطلاعاتی محدود می‌تواند موارد زیر را دریافت کند.

• ایمیل‌ها و فایل‌های ضمیمه آن‌ها
• فهرست کانتکت‌ها
• دفترچه آدرس

مایکروسافت این اطلاعات را برای فرد متقاضی ارسال می‌کند اما پسوورد مستقیم دسترسی به اکانت فرد فوت شده را به کسی نمی‌دهد. به همین دلیل اگر یک دیوایس با اکانت مایکروسافت اداره گردد ممکن است در صورت فوت صاحب آن، این دیوایس برای فرد دیگر قابل استفاده نباشد.

برای شروع فرآیند Next of Kin باید ایمیلی شامل اطلاعات مرگ فرد و نسبت فامیلی به msrecord@microsoft.com ارسال شود.

اپل

در آغاز این مقاله اتفاقی در رابطه با اپل مطرح شد. کارمندان اپل انسان‌های بدی نیستند، آنها فقط به حفظ اطلاعات کاربران‌شان پایبند هستند، همین. این پایبندی است که اپل را به یکی از امن‌ترین‌ها تبدیل کرده است. گرفتن پسوورد اکانت یک فرد فوت شده از اپل کار راحتی نیست!

آنچه از قوانین رسمی اپل می‌توان برداشت کرد این است؛ زمانی که فردی فوت می‌شود اکانت‌اش هم با او می‌میرد. این بدان معنی است که تمامی آن‌چه به اکانت فرد مربوط می‌شود هم از بین می‌رود؛ شامل آهنگ‌ها، فیلم‌ها، نرم‌افزارها و تمامی آن چیزهایی است که فرد با اکانت خود خریداری کرده است.

برای دسترسی به پسوورد اکانت فرد فوت شده از طریق اپل، حتما پای دادگاه به میان آورده می‌شود. گرچه منابعی غیر رسمی پیشنهاد داده‌اند که می‌توان از طریق ایمیل iTunesStoreSlupport@apple.com نیز اقدام کرد. امید است که فرآیند با همین ایمیل به پایان برسد و رنج‌آور نشود.

استیم (Steam)

استیم هم داستان جالبی دارد. درست است که حرف از اطلاعات شخصی افراد در اِستیم در میان نیست، اما این شرکت داستان را به خوبی روشن می‌کند:

شما نمی‌توانید اکانت خود را به فرد دیگر بفروشید یا اینکه برای استفاده او شارژ کنید، همچنین نمی‌توانید اکانت فرد دیگر را بخرید و یا از شارژ اکانت فرد استفاده کنید. جابه‌جایی حق اشتراک (Subscriptions) هم بین اکانت‌ ها مجاز نیست، مگر اینکه با شرایط این قرارداد هم‌خوانی داشته باشد.

در ادامه قرارداد حق عضویت اِستیم اینگونه آورده شده است: برنامه‌ها licensed می‌شوند، licensed شدن با فروخته شدن تفاوت دارد. license شما هیچ حق مالکیت‌ای در رابطه با نرم‌افزار برای شما در بر ندارد.

شرکت استیم در جای دیگر کاملا روشن می‌کند که: والو (Valve) هیچ‌گونه انتقال حق اشتراکی را که در بیرون از اِستیم برقرار می‌شود به رسمیت نمی‌شناسد (این شامل رای دادگاه و بخش‌های قضایی نیز می‌شود).

اگر شما رمز عبور اکانت فرد فوت شده را نداشته باشید تمامی عناوین خریداری شده او از بین می‌روند. اگر با اِستیم تماس بگیرید، وضعیت را  شرح دهید و از آن‌ها بخواهید که اکانت را برای شما آزاد کند منتظر حذف کامل و بی قید و شرط اکانت مورد نظر باشید.

واتس آپ، اسنپ چت، تلگرام و کیک

در رابطه با این برنامه‌های ارتباطی داستان ساده‌تر است؛ پیام‌ها شخصی هستند و فرستنده و گیرنده هر دو به آن‌ها دسترسی دارند. اما دسترسی به آن‌ها ساده‌تر از دسترسی به محتوای اکانت شبکه‌ هایی اجتماعی است. در واقع گوشی هوشمند هرکس، دروازه‌ای به تمامی اطلاعات خصوصی او است. دسترسی به گوشی، دسترسی به تمامی برنامه‌های نام‌برده را تضمین می‌کند. البته اگر در یافتن رمز گوشی هوشمند مشکلی نداشته باشید.

کلیدی برای ورود به امپراتوری

از فیسبوک و اینستاگرام بگذریم، چند اکانت دیگر در سرویس‌های مختلف دارید؟ همه آن‌ها را حفظ هستید؟ اگر همه آن‌ها را درون مرورگر خود ذخیره کرده‌اید کار خوبی انجام نداده‌اید زیرا دسترسی به آن‌ها را بسیار باز گذاشته‌اید.

