دانشمندان با مطرح ساختن ایده الگوهای غیرمعمول آب و هوا در سیارات فراخورشیدی، یکی دیگر از موانع جستجوی حیات بیگانه را شناسایی کردند.
بر اساس نتایج یک مطالعه جدید، شواهد مربوط به حیات بیگانه ممکن است در اتمسفر سیارات فرازمینی و الگوهای اقلیمی آنها پنهان شده و به همین دلیل، تلسکوپهای بشر قادر به تشخیص آنها نباشد. این پژوهش، پیامدهای قابل توجهی را در مورد چگونگی و محل جستجوی حیات بیگانه برای ستارهشناسان دارد.
حتی با در نظر گرفتن ایدههای بلندپروازانه، انسان نمیتواند در آیندهای نزدیک به سیارات فراخورشیدی سفر کند. بهتر است که همین امروز با این محدودیت روبهرو شویم: آژانس فضایی ناسا (NASA) تمام تلاش خود را به کار گرفته و با صرف هزینهای هنگفت، قرار است در سالهای آتی انسان را به سیاره مریخ (همسایه زمین) بفرستد.
حال سوال اساسی این است که ستارهشناسان چگونه از پس موانع جستجوی حیات بیگانه برمیآیند؟ پاسخ این پرسش را میتوان در اتمسفر سیارات فراخورشیدی جستجو کرد. دانشمندان به خوبی میدانند که زندگی جانداران در زمین، به طرز چشمگیری اتمسفر سیاره ما را تحت تاثیر قرار داده و به ایجاد لایه ازون کمک کرده است.
با استفاده از همین نشانهها، ستارهشناسان میتوانند اتمسفر سیارات فراخورشیدی را به کمک تلسکوپهای نسل جدید از جمله تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb Space Telescope) مشاهده کرده و وجود یا عدم وجود علائم حیات در آنان را مورد بررسی قرار دهند. از نامزدهای احتمالی جستجوی حیات بیگانه در همسایگی زمین، میتوان به مواردی همچون سیاره تراپیست-1دی (TRAPPIST-1d) از منظومه تراپیست-1 (TRAPPIST-1) و همچنین سیاره پروکسیما بی (Proxima b) از منظومه پروکسیما قنطروس (Proxima Centauri) اشاره کرد.
ولی متاسفانه مطالعه جدیدی که اخیرا توسط یک گروه بینالمللی از ستارهشناسان انجام گرفته، یک مورد جدید را به لیست موانع جستجوی حیات بیگانه اضافه میکند.
این گروه از ستارهشناسان، جریانهای آب و هوایی در سیارات تراپیست-1دی و پروکسیما بی را شبیهسازی کرده و به نتایج جالبی درباره جستجوی حیات فرازمینی دست یافتند. هردوی این سیارات در کمتر از 25 روز زمینی، مدار ستاره خود را کامل میکنند و همین امر یک اثر جانبی تحت عنوان «قفل گرانشی» را در پی دارد. در پدیده قفل گرانشی، همواره یک سمت ثابت از سیاره در مقابل ستاره قرار دارد و سمت دیگر همیشه از نور و گرما محروم است.
بر اساس آخرین آزمایشات، سیارات فرازمینی که در حالت قفل گرانشی با ستاره خود قرار دارند، عناصر جوی مانند لایه ازون و سایر علائم مربوط به حیات را از نواحی قطبی حرکت داده و در قسمت استوا قرار میدهند و از طرفی، امکان تشخیص این نشانهها به کمک تلسکوپ، امری نسبتا دشوار و پیچیده است.
به بیان دیگر میتوان گفت که جریانهای قدرتمند آب و هوا در سیارات فراخورشیدی، حتی قادرند شرایط میزبانی از حیات بیگانه را نیز از بین ببرند. مثلا وجود لایه ازون در سیاره زمین، موجودات سیاره را از خطرات پرتوی ماورای بنفش محافظت کرده و نقش پر رنگی را در شرایط مساعد زمین برای میزبانی از حیات بازی میکند.
اگر این شبیهسازیها درست باشند، کشف علائم مشابه به لایه ازون در ناحیه استوایی سیارات فراخورشیدی میتواند یک مشخصه منفی برای حیات در این جهانها باشد.
البته این گروه از ستارهشناسان تاکید میکنند که اگر اتمسفر سیارات فراخورشیدی به طرز شگفتانگیزی با زمین در تفاوت باشند، باز هم ممکن است شرایط مناسبی برای میزبانی از حیات در این جهانها فراهم باشد.
کشف اولین سیارات فراخورشیدی در همسایگی منظومه شمسی، بسیاری از افراد را نسبت به شرایط مساعد در آنان امیدوار کرد. نتایج این مطالعه جدید را میتوان به عنوان یکی دیگر از موانع جستجوی حیات بیگانه در این منظومهها به شمار آورد.
از طرفی، مطالعات اخیر ستارهشناسان بر روی سیارات فرازمینی که در مدار ستارههای کوتوله قرمز گردش میکنند، نشان میدهد که این ستارهها، دارای عمر طولانیتری بوده و در مقایسه با خورشید، بسیار متغیر و ناپایدار هستند. همین امر، موجب انتشار شرارههای خورشیدی و از بین رفتن اتمسفر سیارات آن میشود.