گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
مدت‌هاست که حرف و حدیث‌هایی در مورد انتقال سرور تلگرام به ایران شنیده می‌شود اما این موضوع موجب نگرانی کاربران ایرانی از نقض حریم خصوصیشان در فضای مجازی شده است.
موضوع انتقال سرور تلگرام به ایران بار دیگر به بحث داغ این روزهای فضای مجازی تبدیل شده است. نگرانی کاربران از بابت نقض حریم خصوصی، واکنش وزیر ارتباطات و معاونانش و حتی سایر ارگان‌های ذی‌ربط را در پی داشته و همه مسئولان بر حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران، تحت هر شرایطی تاکید کرده‌اند.
زمانی که تلگرام مانند بسیاری از پیام رسان‌های دیگر پا به عرصه گذاشت، شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که تا این اندازه در میان کاربران ایرانی محبوب شود. هر چند بخش عمده این محبوبیت به دلیل فیلتر شدن رقیبان قبلی آن مربوط می‌شد. پیام رسان‌هایی مانند تانگو، وی چت، وایبر و واتس اپ از اواخر دهه 80 هجری شمسی مورد استفاده مردم ایران قرار گرفتند اما هر یک بنا به دلایلی از این صفحه محو شدند و مسیر برای رواج تلگرام بین کاربران ایرانی هموارتر شد.
چگونگی محبوبیت تلگرام در ایران
در این میان، فیلتر شدن برخی سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پرکاربرد از جمله فیس بوک، توییتر و وی چت باعث شد این پیام رسان‌ها و شبکه های اجتماعی از گردونه رقابت مردم عادی حذف شوند. البته تا پیش از ظهور تلگرام در اواخر سال 1393، هنوز هم پیام رسان های وایبر و واتس اپ کاربران خود را داشتند اما به مرور زمان، تلگرام که تا به امروز در برابر فیلترینگ مقاومت کرده، توانست کاربران زیادی را در ایران با خود همراه کند.
سرعت و امنیت تلگرام در آغاز راه، مهم‌ترین مزیت آن محسوب می‌شد و به تدریج امکانات بسیار دیگری نیز به آن اضافه شد و بیشتر کاربران ایرانی به سمت آن سوق داده شدند. به این ترتیب، افرادی که در ابتدا فضای پیام رسانی مانند واتس اپ را ترجیح می‌دادند هم ناچار شدند به تلگرام مهاجرت کنند. این موضوع باعث شد تا امروز، بیشترین کاربران این پیام رسان روسی را ایرانی‌ها تشکیل دهند و اکنون دیگر تقریبا هر کسی که یک گوشی هوشمند داشته باشد، این پیام رسان را نیز در گوشی خود نصب کرده است.
از همان ماه‌های اول ورود این پیام رسان به کشورمان، بحث انتقال سرور تلگرام به ایران مطرح شد و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه و دبیران وقت شورای عالی فضای مجازی، این درخواست را ارائه دادند. با این حال، پاول دورف، مدیرعامل تلگرام در اکانت توییتر خود به این اظهارات واکنش نشان داد و با قاطعیت اعلام کرد که انتقال سرور تلگرام به ایران هرگز اتفاق نخواهد افتاد.
ضرب‌الاجل مسئولان به مدیران شبکه های اجتماعی برای انتقال سرورها به داخل کشور
کمال هادیانفر، رئیس پلیس فتای ناجا در آذر 1394 به مدیران تلگرام هشدار داد که تنها یک ماه فرصت دارند تا سرورهای خود را به ایران که بیشترین کاربران را دارد، منتقل کنند. کارگروه فیلترینگ نیز تهدید کرد که اگر تلگرام سرور خود را به ایران منتقل نکند، مانند شبکه های اجتماعی قبلی فیلتر خواهد شد. در خرداد 1395، مصوبه‌ای توسط شورای عالی فضای مجازی ارائه شد که بر اساس آن، پیام رسان های خارجی که در داخل ایران فعالیت دارند باید برای ادامه فعالیتشان ظرف مدت یک سال، اطلاعات مربوط به کاربران ایرانی را به داخل کشورمان بیاورند. البته به نظر می‌رسد این مصوبه اکنون مسکوت باقی مانده است.
تابستان سال گذشته، نخستین دیتاسنتر ابری توسط یک شرکت خصوصی در ایران راه‌اندازی شد. مدیرعامل این شرکت به الزام انتقال سرور تلگرام به ایران اشاره کرد و گفت:
دولت ایران چند ارائه‌دهنده خدمات دیتاسنتری خصوصی ایرانی را برای انتقال سرور شبکه های اجتماعی خارجی به ایران تعیین کرده و این شبکه‌ها ملزمند تا پایان سال جاری، سرورهای خود را در کشورمان مستقر کنند.
پس از این موضوع نیز دوباره پاول دورف با انتشار یک تکذیبیه، در خصوص این اظهارات ابراز بی‌اطلاعی کرد. البته ناگفته نماند که بسیاری از این اظهارنظرها به مسایل سیاسی از جمله انتخابات ریاست جمهوری مربوط می‌شود. به عنوان مثال اکنون که حسن روحانی مجددا به عنوان رئیس جمهور کشورمان انتخاب شده، باز هم انتقال سرور تگرام به ایران و یا فیلتر کردن این پیام رسان روسی به نقل محافل ارتباطی و سوژه رسانه‌ها و مسئولان تبدیل شده است.
