اعتدال بهاری اتفاقی در نوع حرکت زمین در فضاست که نشانهای از آغاز بهار بوده و زمان دقیق وقوع آن همان لحظه تحویل سال است؛ در ادامه بیشتر با این پدیده شگفتانگیز آشنا میشویم.
اعتدال بهاری (Spring Equinox) امسال در روز سه شنبه، 29 اسفند 1396 اتفاق افتاد و زمان دقیق رخ دادن آن همان لحظهای بود که ما ایرانیان به نام لحظه تحویل سال میشناسیم.
این پدیده جالبتوجه که با نام اعتدال ماه مارس هم شناخته میشود، برای ساکنان نیم کره شمالی سیاره نشانهای از شروع بهار، طولانیتر شدن روزها و همچنین، گرمتر شدن هوا به دلیل نزدیک شدن به فصل تابستان است و از طرف دیگر، کسانی که در نیمکره جنوبی زمین زندگی میکنند و موقعیت جغرافیایی آنها پایینتر از خط استوایی سیاره است، با گذر از اعتدال بهاری وارد فصل پاییز شده و آب و هوای سردتری را تجربه میکنند.
اما جالب است بدانیم که دو فاکتور اصلی باعث وقوع این اتفاقات فصلی شده و به نوعی تغییرات هوای قسمتهای مختلف زمین را کلید میزنند؛ یکی از این دو فاکتور، به محور سیاره یا خط فرضی که قطب شمال و جنوب را به هم متصل میکند، مربوط میشود و فاکتور دیگر وضعیت چرخش زمین به دور خورشید است؛ با ما همراه باشید تا موضوع اعتدال بهاری را از نگاهی دقیقتر بررسی کنیم.
اعتدال بهاری چه ویژگیهایی دارد؟
سیاره ما هر 356 روز و 6 ساعت، یک بار به دور ستاره میزبانش یعنی خورشید گردش میکند و علاوه بر این گردش، در طول یک شبانه روز زمین یک بار در راستای محور خود به دور خودش میچرخد. جالب است بدانیم که این محور به صورت کج بوده و عملا زاویهای 23.5 درجهای با راستای عمود دارد.
این زاویه باعث میشود تا در طول سال هر قسمت از سیاره ما میزان مشخصی از گرمای خورشید را دریافت کرده و با چرخش سیاره حول محور خود، تمامی این جرم آسمانی یک سیکل گرماگیری یکروزه را تجربه میکند.
با این تفاسیر اعتدال بهاری زمانی رخ میدهد که پرتوهای خورشید به صورت کاملا عمودی با محور سیاره، به سمت ما بتابند.
در زمان وقوع اعتدال بهاری، اگر در هنگام ظهر به وقت ساحل شرقی آمریکا بر روی خط استوا بایستیم، خورشید دقیقا بالای سر ما قرار خواهد گرفت و سایه ما بر روی زمین به حداقل مقدار ممکن میرسد؛ از طرف دیگر طول روز و شب در چنین زمانی تقریبا با هم برابر بوده و هردو 12 ساعت خواهند بود.
با این وجود، از آنجایی که سیاره ما با سرعتی بیش از 107 هزار کیلومتر بر ساعت در فضا حرکت میکند، وضعیت زمین کمی پس از اعتدال بهاری از شرایط توصیفشده فاصله میگیرد و این جرم آسمانی شگفتانگیز مسیرش را در چرخه فصلی خود ادامه میدهد.
زمان دقیق شروع فصلهای مختلف زمین
به واسطه دایرهای نبودن مدار حرکت زمین به دور خورشید و وضعیت مرکز جرم سیاره، هر فصل زمینی دقیقا سه ماه طول نمیکشد؛ 92 روز و 19 ساعت پس از لحظه اعتدال بهاری، فصل تابستان آغاز میشود و محور زمین بیشترین زاویه ممکن را با صفحه عمود به پرتوهای خورشید میگیرد. پس از این، با گذشت 93 روز و 6 ساعت دیگر اعتدال پاییزی که به ورژن بهاری خود شبیه است و نشانهای از شروع فصل سوم سال به شمار میرود، رخ میدهد.
بعد از اعتدال بهاری، به 89 روز و 19 ساعت زمان نیاز داریم تا به آغاز فصل زمستان برسیم و محور سیاره ما، از طرف دیگر، به بیشترین زاویه خود با صفحه عمود بر نور خورشید برسد. با گذشت 89 روز دیگر، مجددا به نقطه اعتدال بهاری میرسیم و میتوان گفت که سیاره ما یک سیکل کامل فصلی را طی کرده است.
برخی از ماهوارههای ارسالی ما به فضا به گونهای طراحی شدهاند که با گردش زمین به دور خورشید و حرکت چرخشی در راستای محور سیاره هماهنگ بوده و از روی منطقهای خاص و به صورت ثابت، از زمین تصویربرداری کنند؛ این نوع از جمعآوری داده باعث میشود که تحولاتی مثل اعتدال بهاری و تغییر زاویه محور زمین با پرتوهای خورشید به خوبی دیده شود.
در پایان شما را به تماشای فایل گیفی دعوت میکنیم که از طرف سازمان فضایی ناسا تهیه شده و تغییرات فصلی را از روی نقطهای در قاره آفریقا نشان میدهد: