در این مطلب قصد داریم حقیقت شگفتانگیزی را در مورد عملکرد مغز به هنگام دیدن برخی تصاویر خطای دید آشکار کنیم؛ با ما همراه باشید.
شاید با نقاشی جالبتوجه هنرمندی آلمانی از یک اردک که در سال 1989 به چاپ رسید، آشنا باشید؛ در این نقاشی سر یک اردک به طرز خاصی کشیده شده و اگر با دقت بیشتر به تصویر نگاه کنیم، سر یک خرگوش را از زاویهای دیگر میبینیم که از یک سطح بیرون زده است. این نوع تصاویر خطای دید مدتهاست که موردتوجه مردم بودهاند و حس خاصی از شگفتزدگی و کنجکاوی را در مخاطب به وجود میآورند:
با این حال جالب است بدانیم که اشخاص مختلف در نگاه اول یکی از دو حیوان رسم شده را میبینند و اگر دو نقاشی یکسان از این نوع عکس های خطای دید را در کنار یکدیگر قرار دهیم، پدیدهای بسیار جالب اتفاق میافتد؛ همانطور که کایل متیوسون (Kyle Mathewson)، از عصب شناسان دانشگاه آلبرتا کانادا میگوید، کمتر پیش میآید که کسی با دیدن دو مورد از نقاشیهای یکسان کنار هم، در یکی خرگوش و در دیگر سر اردک و منقار درازش را ببیند.
در واقع باید بگوییم که بیش از نیمی از افراد در چنین شرایطی هردو نقاشی را به یک صورت تعبیر میکنند و دلیل این اتفاق هم به عملکرد شناسایی و اختصاص دادن اطلاعات به تصاویر در مغز، مربوط است؛ متیوسون در تحقیق جدیدش در این رابطه میگوید که برای دیدن دو حیوان مجزا در تصویر زیر، بینند در اکثر مواقع باید اطلاعات خاصی را به هر نقاشی اختصاص دهد؛ به عنوان مثال اگر به خود بگوییم که اردک سمت راست قصد دارد تا خرگوش سمت چپ را بخورد، دیدن اردک و خرگوش به طور همزمان راحتتر میشود:
موفق شدید که خرگوش و اردک را در کنار هم ببینید؟!
به بیان دقیقتر، وقتی بحث تشخیص دادن دو مفهوم مجزا در دو تصویر کاملا یکسان پیش میآید، در نظر گرفتن روایتی خاص برای عکسها نقشی کلیدی ایفا میکند. با این حال اگر به خود بگوییم که یک خرگوش و یک اردک بدون هیچ ارتباط و داستانی کنار هم قرار گرفتهاند، تاثیر این نوع تصور همانند تلقین داستان شکار خرگوش توسط اردک کارساز نیست.
متیوسون میگوید که با اختصاص دادن روایت خاص و نسبتا معنادار به دو نقاشی خطای دید کنار هم، مغز بیننده دیدی کلیتر نسبت به عکس پیدا میکند و به راحتی دو نوع تعبیر مختلف از تصاویر خطای دید را کنار هم میبینند.
مکانیسم فهم تصاویر خطای دید نکته جالبی را در مورد درک انسان نشان میدهد
به علاوه این موارد، بحث دیگری که با در نظر گرفتن نتایج تحقیقات متیوسون توجه را به خود جلب میکند، سرعت و سادگی تفسیر اطلاعات مختلف توسط مغز است؛ به بیان دیگر، سرنخهای کوچک در ذهن توانایی تغییر دید ما به یک موضوع مانند این تصاویر خطای دید را دارند و در عصر حاضر که تعداد زیادی از منابع اطلاعاتی گوناگون با مقاصد مختلف، برای جلب توجه ما تلاش میکنند، باید بسیار محتاط باشیم که آنچه که به عنوان داده برای پردازش به مغز ما وارد میشود، به وسیله ذهنیت ما دستخوش تغییر نشده و حقیقت موجود در میان اطلاعات دریافتی، وارونه نشود.
مقاله متیوسون در 5 فوریه گذشته، در ژورنال “Perception” به چاپ رسید.