آیا زیردریایی های اتمی چینی بیش از حد پر سر و صدا هستند؟

وقوع رخدادی در دریای شرقی چین سبب شد تا بی‌صدا بودن زیردریایی های اتمی چینی متعلق به نیروی دریایی این کشور موسوم به نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین زیر سوال رود.

در اوسط ماه میلادی پیش (ژانویه) یک زیردریایی اتمی چینی متعلق به نیروی دریایی این کشور در دریای شرقی چین به روی آب آمد. این زیردریایی پس از به روی آب آمدن،‌ پرچم چین را بر افراشته و ضمن حرکت،‌ توسط کشتی‌های جنگی نیروی دریایی ژاپن تعقیب می‌شد. این رخداد سبب بروز یک سوال شد؛ آیا زیردریایی های اتمی چینی بیش از حد پر سر و صدا هستند؟

نیروی دریایی چین بین 6 تا 13 فروند زیردریایی تهاجمی از کلاس شنگ (کلاس تایپ 093) دارد که اولین آن‌ها در سال 2006 وارد خدمت شد. این زیردریایی‌ها 110 متر درازا و 7716 تن وزن داشته و می‌توانند تا ژرفای 700 متری در آب فرو روند. این زیردریایی های اتمی چینی از دو راکتور اتمی آب فشرده نیرو می‌گیرند که به آن‌ها اجازه می‌دهد با بیشینه سرعت 55.5 کیلومتر بر ساعت در آب پیمایش کنند. هر زیردریایی کلاس شنگ دارای 6 لوله 533 میلی‌متری برای شلیک اژدر و موشک ضد کشتی و لوله‌های پرتابگر عمودی برای شلیک موشک‌های کروز برای حمله به اهداف ثابت در خشکی است.

در واقعه مذکور که در تاریخ 12 ژانویه 2018 میلادی رخ داد،‌ زیردریایی چینی کلاس شنگ در آب‌های منطقه انحصاری اقتصادی ژاپن در اطراف جزایر سنکاکو بالا آمد. جزایر سنکاکو متعلق به ژاپن بوده،‌ اما چین نیز ادعای مالکیت آن‌ها را دارد و این جزایر را دیائویو می‌نامد.

مالکیت این جزایر از جمله مناقشات اصلی ژاپن و چین از سال 2010 بوده است و هر دو کشور همواره برای حفظ ادعا و مالکیت خود بر این جزایر،‌ اقدام به اعزام شناورهای گارد ساحلی خود به آن ناحیه می‌کنند. اما این اولین بار بود که یک زیردریایی، آنهم یک زیردریایی اتمی، در آن منطقه به عملیات پرداخته است.

روزنامه SCMP که متعلق به هلدینگ گروه علی‌بابا است (این هلدینگ روابط نزدیکی با دولت چین دارد) در یکی از مقالات خود اعلام کرد که این زیردریایی از دو روز پیش از بالا آمدن در منطقه انحصاری اقتصادی ژاپن، توسط کشتی‌ها و هواپیماهای گشت دریایی/ضد زیردریایی نیروی دریایی ژاپن کشف و تعقیب می‌شد.

این زیردریایی 24 کیلومتر وارد منطقه انحصاری اقتصادی ژاپن شده بود که در اصل بخشی از آب‌های ژاپن محسوب می‌شود. اما در این ناحیه زیر آب به سر می‌برد. پس از آنکه این زیردریایی از آب‌های ژاپن خارج شد،‌ اقدام به بر افراشتن یک پرچم بزرگ کرده و سپس به چین بازگشته است. این اقدام سبب شد روزنامه SCMP این سوال را مطرح کند که روی آب آمدن زیردریایی چینی به دلیل کشف شدن آن بوده یا یک اعلام حضور از سوی چین بوه است؟

در دنیای زیردریایی‌ها بی‌صدا بودن همه چیز است و سبب می‌شود یک زیردریایی شکار و دیگری شکارچی باشد! زیرا زیردریایی‌ها با استفاده از امواج صوتی اقدام به پیدا کردن یکدیگر می‌کنند. منابع چینی ادعا می‌کنند زیردریایی های اتمی چینی کلاس شنگ به اندازه نمونه بهسازی شده زیردریایی‌های تهاجمی اتمی آمریکایی کلاس لس آنجلس (Los Angeles) بی‌صدا هستند.  طرح این زیردریایی‌های آمریکایی متعلق به دهه 1980 بوده و بین سال‌های 1985 تا 1996 برای نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا ساخته شدند.

