گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
در کمال تعجب، بسیاری از دانشمندان معتقدند که بهترین مکان برای انجام فعالیت‌های ستاره شناسی و رصد آسمان شب، منطقه‌ای در سردترین و دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب است؛ اما این ادعا به چه دلیل مطرح می‌شود؟
شاید شما هم مثل ما مخاطبان عادی با شنیدن نام قطب جنوب به یاد شرایط فوق‌العاده سخت آب و هوایی، حیوانات قطبی شگفت‌انگیز و تلاش کاشفان برای فتح منطقه‌ای دورافتاده و پوشیده از برف بیفتید. با این حال جالب است بدانیم که علاوه بر این موضوعات، ستاره شناسان هم مدت‌هاست اعلام کرده‌اند که بخش‌هایی از قطب جنوب سیاره، مکانی ایدهآل برای رصد آسمان است.
در ابتدا باید در نظر داشته باشیم که برای مشاهده فضا و اجرام آسمانی اطراف سیاره زمین، قرار گرفتن در خود فضا بهترین شرایط ممکن به منظور رصد را فراهم می‌کند، اما به دلیل محدودیت‌های تکنولوژیکی و کمبود منابع، امکان این وجود ندارد که تمامی رصدخانه‌های ساخت دست بشر در خارج از جو زمین قرار بگیرند. به همین دلیل است که ستاره شناسان برای تحقیقات خود معمولا در مکان‌هایی که روشنایی‌های مصنوعی ساخت دست بشر وجود ندارد و علاوه بر نبود آلودگی نوری، هوا هم عاری از گرد و غبار است، فعالیت می‌کنند.
بر روی کوه‌ها، در دل صحراها، داخل جزایر دورافتاده و یا وسط اقیانوس‌ها بهترین مکان‌ها برای قرار دادن تلسکوپ‌های قوی هستند و به همین دلیل است که محل‌هایی مانند جزایر هاوایی، کشور شیلی و یا مکان‌های اینچنین موردتوجه متخصصان ستاره شناسی قرار می‌گیرند؛ با این وجود، چرا محل‌هایی مانند سردترین و دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب با وجود وضعیت محیطی فوق‌العاده دشوار، شرایط ایدهآل موردنظر محققان را دارند؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.
دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب و دانش ستاره شناسی
به طور کلی می‌توان گفت که قطب جنوب شرایط ایده‌آلی برای رصد آسمان دارد و منطقه‌ای دورافتاده و بدون ویژگی‌های زمین شناسی خاص به نام «برآمدگی آ» (Ridge A) در این بخش از کره زمین واقع شده که به ارتفاعات صحراهای قطبی نزدیک بوده و عملا به عنوان بهشت ستاره شناسان شناخته می‌شود.
برآمدگی آ ارتفاع زیادی داشته و نسبتا خشک است.
آسمان دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب به طرز شگفت‌انگیزی صاف است و بادهای شدید که برای فعالیت‌های ستاره شناسی دردسرساز می‌شوند، در این مکان وجود ندارد؛ سیستم‌های آب و هوایی که عبارتی برای توصیف طوفان‌های شدید است، برای شکل‌گیری به دو عامل چرخش زمین و هوای گرم نیاز دارند و این در حالیست که برآمدگی آ به واسطه حجم زیاد یخ قطب جنوب از هوای نسبتا گرم اقیانوسی در امان است.
از طرف دیگر، اگر دقیقا بر روی نقطه‌ای که به عنوان مرکز قطب جنوب زمین در نظر گرفته می‌شود، بایستیم، در طول 24 ساعت به واسطه چرخش سیاره یک دور حول محور ستون فقرات خود می‌چرخیم؛ این پدیده نشان می‌دهد که چرخش زمین هم در دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب نسبتا ناچیز است.
تصویری از دانشمندی به نام جف سیمس در برآمدگی آ
سردی هوا هم یکی دیگر از فاکتورهای مطلوب ستاره شناسان است؛ آب و هوای قطب جنوب بسیار سرد بوده و پایین‌ترین دمایی که تاکنون در نقطه‌ای از کره زمین به ثبت رسیده مربوط به این قطب می‌شود و مقدار آن 89.2- درجه سلسیوس گزارش شده است. شاید این وضعیت، زندگی انسان و یا بسیاری از جانداران سیاره در جنوبگان را غیرممکن کند، اما سرمایی که به واسطه محروم بودن قطب از نور خورشید، به مدت 6 ماه مداوم به وجود می‌آید، رطوبت هوا را از بین می‌برد و شرایط رصد فضا را بسیار بهتر می‌کند.
