دریاچه های بزرگ گرینلند (Greenland)، کشوری یخی در نزدیکی قطب شمال زمین، در تابستانها به طرز فوقالعاده عجیب و شگفتانگیزی ناپدید میشوند؛ اما علت این اتفاق چه میتواند باشد؟
پدیدهی خاصی که برای اولین بار در سال 2006 توسط دانشمندان در کشور یخزده گرینلند مشاهده شد، این بود که دریاچههایی عظیم که حجم آب برخی به دههها میلیون مترمکعب میرسد، در طول چند ساعت و یا حتی چند روز ناپدید میشدند.
این اتفاق که در روزهای تابستانی گرینلند رخ میدهد، مدتهاست که به فرایندی عادی در منطقه بدل شده و هر تابستان گزارش میشود که هزاران مورد از دریاچه های بزرگ گرینلند که به واسطه آب شدن یخهای عظیم این کشور به وجود آمدهاند، در مدت زمانی کوتاه از طریق ترکهای کفهی یخی خود مجددا به ساختار منجمد زیرین نفوذ میکنند.
با این تفاسیر، محققان به تازگی الگویی نگرانکننده را در ناپدید شدن دریاچه های تابستانی گرینلند مشاهده کردهاند که بیارتباط با پدیده گرمایش زمین نیست؛ در ادامه به بررسی نتایج به دست آمده خواهیم پرداخت.
خشک شدن دریاچه های بزرگ گرینلند
در مقالهای که به تازگی منتشر شد، دانشمندان اعلام کردهاند که پدیده خشک شدن دریاچه های گرینلند در فصل تابستان، هرساله بیشتر و بیشتر به سمت داخل مرزهای کشور پیش میرود و اینطور که به نظر میرسد، این اتفاق به واسطه وجود شبکهای عظیم از ترکهایی بزرگ در پوشش یخی مناطق موردنظر رخ میدهد.
به بیان دیگر دریاچه های بزرگ گرینلند به واسطه فرآیندی زنجرهای و از طریق ترکهای متصل به هم در زیر سطح یخ، ناپدید میشوند و هرچقدر که دمای منطقه در گذر سالها بالا رفته است، این ترکها بزرگتر شدهاند.
ماریون بوگامونت (Marion Bougamont)، دانشمندی از دانشگاه کمبریج که در تهیه مقاله منتشرشده همکاری کرده است در این رابطه میگوید که وقتی دریاچهای در یک منطقه خاص به داخل پوشش یخی فرو میرود، پدیدهای رخ میدهد که به خشک شدن دریاچهها در مناطق دیگر کمک میکند؛ صحت این نتیجهگیری هم به خوبی با بررسی ترکهای به جا مانده در محل ناپدید شدن آبها قابل تایید است.
بوگامونت و همکارانش که برای تحقیق خود از مدلی سهبعدی از جریانهای یخی منطقه استفاده کردند و از تصاویر ماهوارهای پوشش یخی گرینلند هم کمک گرفتند، متوجه شدند که در آب و هوای گرم، با خشک شدن یک دریاچه جریانهای یخی به وجود آمده در زیر سطح به طرز شگفتانگیزی شدت مییابند و تا چهار برابر وضعیت سایر شرایط آب و هوایی، عملکرد قویتر دارند.
این اتفاق واکنشی زنجیرهای را به وجود میآورد و باعث ناپایداری دریاچههای اطراف خود میشود؛ سپس در هر منطقه ترکهای جدیدی به وجود آمده و فرآیند خشک شدن دریاچه های بزرگ گرینلند روز به روز شدیدتر میشود. در یک مورد خاص دانشمندان گزارش کردند که تعداد 124 دریاچه یخی در طول مدت 5 روز به صورت کامل ناپدید شدند. این آبها شامل دریاچههایی میشوند که صدهای کیلومتر داخل مرزهای کشور قرار داشته و تصور میشد که از فرآیند خشک شدن در امان هستند.
پیامدهای خشکی دریاچه های یخی گرینلند
هر ساله در طول این فرآیندها چند صد میلیونها مترمکعب یخ ذوبشده در طول چند روز، از لایه بالایی سطوح مناطق مختلف گرینلند به لایههای زیرین میروند و با وجود اینکه بخشی از آبها در صفحات یخی گیر میافتند، بیشتر آب نفوذ کرده به سطح وارد اقیانوسهای اطراف میشوند.
پل کریستوفرسون (Poul Christoffersen)، نویسنده ارشد مقاله چاپشده میگوید که سطوح یخی که چیزی در حدود 1.7 میلیون کیلومترمربع را پوشش میدهند، در 25 سال گذشته نسبتا پایدار بودند؛ این در حالیست که در حال حاضر هر روز حدودا 900 میلیون تن یخ از یخچالهای کشور از دست میروند. تمامی این اتفاقها باعث بالا رفتن سطح آب اقیانوس های جهان، به میزان یک میلیمتر در سال میشود.
بر اساس گزارشی که در سال 2017 منتشر شد، 25 درصد از میزان افزایش سطح آب اقیانوس های سیاره در سال 2014 به واسطهی از دست رفتن یخ های گرینلند بوده و این در حالیست که عدد مربوطه برای سال 1993 تنها 5 درصد بوده است.
جالب است بدانیم که اگر تمامی یخ های گرینلند ذوب شوند، سطح آبهای زمین از حالت کنونی 6 متر بالاتر میرود و با اینکه احتمال وقوع چنین اتفاقی در قرن حاضر بسیار پایین است، کوچکترین تغییر در سطح آب اقیانوس ها پیامدهای خطرناکی را در پی دارد. همچنین، بر اساس گزارش اخیر اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) اگر سطح آبهای زمین تا سال 2100 نیم متر بیشتر شود، تعداد زیادی از شهرهای ساحلی کشورهای مختلف جهان از جمله ایالات متحده، باید با امواج ویرانگر و بسیار مرتفع اقیانوسی مقابله کنند.
مقاله این تیم پژوهشی در 14 مارس، در ژورنال “Nature Communications” به چاپ رسیده است.