پاول دورف، مدیر تلگرام
در همین شرایط، دولت روسیه نیز تلگرام را تهدید کرد که اگر اطلاعات درخواستی را در اختیار دولت قرار ندهند، دسترسی به این پیام رسان را مسدود خواهند کرد. مدیران تلگرام نیز در نهایت ناچار به همکاری با دولت روسیه شدند. البته پاول دورف اعلام کرد که تنها صفحات مربوط به تروریست‌ها، افراط‌گرایان و ترویج‌دهندگان فساد اخلاقی و اعمال خلاف قانون را می‌بندد و حتی یک بایت از اطلاعات شخصی کاربران را در اختیار هیچ دولتی قرار نمی‌دهد.
مزایای انتقال سرور تلگرام به ایران
انتقال سرورهای شبکه های اجتماعی به خاک ایران می‌تواند مزایایی از جمله کاهش مصرف پهنای باند بین‌الملل و هزینه اینترنت کاربران داشته باشد. البته هنوز مشخص نیست زیرساخت‌های کشور برای انتقال سرورهای این شبکه‌ها فراهم باشد یا خیر. کارشناسان نیز بر این باورند که انتقال سرورهای تلگرام به یک کشور دیگر می‌تواند خطر هک شدن را بالا ببرد و این موضوع امنیت داده‌ها را به خطر می‌اندازد. به همین دلیل است که شاید تلگرام هرگز حاضر به پذیرفتن این خطر نشود. از سوی دیگر، اکنون کانال‌هایی با محتوای مغایر با فرهنگ اسلامی و ایرانی در تلگرام وجود دارد که نوع پلتفرم این پیام رسان روسی و قابلیت رمزگذاری آن باعث شده امکان فیلترینگ هوشمند این کانال‌ها سلب شود و محتوای آن‌ها بدون وجود داشتن هیچ‌گونه نظارتی، همچنان در حال گسترش است.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران در مورد موضوع انتقال سرور تلگرام به ایران می‌گوید:
شورای عالی فضای مجازی، هیچ مصوبه‌ای در رابطه با انتقال سرورها نداشته ولی این امر با مصوبه‌های دیگری در مورد اولویت و نحوه ارائه تسهیلات به شبکه های بومی و خارجی پیگیری شده است. طبق این مصوبه‌ها، شبکه های خارجی که سرور خود را در ایران مستقر کرده باشند نسبت به شبکه های خارجی بدون سرور در ایران، دارای امتیازاتی خواهند بود.
واعظی در ادامه توضیح داد که قرار است اگر تعداد اعضای شبکه‌های صد در صد بومی از 3 تا 5 میلیون بیشتر شود، ما اجازه انواع خدمات مالی و تبلیغاتی را به آن‌ها بدهیم. شبکه های خارجی نیز اگر می‌خواهند تسهیلاتی را دریافت کنند باید خودشان را با مصوبات دولت وفق دهند. محمدجواد آذری جهرمی، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت نیز در پاسخ به شایعه انتقال سرور تلگرام به ایران عنوان کرد که تنها بحث انتقال سرورهای یک سرویس خاص به ایران مطرح نیست بلکه قرار است زمینه انتقال تمام سرویس‌های مهم به کشور ایجاد شود.
واکنش مسئولان به موضوع حفظ حریم خصوصی کاربران
آذری جهرمی در ادامه به اظهارات رئیس جمهور در خصوص حفظ حریم خصوصی افراد اشاره کرد و توضیح داد:
نقض حریم خصوصی موجب می‌شود تعامل با سرویس‌دهندگان خارجی به هم بریزد و این تعامل‌ها در نهایت به هیچ نتیجه‌ای نرسد. اگر ما به دنبال این موضوع برویم، دیگر هیچ سرویس‌دهنده‌ای حاضر به همکاری با ما نخواهد بود. البته احترام به فرهنگ ایرانی و اسلامی همواره مورد تاکید ما بوده است.
در نهایت، محمود واعظی در هفته گذشته، فیلمی از سخنان حسن روحانی را منتشر کرد که بر امنیت زندگی خصوصی مردم و اعتماد آن‌ها به امانت‌داری وزارت ارتباطات تاکید می‌کند. وزیر ارتباطات در صفحه اینستاگرام خود نوشت:
رعایت حریم خصوصی افراد جامعه و جلوگیری از نقض آن همواره مورد تاکید رئیس جمهور و این وزارتخانه بوده و سیاست ما ادامه این مسیر در سال‌های آینده با جدیت بیشتر است. لازمه رشد سرویس های بومی و تعامل سازنده با سرویس‌دهنده‌های بین‌المللی، احترام به حقوق کاربران بوده و تاکید ما نیز بر رعایت الزامات فرهنگی جامعه و حفظ حریم خصوصی به عنوان دو بال توسعه سرویس‌های مجازی است.
رئیس جمهور در اظهارات خود بیان کرده بود که ما حق نداریم در زندگی خصوصی مردم دخالت کنیم. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، امین مردم است و مردم به آن‌ها اعتماد کرده‌اند. ما باید از ابزار، بهترین استفاده‌ها را ببریم و مانع از سوءاستفاده از آن‌ها شویم. اگر هر کاری که انجام می‌دهیم در نهایت باعث شود امنیت زندگی مردم پایین بیاید، ما به اهداف خود نرسیده‌ایم.
در هر صورت مشخص نیست زیرساخت‌های کشورمان تا چه اندازه‌ای برای انتقال سرورهای پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی خارجی آمادگی دارند. از سوی دیگر آیا مدیران تلگرام در نهایت حاضر به این همکاری خواهند شد یا مسئولان کشورمان ناچار به فیلتر کردن این پیام رسان می‌شوند؟ همچنین این موضوع مطرح است که این انتقال تا چه حد موجب نگرانی کاربران از زیر سوال رفتن حریم خصوصیشان می‌شود؟ آن‌چه که واضح است، انتقال سرورهای این پیام رسان محبوب به داخل کشور به تصمیم‌گیری چندین مرجع وابسته است و باید دید سرنوشت این موضوع به کجا ختم خواهد شد؟
