کشف سیاره های فراکهکشانی برای اولین بار در تاریخ

سیاره های فراکهکشانی به سیاره‌هایی گفته می‌شود که خارج از کهکشان راه شیری قرار گرفته‌اند و در کمال شگفتی،‌ دانشمندان به تازگی تعدادی از این جرم‌های آسمانی را برای نخستین بار کشف کرده‌اند.

تاکنون پیش نیامده که متخصصان ستاره شناسی سیاره‌ای را خارج از کهکشان میزبان سیاره ما، یعنی کهکشان راه شیری کشف کنند،‌ اما همانطور که برای هر موضوعی یک‌ بار اول وجود دارد، دانشمندان اعلام کرده‌اند که اخیرا شواهدی از وجود تعدادی سیاره فراکهکشانی در فاصله 3.8 میلیارد سال نوری از ما پیدا شده است.

تکنیک به کار رفته برای کشف این سیاره های فراکهکشانی به نام ریزهمگرایی یا همان میکرولنزیگ (Microlensing) شناخته می‌شود و افتخار این دستاورد که با استفاده از آن ممکن شده، نصیب تعدادی از متخصصان اختر فیزیک دانشگاه اوکلاهوما (University of Oklahoma) شده است؛ به کمک این فناوری، دانشمندان قادرند تا اجرام آسمانی که در فاصله‌ای غیرقابل‌تصور از ما قرار گرفته‌اند را رصد کنند.

اختر فیزیکدانان می‌گویند که با کشف این سیاره های فراکهکشانی می‌توان دریافت که در هر رشته ستاره‌ای اصلی، چیزی در حدود 2 هزار سیاره با ابعادی بین سایز قمر زمین و سیاره مشتری وجود دارند؛ در ستاره ‌شناسی رشته اصلی شامل مجموعه‌ای از ستاره‌ها با ویژگی‌های مشخص می‌شود.

جالب است بدانیم که تا ماه ژانویه 2018 بیش از 3500 سیاره در خارج از منظومه شمسی (بخش کوچکی از کهکشان راه شیری) کشف شده است.

جزئیاتی از کشف سیاره های فراکهکشانی

همانطور که اشاره شد، تا پیش از این هیچ نشانه‌ای از سیاره‌های خارج از کهکشان ما پیدا نشده بود و دلیل اصلی این اتفاق هم فاصله فوق‌العاده زیاد بین زمین و این جرم‌های آسمانی است؛ در واقع کشف سیاره‌های مختلف در داخل کهکشان راه شیری هم بسیار چالش‌برانگیز بوده و دورترین سیاره‌های یافت‌شده با نام‌های SWEEPS-04 و SWEEPS-11، تنها به اندازه یک چهارم عرض این کهکشان (27 هزار سال نوری) با سیاره زمین فاصله دارند.

در مورد تکنیک میکرولنزیگ می‌توان گفت که در این روش از خمیدگی نور از یک منبع پس زمینه برای دیدن اجرام بسیار دور استفاده می‌شود؛ به عنوان مثال جرم‌های فوق سنگینی مانند سیاه‌چاله‌ها تار و پود فضا زمان را به گونه‌ای دچار خمیدگی می‌کنند که هر نور عبوری از کنار آن‌ها دچار انحنا می‌شود. در همین راستا، می‌توان سیاره‌هایی مانند جرم‌های آسمانی اخیر را با فرآیندی مشابه کشف کرد.

یکی از محققان تیم پژوهشی دستاورد جدید گزارش‌شده به نام شینیو دای (Xinyu Dai)‌ در این رابطه می‌گوید که دانشمندان از کشف اخیر بسیار هیجان‌زده هستند و استفاده از تکنیک میکرولنزیگ برای مدل کردن داده‌ها و تعیین جرم این سیاره های فراکهکشانی کوچک بسیار شگفت‌انگیز است.

ادواردو گوئراز (Eduardo Guerras)، یکی دیگر از محققان دانشگاه اوکلاهاما می‌گوید که تا به امروز تکنیک میکرولنزیگ تنها در مورد اجرام آسمانی کهکشان راه شیری استفاده می‌شد، اما کشف اخیر نشان داد که این روش فوق‌العاده قدرتمند است. او اظهار کرده که سیاره‌هایی که در فاصله‌ای بسیار دور قرار گرفته‌اند، با بهترین تلسکوپ‌های ساخته دست بشر هم به صورت مستقیم قابل رصد نیستند و این تکنیک دری جدید به اکتشافات ستاره ‌شناسی فراکهکشانی باز می‌کند.

دانشمندان برای جمع‌آوری شواهد در مورد این سیاره های فراکهکشانی از رصدخانه پرتو ایکس چاندرا (Chandra X-ray Observatory) سازمان فضایی آمریکا استفاده کردند و مقاله مربوط به کشف آن‌ها هم در ژورنال “The Astrophysical Journal” به چاپ رسیده است.