اما نهادهای اطلاعاتی و جاسوسی نیروی دریایی آمریکا تخمین زده‌اند که این زیردریایی های اتمی چینی حتی پر سر و صداتر از زیردریایی تهاجمی اتمی روسی کلاس ویکتور 3 هستند که طرح آن‌ها به دهه 1970 باز می‌گردد. 25 فروند زیردریایی‌ کلاس ویکتور 3 بین سال‌های 1977 تا 1991 برای نیروی دریایی شوروی ساخته شدند که البته امروزه تنها 4 فروند از آن‌ها همچنان در حال خدمت در نیروی دریایی فدراسیون روسیه هستند که در آینده با زیردریایی‌های جدیدتر و کم‌صداتر جایگزین می‌شوند.

حال حتی اگر ادعای خود چینی‌ها را ملاک قرار دهیم،‌ صنعت زیردریایی سازی چین بیش از 20 سال از آمریکا عقب‌تر است. این عقب ماندگی شاید برای یک قدرت نظامی در حال رشد همچون چین جایگاه بدی نباشد. اما خود ایالات متحده آمریکا در اواخر دهه 1980 و 1990 به پیشرفت‌های بزرگ و مهمی در زمینه بی‌صدا سازی زیردریایی‌های خود دست یافته است که نتیجه آن زیردریایی‌های اتمی تهاجمی کلاس سی‌ولف (Seawolf) و پس از آن ویرجینا (Virginia) است.

این دو کلاس از زیردریایی‌های تهاجمی آمریکایی، پنهانکارترین و بی‌صداترین زیردریایی‌های ساخته شده تا به امروز هستند. در وصف بی‌صدا بودن زیردریایی‌های کلاس سی‌‌ولف (که نمونه قدیمی‌تر از کلاس پیشرفته‌تر و جدیدتر ویرجینیا هستند) گفته می‌شود این زیردریایی‌ها هنگام حرکت با سرعت بیش از 46 کیلومتر بر ساعت، از یک زیردریایی بهسازی شده کلاس لس آنجلس که در اسکله پهلو گرفته است نیز بی‌صداتر هستند!

و اما از این موارد که بگذریم، همانطور که منابع چینی نیز اعلام کردند این زیردریایی چینی به مدت 2 روز توسط نیروی دریایی ژاپن تعقیب می‌شد. اگر ژاپن 2 روز این زیردریایی را کشف و آن‌ را تعقیب می‌کرده،‌ پس این موضوع تنها یک مسئله بسیار مهم را برجسته می‌کند و آن مسئله این است که زیردریایی‌ های اتمی چینی کلاس شنگ بسیار پر سر و صدا هستند. در دریاها هرچه یک شناور یا زیردریایی پر سر و صداتر باشد،‌ می‌توان با استفاده از سونار آن را آسان‌تر و از فاصله دورتری پیدا کرد.

