در ادامه قصد داریم تا ویدیویی حیرتانگیز از کالبد شکافی مغز انسان را بررسی کنیم؛ مغز پیچیدهترین عضو بدن و بخش مرکزی سیستم عصبی ما محسوب میشود.
با وجود اینکه ما در طول روز به میزان قابلتوجهی از مغز خود استفاده میکنیم، کمتر پیش میآید که به این ارگان به عنوان بخشی از بدن فکر کنیم. در همین رابطه، ویدیوی کالبد شکافی مغز انسان توسط محققانی از دانشگاه یوتا (University of Utah)، در سال 2013 و برای دانش آموزان و علاقهمندانی که به مغز تازه دسترسی ندارند و یا تنها وسیله یادگیری آنها مدلهای سه بعدی، ماکت و تصاویر مختلف بوده، ساخته شده است.
همانطور که خواهیم دید، تودههای چربی در دستان عصب شناسی که مسئول تهیه این تصاویر است، بسیار حساس، لطیف و آسیبپذیر بوده و تصور این که در بدن هر یک از ما چنین عضو شگفتانگیز و پیچیدهای وجود دارد و افکار، خاطرات و احساسات ما را در خود نگه میدارد، بسیار حیرتانگیز است.
سوزان ستنساس (Suzanne Stensaas)، یکی از عصب شناسان دانشگاه یوتا، در ویدیو کالبد شکافی مغز توضیح میدهد که دانش آموزان این رشته به طور معمول تصور میکنند که بخش مرکزی سیستم عصبی ما همانند توپی پلاستیکی یکپارچه و مستحکم است. دلیل این تصور موادی بوده که دانشمندان برای نگهداری مغز در محیط آزمایشگاه از آنها استفاده میکنند؛ این مواد با وجود جلوگیری از تجزیه مغز در خارج از بدن، باعث سفت شدن عضو میشوند، اما با مشاهده مغزی که به تازگی از یک جسد جدا شده باشد، خواهیم دید که پیچیدهترین ارگان بدن به مراتب لطیفتر از آن چیزی است که تصور میکنیم.
در حالی که خانم ستنساس مغزی 1.4 کیلوگرمی را به بینندگان نشان میدهد، توجه به این موضوع که تمامی تجربیات زندگی یک انسان در جلوی چشمان ما قرارگرفته است، این تصاویر را از آنچه که هست شگفتانگیزتر میکند.
ستنساس توضیح میدهد که ویدیوی کالبد شکافی مغز به واسطه از خود گذشتگی بیماری که به دلیل سرطان جان خود را از دست داده و بدنش را به علم اهدا کرده، ممکن شده است. به غیر از جمجمه سخت و محکمی که مغز ما در آن قرار گرفته است، غشاهای مختلفی از این عضو محافظت میکنند و مایع مغزی نخاعی هم از قرارگیری مغز در محل خود اطمینان حاصل میکند.
دانشگاه یوتا با انتشار ویدیو کالبد شکافی مغز انسان قصد دارد تا علاوه بر اهداف آموزشی، اهمیت استفاده از تجهیزات محافظتی مانند کلاه ایمنی و کمربند را نشان دهد و با به تصویر کشیدن لطافت مهمترین عضو بدن، به تمامی بینندگان یادآوری کند که نگهداری از مغز از بسیار مهم است.
با این که ستنساس برای جلوگیری از آسیب دیدن بافتهای عضو دائما آن را میچرخاند و در دستانش جابهجا میکند، در طول لحظاتی که قسمت پایینی مغز به نمایش گذاشته میشود، یکی از نیمکرهها تنها به واسطه وزن عضو دچار فرورفتگی میشود. از طرف دیگر با وجود سفت شدن بافتها پس از قرارگیری در مایعات نگهدارنده در آزمایشگاه، دانشمندان مجبورند تا برای جلوگیری از تغییر شکل مغز در ظرف، نخی را به دور یکی از سرخرگهای آن قلاب کرده و عضو را به صورت آویزان در داخل محلول نگهدارند.
بخش پارچه مانندی هم که میان نیمکرههای چپ و راست مغز قابلمشاهده است، سختشامه یا دورا ماتر (Dura mater) نام دارد و به عنوان خارجیترین غشا در میان سه پوسته محافظ مغز شناخته میشود. در میان سایر بخشهای به نمایش گذاشته شده، ساقه مغز (brainstem) که به عنوان اتصالدهنده طناب نخاعی به مخچه در نظر گرفته شده و پیامهای عصبی حیاتی بسیاری از آن عبور میکنند، قابلمشاهده است.
در ادامه ویدیو کامل کالبد شکافی مغز دانشگاه یوتا را خواهیم دید و همانطور که از این دست ویدیوها انتظار میرود، تصاویر آماده شده ممکن است برای همه مناسب نباشد.