تراپیست 1 (TRAPPIST-1) یک ستاره کوتوله فراسرد در فاصله 39 سال نوری زمین است. به تازگی دانشمندان موفق شدهاند عمر ستاره تراپیست 1 را تعیین کنند.
این ستاره کوتوله فراسرد که برای اولین بار در بهمن ماه سال گذشته از سوی دانشمندان کشف شد، توجه زیادی را به خود جلب کرده و گمانهزنیها پیرامون وضعیت زیستپذیری سیارات آن همچنان ادامه دارد. در مدار ستاره تراپیست 1، تعداد 7 سیاره مشابه زمین در گردش بوده و بر اساس برآوردهایی که صورت گرفت، حداقل تعداد 3 سیاره از آنان در کمربند حیات مستقر هستند. این بدان معناست که دمای سطحی این سیارات به گونهای است که آب به صورت مایع در آن جریان داشته و احتمالا از حیات نیز پشتیبانی میکند. در حالی که این سیستم ستارهای در میان رسانههای خبری سر و صدای زیادی را به راه انداخته، اخیر دانشمندان موفق شدهاند عمر ستاره تراپیست 1 را تخمین بزنند.
گروهی از ستارهشناسان، دادههای دریافتی از تلسکوپهای مختلف را برای تعیین عمر ستاره تراپیست 1 مورد استفاده قرار دادند. طبق برآوردهای انجام گرفته، سن ستاره تراپیست 1 در حدود دو برابر خورشید و بین 5.4 تا 9.8 میلیارد سال است.
حقیقت این است که با مشاهده یک ستاره، امکان تعیین سن دقیق آن وجود ندارد. اما دانشمندان با جستجوی سرنخهای موثر بر رفتار ستارهها، میتوانند برآوردی تقریبی را از عمر ستارگان به دست آورند.
آدام بورگسر (Adam Burgasser) به عنوان متخصص فیزیک نجومی در دانشگاه سن دیگو به همراه معاون برنامههای اکتشافی سیارات فراخورشیدی در ناسا یعنی اریک مامایک (Eric Mamajek) دادههای دریافتی از تلسکوپها را مورد بررسی قرار دادند و در نهیات موفق شدند پیشبینی نسبتا دقیقی را برای عمر ستاره تراپیست 1 ارائه کنند. به منظور کشف سرنخهای مرتبط، دانشمندان سرعت تراپیست 1 در کهکشان راه شیری و ترکیبات جوی آن را زیر ذرهبین قرار دادند.
کسب اطلاعات بیشتر در مورد سامانه تراپیست 1 بسیار جذاب است. با این حال، منظومه TRAPPIST-1 یکی از عجیب و غریبترین سامانهها در کهکشان راه شیری شناخته شده و تخمین عمر ستاره تراپیست 1 میتواند ما را به درک صحیحتری از شرایط موجود در سیارات آن برساند.
همانطور که امروز میدانیم، توسعه حیات و شکلگیری نوع هوشمند آن بر روی زمین نزدیک به 4 میلیارد سال زمان برده است. با این تفاسیر، تخمین عمر ستاره تراپیست 1 در نوع خود بسیار شگفتانگیز به شمار میآید؛ چرا که به کمک آن میتوانیم به جزئیات تازهای از زیستپذیری این سیاره در طول زمان پی ببریم.
بدیهی است که با توجه به اکتشافات اخیر دانشمندان، بحث و گمانهزنی پیرامون حیات پذیر بودن یا نبودن سیارات منظومه تراپیست 1 بیش از پیش قوت بگیرد. برخی از ستارهشناسان معتقدند که این سیارهها به علت نزدیک بودن به ستاره تراپیست 1، امکان حفظ حیات را ندارند. ستارههای کوتوله از نوع M که تراپیست 1 نیز از همین نوع است، شعلههای بزرگی را از خود منتشر میکنند که نابودی اتمسفر سیارات آن را در پی دارد. از طرفی با توجه به نزدیکی بسیار زیاد این سیارات در طول چندین میلیارد سال، احتمالا تمامی منابع آبی آنها به علت حرارت زیاد بخار گردیده و شرایط زیستپذیری آن را از بین برده است. از سوی دیگر برخی از ستارهشناسان معتقدند که بعضی از نقاط این سیارهها، احتمالا هنوز شانس زیستپذیری را دارا هستند. بنابراین در حال حاضر پرسشهای بسیاری در مورد این منظومه محبوب در میان ستارهشناسان باقی خواهد ماند.
دانشمندان امیدوار هستند که راهاندازی نسل جدید تلسکوپها از جمله تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb)، بتواند ما را به درک صحیحتری از جهان اطراف رسانده و از اسرار موجود در آنان پردهبرداری کند.