متخصصان روزنامه SCMP بر سر دلیل بالا آمدن زیردریایی چینی کلاس شنگ با یکدیگر اختلاف نظر دارند؛ برخی معتقدند این کار عمدی بوده و برخی دیگر با این حرف مخالف هستند. اما سوال مناسب‌تری که می‌توان مطرح کرد این است که آیا دولت چین خواستار به روی زیردریایی خود و نمایش آن بوده و یا این زیردریایی به دلیل نقص فنی ناچار به بالا آمدن شد؟

هر یک از این دلایل می‌توانند ممکن باشد. از یک طرف نیروی دریایی چین تمایل بالایی به اعلام حضور در آن منطقه دارد و از سوی دیگر تجهیزات چینی،‌ به ویژه تجهیزات پیچیده همچون زیردریایی، کیفیت و استاندارد نمونه‌های غربی را ندارند. در سال 2003 تمامی 70 ملوان یک زیردریایی دیزل الکتریک نیروی دریایی چین در پی بروز یک حادثه کشته شدند. این زیردریایی پیش از آن‌که توسط یک قایق ماهگیری پیدا شود،‌ درحالی که تمامی سرنشینان آن کشته بودند بدون داشتن هدایت چندین روز همچون کشتی ارواح در آب‌ها سرگردان حرکت می‌کرد.

صرف نظر از این موارد، این امر که نیروی دریایی ژاپن همواره به مدت 2 روز این زیردریایی را پیوسته تعقیب می‌کرد را می‌توان دلیل برای شک در توانمندی‌های زیردریایی چینی دانست. یکی از کارشناسان روزنامه SCMP کشف شدن زیردریایی چینی را به فال نیک گرفته و اعلام کرد این رخداد می‌توانند سبب آن شود تا چین در زمینه بی‌صدا کردن زیردریایی‌هایش تلاش‌های خود را بیشتر کند. درحال حاضر چین مشغول مدرنیزه کردن ارتش خود بوده و بدون شک مشغول کار روی جایگزینی برای زیردریایی‌های کلاس شنگ خود است.

البته از سوی دیگر، رقیبان نیز همچون آمریکا و ژاپن پیشرفته خواهند کرد و بر توان آنان نیز افزوده می‌شود. اگر آمریکا را نیز در نظر نگیریم و تنها ژاپن را مورد بررسی قر ار دهیم، متوجه میشیم با یک نیروی دریایی قدرتمند مواجه هستیم که در بر بسیاری از زمینه‌ها،‌ به ویژه در زمینه ناوگان زیر سطحی و نبر ضد زیردریایی بسیار قوی‌تر از چین است.

اگر تنها بخواهیم به چند مورد از جنگ افزارهای نبر زیر سطحی ژاپنی اشاره کنیم، زیردریایی‌های تهاجمی ژاپنی کلاس سوریو که به پیشران‌های بی‌نیاز از هوا مجهزند، از هر زیردریایی چینی بی‌صداتر هستند و با داشتن خدمه‌ای که آموزش‌های بسیار بهتری نسبت به ملوانان چینی می‌بینند و در رزمایش‌های مشترک زیادی با کشورهای غربی شرکت دارند، کابوسی برای چینی‌ها خواهند بود و می‌توانند آب‌های ژاپن را قتل‌گاه زیردریایی‌های مهاجم چینی کنند. با این حال این مسئله را نیز نباید نادیده گرفت که گرچه ژاپنی‌ها کیفیت را در اختیار دارند،‌ اما کمیت دست چینی‌هاست.

هواپیماهای چندمنظوره گشت دریایی و ضد کشتی/ضد زیردریایی ژاپنی P-1 ساخت بخش هوافضا و دفاعی کمپانی بزرگ ژاپنی کاوازاکی نیز یکی از دیگر از بازیگران اصلی نبرد ضد زیردریایی‌ هستند که دست در دست دیگر هواگردها همچون هلیکوپترهای ضد زیردریایی و شناورهای سطحی و زیرسطحی ژاپنی،‌ به شکار زیردریایی‌های چینی خواهند پرداخت. P-1 یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای موجود در کلاس خود است که از سال 2013 وارد خدمت در نیروی دریایی ژاپن شد. P-1 ژاپنی تنها هواپیمایی است که می‌توان آن را رقیبی برای هواپیمای چندمنظوره گشت دریایی و ضد کشتی/ضد زیردریایی آمریکایی P-8 پوسایدن (Poseidon) دانست.