در قرن آینده میلادی، این احتمال وجود دارد که سیارک عظیمی به نام بنو (Bennu) با کره خاکی ما برخورد کند؛ با این تفاسیر، دانشمندان چه برنامهای برای منحرف کردن سیارک بنو از مسیر اصابت به زمین دارند؟
بررسیها و برآوردهای دانشمندان نشان میدهند که در قرن 22 میلادی، سیارک بزرگی به نام بنو (Bennu)، با احتمال 1 به 2700 با کره زمین برخورد میکند؛ با وجود این احتمال که نسبتا ناچیز به نظر میرسد و از طرف دیگر، فاصله زمانی زیادی که تا نزدیک شدن سیارک به زمین وجود دارد، محققان جهان برای منحرف کردن سیارک بنو از مسیر برخورد احتمالی دست به کار شدهاند.
منحرف کردن مسیر حرکت سیارک عظیم بنو
یکی از راه حلهای در نظر گرفته شده برای رفع این مشکل، موشک همر (HAMMER) نام دارد که اسم آن کوتاه شده عنوان «ماموریت واکنش فوقسریع و اضطراری برای انحراف مسیر سیارک» است؛ اینطور که به نظر میرسد، دانشمندان در نظر دارند تا با راکت همر یا ضربه سنگینی به سیارک بنو وارد کرده و آن را از وضعیت حرکتیاش منحرف کنند و یا به کمک نوعی انفجار هستهای قوی، این جرم آسمانی عظیم را به تکههای بسیار کوچک متلاشی کنند.
با در نظر گرفتن این برآورد که در صورت برخورد، سیارک بنو انرژی جنبشی بالغ بر 1.2 مگاتن، معادل 80 هزار بمب هستهای هیروشیما را به سیاره ما وارد میکند، به نظر میرسد که رعایت کردن تمامی جوانب احتیاط و پیشگیری واقعه در یک قرن قبل از اتفاق کار بسیار عاقلانهای است. به کمک محاسبات پیچیده و بررسیهای محققان اعلام شده که تاریخ دقیق رسیدن این جرم عظیم به زمین، یکشنبه 25 سپتامبر 2135 است و مقالهای هم در مورد راههای مقابله با این خطر بزرگ به چاپ رسیده است.
کیرستن هولی (Kirsten Howley)، یکی از دانشمندان صاحبنظر در این رابطه میگوید که شانس اصابت سیارک بنو با زمین بسیار کم است، اما پیامدهای این اتفاق به حدی فاجعهبار خواهند بود که این به هیچ وجه نباید این شانس کم را نادیده بگیریم؛ پژوهش اخیر هم به منظور آمادهسازی نسل بشر برای منحرف کردن سیارک موردنظر در هنگام نزدیک شدن به سال 2135 تهیه شده و هدف اصلی، محافظت از حیات بر روی سیاره زمین، در مقابل تمامی خطرهای احتمالی است.
در حالی که موشک همر هنوز در مراحل طرح مفهومی قرار دارد، متخصصان تخمین میزنند که وزن این راکت باید چیزی در حدود 8 هزار کیلوگرم و طول آن 9 متر باشد. این در حالیست که سیارک بنو 492 متر عرض داشته و با وزن 79 میلیارد کیلوگرم، 1,664 مرتبه از کشتی معروف تایتانیک بزرگتر است!
برای بردن این راکت به فضا هم موشک بزرگ دلتا 4 هوی (Delta IV Heavy) در نظر گرفته شده که بعد از راکت افسانهای فالکون سنگین اسپیس ایکس، در لیست بزرگترین موشکهای جهان رتبه دوم را دارد.
در قسمتهایی از تحقیق جدید در مورد منحرف کردن سیارک بنو که به موشک همر مربوط بوده، تعیین بهترین زمان ممکن برای استفاده از راکت شدیدا موردتوجه قرار گرفته است؛ دلیل این توجه هم حساسیت موضوع است، چرا که اگر یک موشک محافظتی زودتر از زمان ممکن به سیارک موردنظر برخورد کند، مشخص نیست که جرم آسمانی بعد از این اتفاق چه مسیری را طی میکند و اگر هم اصابت همر با بنو دیرتر از موعد رخ دهد، ممکن است که دیگر زمانی برای نجات نسل بشر بر روی سیاره باقی نماند!
