فیلتر تلگرام در ایران هرزگاهی مطرح میشود، اما این مرتبه شکل بسیار جدیتری به خود گرفته است. اگرچه برخی مقامات با قاطعیت از تصویب شدن فیلتر تلگرام و عملی شدن آن صحبت میکنند، اما برخی دیگر اظهارات متفاوتی دارند و همچنان سرنوشت این پیام رسان محبوب در ایران مجهول باقی مانده است.
در نخستین روزهای سال جاری و به نقل از دو نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام شد فیلتر تلگرام در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است. به ادعای آنها، این پیام رسان در همین روزهای سال جاری فیلتر خواهد شد. برخی از مسئولان در ابتدا خبر ذکر شده را تکذیب کردند، اما دولت و وزارت ارتباطات هیچ واکنشی نسبت به این خبر نشان ندادند.
زمزمههای فیلتر تلگرام در ایران
سیده حمیده زرآبادی به عنوان نماینده مردم قزوین و محمدرضا نجفی به عنوان یکی از نمایندگان مردم تهران در مجلس، طی آخرین روزهای سال گذشته با مطرح کردن موضوع فیلتر تلگرام در ایران اعلام کردند این اتفاق در اوایل سال 97 رخ خواهد داد.
محمدرضا نجفی سه روز مانده به انتهای سال 1396 گفت خبر فیلترینگ پیام رسان تلگرام را شنیده و ظاهرا این موضوع به دست شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است. گفتنی است پنج روز پیش از این ادعا، دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرده بود میبایست بدون قطع کردن دسترسی مردم و به وسیله بهبود وضعیت پیام رسانهای داخلی، کاربران را به مهاجرت به آنها تشویق کرد. اما اظهار نظر دیگر نماینده مجلس درباره این موضوع چه بود؟
حمیده زرآبادی بعد از اشاره به احتمال اعمال محدودیتهایی برای پیام رسان تلگرام در سال 1397 اعلام کرد بر اساس اخبار موثقی که وی از وزارت ارتباطات به دست آورده است، فیلتر تلگرام در ایران به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده و دبیر این شورا مشغول فضاسازی برای وقوع این اتفاق است.
از آنجایی که دولت درباره این اخبار اظهار نظری نکرده بود، این نماینده مجلس درخواست کرد در صورت مخالفت دولت با فیلترینگ دائمی تلگرام، موضع خود را به مردم اعلام کند تا آنها از دخالت و یا عدم دخالت دولت در اتخاذ و اجرای این تصمیم مطلع شوند.
علت جدی شدن بحث فیلتر تلگرام
حمیده زرآبادی گفت بعد از اعتراضهای دی ماه، مشکلات زیادی پدید آمد و فیلترینگ تلگرام نیز ناشی از همین اتفاقات است. بعد از سلب دسترسی به این پیامرسان به صورت موقت، ناآرامیها با سرعتی زیاد کاهش پیدا کردند. حال مسئولان تصمیم دارند در سال 1397، فیلترینگ دائمی این پیام رسان را اجرایی کنند.
دو روز پیش از آغاز سال نو، ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی بعد از بیان اعتقاد خود پیرامون نیاز مبرم به یافتن یک آلترناتیو (جایگزین) برای تلگرام، سبب شد زمزمههای پیرامون فیلتر تلگرام در ایران افزایش بیابند.
در حالی که هنوز فیلتر و یا عدم فیلتر دائم تلگرام در هالهای از ابهام قرار داشت، در یازدهم فروردین، علاالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعلام کرد تلگرام در بهترین حالت فقط تا آخر همین ماه مهمان ایرانیها است و در فروردین سال جاری شاهد کنار رفتن آن خواهیم بود. او مدعی شد تصمیم مذکور در بالاترین سطح اتخاذ شده و بر اساس تصمیمها، تلگرام با یک سامانه ملی جایگزین خواهد شد.
همچنین بخوانید:
بروجردی، اهمیت مسائل امنیتی را دلیل این جایگزینی اعلام کرد که سبب میشود باز هم به دخالت داشتن ناآرامیهای اخیر در مطرح شدن جدی موضوع فیلتر تلگرام در ایران پی ببریم. به گفته رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، تلگرام در بحرانهای مخرب اخیری که در ایران به وقوع پیوست، نقش بسیار مهمی داشت. از آنجایی که ایران توانایی ارائه یک سامانه ملی را داراست، دلیلی برای وابستگی به تلگرام وجود ندارد. بروجردی در صحبتهای خود تاکید داشت فیلترینگ دائم تلگرام تا حداکثر پایان فروردین ماه به وقوع میپیوندد.