اگر حساس هستید و امنیت اطلاعات آنلاین برای شما مهم است یک برنامه مدیریت پسوورد انتخاب کنید (Password manager). این برنامه‌ها پسووردهای شما را امن نگاه می‌دارند. در نظر بگیرید که به جای حفظ 56 یوزر و پسوورد تنها یک پسوورد پیچیده را از بر می‌کنید و با این کار به اطلاعات تمامی حساب های کاربری خود دسترسی دارید.

برنامه مدیریت پسوورد کلیدی برای ورود به امپراتوری است. اگر دوست عزیز شما از یک برنامه مدیریت پسوورد استفاده کند، دسترسی به یک پسوورد تمامی درها را به روی شما باز می‌کند.

LastPass: این برنامه ابزاری برای بازیابی رمز عبور درون خود جای داده تا افراد مورد اعتماد شما در صورت مرگ یا مفقود شدن احتمالی، بتوانند به اطلاعات اکانت‌ های شما دسترسی پیدا کنند. این سرویس که نام‌اش Emergency Access هست به شما اجازه می‌دهد که افراد مورد اعتماد خود را برای این برنامه مشخص کنید و درون لیست Trusted Contacts قرار دهید.

Dashlane: این برنامه هم ابزاری برای بازیابی پسوورد اکانت شما در دست افراد دیگر قرار می‌دهد؛ افرادی که خود شما برایش تعریف کرده‌اید.

PasswordBox: بخشی به نام emergency password vault دارد که آشنایان شما می‌توانند در صورت بروز مشکل به آن دسترسی داشته باشند.

متاسفانه اگر شما افراد قابل اعتماد را برای این برنامه‌ها تعریف نکنید پسووردها غیر قابل دسترسی باقی خواهند ماند و مشکل قبل، سر جای خود باقی می‌ماند.

باید قانونی در این رابطه وجود داشته باشد

هرچه سهم اینترنت در زندگی روزمره ما بیشتر می‌شود بر اهمیت اکانت‌ ها و اطلاعات آنلاین ما نیز افزوده خواهد شد. این روزها روشن کردن تکلیف دسترسی به اطلاعات آنلاین پس از مرگ، مانند نوشتن یک وصیت‌نامه می‌ماند. برای دختر جوانی که در آغاز به او اشاره کردیم دقیقا حکم یک وصیت‌نامه را داشت. آلمان کشوری است که به مسایل امنیتی اهمیت زیادی می‌دهد. اقدامات از طریق آمریکا هم برای مجبور کردن فیسبوک در ارائه اطلاعات آنلاین صورت گرفت، گرچه بی‌فایده بود.

با این حال چندین ایالت آمریکا قوانینی در این زمینه (دسترسی بازماندگان به اطلاعات آنلاین کاربر) وضع کرده‌اند. این کار در آغاز با ایالت دِلاویر (Delaware) در سال 2014 آغاز شد و به دنبال آن 25 ایالت دیگر قوانین مربوط به محافظت از اطلاعات آنلاین را به‌روز‌رسانی کردند.

وضع قوانین جدیدتر و بهتر در این زمینه به معنی دسترسی راحت شما به اطلاعات از دست رفتگان‌تان نیست. شرکت‌های تکنولوژی با این قوانین جدید کنار نمی‌آیند و دلیل آن را تناقض با قانون Electronic Communications Privacy Act می‌دانند؛ قانونی فدرال که پیش‌کش کردن اطلاعات آنلاین کاربران را بدون اجازه آن‌ها یا حکم دادگاه غیر قانونی می‌داند. پس اگر قوانین ایالتی طرف شما باشند باز هم برای دسترسی به اطلاعات باید حکم دادگاه داشته باشید و به دست آوردن این حکم هزینه و زمان زیادی برای شما رقم می‌زند.

اطلاعات آنلاین شما پس از مرگ‌تان به چه کسی می‌رسند؟

زمانی که شما نفس می‌کشید به نظر حفظ و نگاه‌داری از اطلاعات کار سختی نیست! شرکت‌های تکنولوژی و ارتباط جمعی حفظ و نگاه‌داری از این اطلاعات را از همه چیز مهم‌تر می‌دانند؛ حتی پس از فوت شما. تحلیلگر سیاست‌های کلی مسایل الکترونیکی، آدی کامدار می‌گوید:

مردم با اطلاعات شخصی خود زندگی می‌کنند، اطلاعاتی که نمی‌خواهند دست هیچ‌کس به آن‌ها برسد؛ حتی خانواده آن‌ها. بهترین اقدامی که در این زمینه می‌توان انجام داد این است که به تصمیم آن‌ها احترام بگذاریم، حتی پس از مرگ‌شان، مگر اینکه فرد، قبل از بروز هر گونه اتفاقی دریچه‌ای برای امکان‌پذیر کردن این دسترسی باز بگذارد.

این عقیده کاملا منطقی و قابل قبول به نظر می‌رسد. البته اگر کودک شما فوت شود و شرکت‌های تکنولوژی از کمک به شما سر باز زنند، دیگر هیچ یک از این حرف‌های منطقی و زیبا برای شما قابل قبول نیست.