هولی و همکارانش برآورد کردهاند که برای منحرف کردن سیارک بنو در 25 سال قبل از اصابت احتمالی آن به زمین، چیزی بین 7 تا 11 راکت همر موردنیاز است و اگر قرار باشد به جای 25 سال، 10 سال پیش از تاریخ تعیینشده اقدامی صورت بگیرد، تعداد موشکهای همر لازم برای رفع خطر به عدد 53 خواهد رسید.
البته باید مدنظر داشته باشیم که بالا رفتن تعداد موشکها شانس بروز خطاهای محاسباتی و عملیاتی را به میزان زیادی بیشتر میکند و همچنین، خود موشک همر به تنهایی توانایی منحرف کردن سیارک بنو را نخواهد داشت؛ مگان بروک سیال (Megan Bruck Syal)، یکی از همکاران هولی میگوید که برای موثر بودن روش مقابله، بهکارگیری بمب اتم یک ضرورت خواهد بود و برخلاف آنچه که تصور میشود، بهتر است که انفجار این بمب نه بر روی سطح سیارک، بلکه در فاصلهای مشخص از آن رخ دهد.
همانطور که اشاره شد فاکتورهای زیادی در موفقیت ماموریت حفاظت از زمین در مقابل خطر بنو دخیل هستند و بیش از یک قرن تا بحرانی شدن شرایط مسیر حرکت این جرم آسمانی زمان داریم. از طرف دیگر، این سیارک هر 6 سال یکبار از نزدیکی سیاره ما عبور میکند و به همین دلیل، بررسی دقیق ویژگیها و نوع حرکت آن برای ما راحتتر شده است؛ یک کاوشگر به نام اسیریس-رکس هم مدتی پیش به مقصد بنو، به فضا پرتاب شد که در صورت رسیدن به سیارک، اطلاعات مهمی را اختیار ما قرار خواهد داد.
خطر برخورد اجرام آسمانی با زمین
سازمان فضایی آمریکا، ناسا (NASA)، تاکنون وجود بیش از 10 هزار جسم نزدیک به زمین (Near Earth Objects یا NEO) را تایید کرده و متاسفانه برآورد مسیر حرکت و شانس برخورد تک تک آنها با زمین به راحتی وضعیت مربوط به سیارک بنو نیست. از طرف دیگر جالب است بدانیم که حدودا 2500 مورد از این اجرام عبوری از نزدیک زمین ابعادی هماندازه بنو دارند.
سیارک بنو تنها جرم آسمانی موجود با احتمال برخورد به زمین نیست!
به طور کلی، برای انقراض نسل بشر با برخورد سیارک به زمین، جرم آسمانی موردنظر باید عرضی بیشتر از یک کیلومتر داشته باشد و به همین دلیل، بنو با قطر تقریبی 500 متر منجر به مرگ تمامی انسانها نخواهد شد. این در حالی است که 66 میلیون سال پیش نسل دایناسورها با برخورد سنگی عظیم به عرض 10 کیلومتر به طور کامل نابود شد.
با این حال آثار برخورد احتمالی سنگی به اندازه بنو با زمین به حدی وحشت ناک خواهد بود که جبران خسارتهای آن به قرنها و حتی چنین هزار سال زمان نیاز دارد. از طرف دیگر، متخصصان میگویند که اگر در مدت زمانی به اندازه یک ماه قبل از وقوع چنین اتفاقی اقدامات لازم برای منحرف کردن سیارک صورت بگیرد، باز هم میتوان جرم موردنظر را به تکههای کوچک متلاشی کرد و خطر آن را به میزان قابلتوجهی کاهش داد.
هولی در انتهای یکی از مصاحبههایش گفته است که پیشگیری و آماده بودن برای از بین بردن صد درصدی خطر در چنین شرایطی بهترین کار ممکن است و تجهیزات لازم برای مقابله با این سیارک باید هرچه زودتری توسعه داده شوند.
مقاله بررسی راههای مقابله با خطر سیارک بنو در ژورنال “Acta Astronautica” به چاپ رسیده است.