در همین روز ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه اعلام کرد زمان فیلتر تلگرام دقیق نیست، پس نباید به وسیله ارائه اطلاعات این چنینی و مشخص کردن یک بازه زمانی واضح برای آن به صورتی اشتباه، امنیت روانی مردم را نشانه رفت. به عقیده وی، با توجه به رشد روزافزون فضای مجازی، محروم کردن مردم از آن امکانپذیر نیست، اما باید با فراهم کردن امکانات مناسب و جلب اعتماد کاربران، آنها را تشویق کرد به صورت اختیاری از تلگرام به پیام رسانهای داخلی مهاجرت کنند.
بر اساس گفتههای رییس کمیته ارتباطات مجلس، طبق گزارشهای رسمی، کسب و کارهای شکل گرفته بر بستر شبکههای اجتماعی مسبب ایجاد شغل برای تعدادی از جوانان بیکار شده و به همین دلیل فیلتر تلگرام در ایران تبعاتی اقتصادی و اجتماعی خواهد داشت، اما نمیتوان از اهمیت مسائل امنیتی چشمپوشی کرد، چرا که باید صلاح جمعی جامعه را در نظر گرفت.
اگر به صحبتهای ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه توجه کنید، وی نه تنها خبر فیلتر تلگرام در ایران را تکذیب نکرد، بلکه به صورتی غیر مستقیم به تایید آن پرداخت! به گفته او، “مشخص کردن زمان فیلتر تلگرام” کار صحیحی نیست. پس میتوان نتیجه گرفت موضوع “فیلتر تلگرام” قرار است دیر یا زود رخ بدهد.
از طرفی دیگر رییس کمیته بینالملل کمیسیون قضایی مجلس گفت در جلسه غیرعلنی مجلس که قبل از اتمام سال 1396 برگزار شده بود، پیرامون آسیبهای سامانههای غیر بومی و نیاز به جایگزینی آنها با نمونههای داخلی صحبتهایی مطرح شد، اما حرفی از مصدود سازی دسترسی به یک نرم افزار مشخص در یک بازه زمانی معین به میان نیامد.
علیرضا رحیمی به عنوان یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز ساعاتی بعد اظهار نظر کرد و گفت انتشار اخبار ضد و نقیض از مراجع غیر مسئول و از طرفی دیگر سکوت کردن مراجع دارای مسئولیت، به معنی بازی کردن با روح و روان مردم و کاهش اعتماد عمومی است. به عقیده وی نباید تحلیلهایی که به صورت غیرعلنی طی برخی جلسههای مجلس مطرح میشوند را مستقیما به جامعه منعکس کرد.
او با اشاره به گسترش یافتن خبرهایی پیرامون فیلتر تلگرام در ایران گفت این موضوع تا پایان ماه جاری توسط هیچ مرجع مسئولی بیان نشده و به جای داشتن ارزش خبری، به آشفته کردن اوضاع و ایجاد جو روانی کمک میکند. این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس عقیده دارد از میدان خارج کردن ابزارهای خارجی، روشی مناسب برای پیروز کردن پیام رسانهای داخلی نیست.
در حال حاضر، به خاطر مشکلات پدید آمده بعد از ناآرامیهای دی ماه 1396، بحث فیلترینگ تلگرام بیشتر از هر زمان دیگری طی سالهای اخیر شکل بسیار جدی به خود گرفته و آینده این پیام رسان در هالهای از ابهام قرار دارد. به همین دلیل اظهار نظرهای بیجا در حالی که پشتوانهای محکم برای مطرح کردنشان وجود ندارد، فقط به بهم ریختن جو روانی حاکم دامن خواهد زد.
از زمان افزایش تعداد کاربران تلگرام، رد شدن مرز چند ده میلیونی کاربران ایرانی در این پیام رسان و اختصاص پیدا کردن بخش قابل توجهی از پهنای باند کشورمان به این پلتفرم، هر از چند گاه بحث فیلترینگ تلگرام مطرح میشود. این روال ادامه پیدا کرد تا جایی که تعداد کاربران ایرانی تلگرام به 40 میلیون رسید و اعلام شد نزدیک به 60 درصد پهنای باند اینترنت کل کشور در دستان آن قرار گرفته است!
در حالی که این اتفاق نگرانی از بابت مسائل امنیتی را بین مسئولان بیشتر کرد، در دی ماه 1396 موجی از ناآرامیها در ایران به راه افتاد. از آنجایی که تلگرام تشدیدکننده این وضعیت خطاب میشد، مسئولان به صورت موقتی دسترسی به آن را مسدود کردند. بعد از رفع فیلتر تلگرام، موضوع فیلتر تلگرام در ایران به صورت دائمی، طی سه ماه اخیر به شکلی کاملا جدیتر از قبل مطرح میشود، اما همانطور که میبینید، همچنان اظهار نظرهای ضد و نقیضی درباره این اتفاق وجود دارد.