جالب است بدانیم که بخار آب مهم‌ترین و اصلی‌ترین گاز گلخانه‌ای شناخته‌شده در اتمسفر زمین است و سرمای فوق‌العاده زیاد مکانی مانند دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب با حذف رطوبت، لایه‌ای از جو که بین تجهیزات رصد و فضای بیکران قرار دارد را مخصوصا برای نور مادون قرمز، شفاف‌تر می‌کند. مشکلات لایه اوزون هم که وظیفه جلوگیری از عبور نور ماورا بنفش را بر عهده دارد، در این بخش از زمین به نفع دانشمندان عمل می‌کند و همانطور که یکی از متخصصان در مورد برآمدگی آ گفته، با رفتن به این مکان نیمی از مسیر لازم برای رسیدن به فضا طی می‌شود!
چرا شرایط برآمدگی آ از نقطه مرکزی قطب جنوب بهتر است؟
در حالی که با رفتن به بالای کوه بلندی مانند قله اورست، ارتفاع ما نسبت به سطح زمین به میزان شگفت‌انگیزی افزایش میابد و به آسمان نزدیک‌تر می‌شویم، باید در نظر بگیریم که این افزایش بلندی فشار اتمسفری را کاهش می‌دهد و شرایط بقا و فعالیت انسان در چنین مناطقی را عملا غیرممکن می‌کند؛ به عنوان مثال بررسی‌ها نشان می‌دهند که سکونت انسان در مکان‌هایی با ارتفاع بیش از 6 کیلومتر غیرممکن است.
تمام این‌ها در حالیست که در قطب جنوب علاوه بر ارتفاع نسبتا کم (2.8 کیلومتر)، سرمای شدید هوا باعث می‌شود تا اتمسفر به اصطلاح ته‌نشین شود و چگالی بالای هوا به شکل لایه‌ای ضخیم از جو، شرایط فعالیت را در این مکان راحت‌تر کند.
چنین هوایی با وجود بهتر بودن به نسبت اتمسفر رقیق بالای کوه‌ها، مشکلات دیگری را هم به وجود می‌آورد که اختلال در عملکرد وسایل الکترونیکی و شوک‌های ناشی از الکتریسیته ساکن تنها مواردی از آن‌ها هستند؛ با این وجود نقطه‌ای مانند برآمدگی آ در عین حال که حدودا 1200 متر از مرکز قطب جنوب بالاتر است و تنها 8 درجه با آن اختلاف موقعیت دارد، هوای نسبتا رقیق‌تری داشته و ثبت داده از آسمان شب که برای ماه‌ها تاریک می‌ماند را ساده‌تر می‌کند.
رساندن تجهیزات لازم برای برپایی تلسکوپ‌های رادیویی و نوری مختلف در چنین مکانی به نسبت ارتفاعات بالا و یا در فضا، بسیار راحت‌تر است و با وجود اینکه هرکسی تاب و تحمل خیره شدن به نقطه‌ای از آسمان برای مدت‌های طولانی، آن هم در سرمایی کشنده را ندارد، محققان سکوت، آرامش و وضعیت مناسب دورافتاده ترین نقطه قطب جنوب را به بسیاری از مکان‌های دیگر ترجیح می‌دهند.
شاید با شنیدن خبرهای مربوط به کاهش روز به روز هزینه ارسال ماهواره و کاوشگرهای مختلف به فضا، با خود فکر کنیم که مکانی مانند برآمدگی آ ممکن است در کوتاه‌مدت بازدهی بالایی داشته باشد، ولی ساخت تجهیزات در آن در آینده ضررده خواهد بود؛ با این حال باید در نظر داشته باشیم که پژوهش بر روی زمین به نسبت کاوش در فضا، در همه حالت‌ها از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر است و انتظار می‌رود که در سال‌های پیش‌رو رصدخانه‌ای بسیار پیشرفته و با تمام امکانات لازم در این نقطه از قطب جنوب ساخته شود.
پس به نظر می‌رسد که باید منتظر خبرهای بیشتری در مورد فعالیت‌های ستاره شناسی در جنوبگان باشیم.
در پایان شما را به دیدن ویدیو تایم لپسی از برپا کردن یک چادر توسط محققان، در هوای 45- درجه سلسیوس برآمدگی آ، دعوت می‌کنیم:
