گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
لباس های فضایی ساخته‌شده توسط آژانس‌های فضایی از گذشته تاکنون به شدت دچار تغییر شده‌اند و در همین رابطه، قصد داریم تا این تکامل را از نزدیک بررسی کنیم.
بسیاری به یقین می‌گویند که آینده بشر در اکتشافات فضایی و سفرهای بین ستاره‌ای قرار دارد و دانشمندان و فضانوردانی که وظیفه انجام اکتشافات را بر عهده دارند، مرزهای علم را روز به روز گسترده‌تر می‌کنند؛ با این وجود، برای محافظت از فضانوردان در مقابل شرایط کشنده و خطرناک خلا خارج از اتمسفر زمین، لباس‌های فضایی آخرین سنگر این دانشمندان محسوب می‌شوند که برای حفظ جان این افراد تقریبا باید بدون کوچک‌ترین نقص و ایرادی باشند.
در همین رابطه قصد داریم تا تحول و تکامل لباس های فضایی دانشمندان آژانس فضایی ناسا (NASA) را از 57 سال پیش تاکنون بررسی کنیم؛ از تجهیزات نقره‌ای رنگ دهه‌های 50 و 60 میلادی گرفته تا لباس‌های علمی تخیلی و آینده‌نگرانه‌ای که هم‌اکنون تنها به شکل طرح‌های مفهومی هستند، لیست آماده شده شامل اطلاعاتی در مورد این بخش جدایی‌ناپذیر سفرهای فضایی بوده که مرور آن به هیچ وجه خالی از لطف نیست.
تکامل لباس های فضایی ناسا در طول تاریخ
1. لباس فضایی مرکوری (1961-1963)
پروژه فضایی مرکوری (Project Mercury) آغازگر ورود فضانوردان آمریکایی به مدار گردش به دور زمین بود؛ در ابتدای اکتشافات، سازمان ناسا برای محافظت از کارکنان خود در برابر افت فشار شدید و ناگهانی ناشی از خلا فضای خارج از جو زمین، لباس‌های خلبانان جت‌های نیروی دریایی ایالات متحده را که مخصوص استفاده در ارتفاعات بالا بودند، تغییر داد.
برای هر کدام از لباس های فضایی لایه‌های مختلفی از نایلون استفاده شده بود تا دمای داخل لباس پایدار بماند؛ قبل از خارج شدن از چرخه، 6 نفر از فضانوردان ناسا برای اکتشافات خود از لباس فضایی مرکوری استفاده کردند.
2. لباس فضایی جمنی (1965-1966)
پروژه جمنی (Gemini) دومین برنامه فضایی ناسا بود که به نسبت مرکوری، اهداف جاه‌طلبانه‌تری را دنبال می‌کرد و کپسول‌های طراحی‌شده برای ماموریت‌های آن تیمی دو نفره را به فضا می‌بردند.
کمپانی مسئول طراحی لباس فضایی جمنی، شرکت دیوید کلارک (David Clark Company) نام داشت که یکی از اهداف ساخت این محصول را بالا بردن انعطاف‌پذیری در حالت افزایش فشار، در مقایسه با لباس های فضایی پروژه مرکوری در نظر گرفته بود. برای بهبود وضعیت فضانوردان هم امکاناتی به لباس اضافه شده بود که قابلیت اتصال به دستگاه تهویه قابل‌حمل برای خنک کردن فضانورد یکی از آن‌ها بود. گفته شده که این محصولات بین 7 تا 15 کیلوگرم وزن داشت!
3. لباس راهپیمایی فضایی جمنی (1965-1966)
یکی از انواع لباس های فضایی جمنی، G4C نام داشت که برای انجام راهپیمایی‌های فضایی طراحی شده بود؛ به طور کلی در یک راهپیمایی فضایی شخص باید راحتی و امنیت فضاپیمای خود را در خارج از جو زمین ترک کند و برای انجام کارهای مختلفی مانند تعمیر تجهیزات، به خلا فضا وارد شود.
برای این منظور G4C از طریق یک شلنگ به فضاپیما متصل می‌شد تا اکسیژن لازم را به فضانورد برساند و از طرف دیگر، برخی از ورژن‌های این لباس فضایی در شرایط اضطراری تا 30 دقیقه فرد را زنده نگه می‌داشتند. لباس G4C در سنگین‌ترین حالت 15 کیلوگرم وزن داشت.
4. لباس راهپیمایی فضایی آپولو (1967-1975)
برنامه فضایی آپولو (Apollo) فضانوردان آمریکا را به کره ماه رساند و به همین دلیل امکانات لباس های فضایی آپولو باید از محصولات سری جمنی و مرکوری یک سر و گردن بالاتر می‌بود؛ به عنوان مثال طراحان باید در نظر می‌گرفتند که گرد و خاک موجود بر روی ماه گاهی اوقات به اندازه شیشه خردشده برنده می‌شود و از طرف دیگر، اختلاف دما بین زمان تابش خورشید و وارد شدن به سایه فوق‌العاده زیاد است.
از طرف دیگر لباس آپولو باید برای انجام ماموریت بر روی ماه و جمع‌آوری نمونه‌های مختلف به اندازه کافی انعطاف‌پذیر می‌بود و از جان فضانورد در شرایط جدا شدن از فضاپیما برای مدت‌های طولانی، محافظت می‌کرد.
با این تفاسیر طراحان لایه‌های محافظتی زیادی را به لباس اضافه کردند، چکمه‌های موردنظر را تا جایی که ممکن بود ضخیم و محکم ساختند و سیستم پیچیده و قوی را برای پشتیبانی از حیات فضانورد تعبیه کردند؛ هر لباس آپولو بر روی زمین چیزی در حدود 82 کیلوگرم وزن داشت، اما به واسطه گرانش ضعیف ماه، این وزن بر روی قمر زمین به میزان یک ششم می‌رسید.
5. اولین لباس پرواز شاتل فضایی (1981)
ماموریتی به نام STS-1 که کوتاه شده اسم سیستم حمل و نقل فضایی است، به عنوان اولین پرواز برنامه فضایی معروف شاتل (Shuttle) ناسا شناخته می‌شود. در یکی از ماموریت‌ها مدارگرد 100 تنی کلمبیا دو فضانورد را به خارج از جو زمین برد و قبل از ورود مجدد به اتمسفر، آن‌ها را 37 بار به دور زمین گرداند.
در این ماموریت قرار نبود که فضانوردان از مدارگرد خود دور شوند و به همین دلیل لباس فضایی طراحی‌شده برای آن‌ها، همانند سری مرکوری، ورژنی ارتقا یافته از لباس مخصوص خروج اضطراری مورداستفاده نیروی هوایی آمریکا بود.
پروژه فضایی شاتل بین سال‌های 1971 تا 2011 جریان داشت.
6. واحد تحرک خارج از فضاپیما (1983-تا به امروز)
فضانوردان در قالب پروژه شاتل مجبور بودند که از فضاپیمای خود خارج شوند و انجام ماموریت‌های مختلف در ارتباط با ماهواره‌ها و کار بر روی ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) که اولین تجهیزات آن در سال 1998 به فضا رفت، جزو وظایف آن‌ها بود.
با این تفاسیر باید لباسی مجهز و پیشرفته برای برطرف کردن نیاز فضانوردان ساخته می‌شد و ناسا هم واحد تحرک خارج از فضاپیما یا همان (EMU) را ساخت؛ این لباس فضایی 14 لایه تاب تحمل شرایط فوق‌العاده سخت فضا را دارد و فضانورد بدون وابستگی تا 8 ساعت درون آن زنده می‌ماند. گفته شده که با استفاده از تمامی تجهیزات و وسایل، وزن کلی لباس بر روی زمین به 145 کیلوگرم می‌رسد.
ناسا ورژن متفاوتی از این مورد از لباس های فضایی را آزمایش کرده که به نوعی جت پک مجهز است و امکان حرکت فضانورد به صورت مستقل را فراهم می‌کند. همچنین، سرنشینان حال حاضر ایستگاه فضایی بین المللی برای انجام ماموریت‌های خود از نسخه پیشرفته EMU استفاده می‌کنند.
7. لباس پرواز شاتل فضایی (1988-2011)
لباس فضایی که دانشمندان در ماموریت‌های شاتل فضایی از آن استفاده می‌کردند، به خاطر رنگ نارنجی به کار رفته، با نام لباس کدو تنبلی هم شناخته می‌شد.
در این طرح به خصوص حلقه‌هایی مجهز به قفل برای جدا کردن بخش دستکش‌های لباس در نظر گرفته شده بود و علاوه بر خنک کاری با مایعات، چند لایه عایق و تهویه‌ی پیشرفته‌ای برای این مورد از لیست استفاده شده بود.
8. لباس فضایی سوکول (لباس فعلی فضانوردان ناسا)
اگر ویدیوها و تصاویر پرتاب و فرود کپسول‌های سایوز روسی که هم اکنون برای جابه‌جایی به ISS استفاده می‌شوند را دیده باشید، متوجه لباس های فضایی سفید با خطوط آبی رنگ شده‌اید. این تجهیزات ساخت کشور روسیه هستند و با نام لباس های فضایی سوکول (Sokol) یا فالکون شناخته می‌شوند.
لباس 10 کیلوگرمی سوکول شباهت زیادی به لباس پرواز شاتل فضایی دارد و همانطور که اشاره شد، برای محافظت از فضانوردان در هنگام استفاده از تجهیزات روسی استفاده می‌شود؛ ناسا در حال حاضر فضانوردانش را از طریق کپسول‌های روسیه و با پرداخت مبالغ سنگین، به فضا می‌برد.
9. لباس فضایی کپسول دراگون (طرحی برای سال 2018)
همانطور که اشاره شد، ناسا در حال حاضر برای هر پرواز رفت و برگشت به ایستگاه فضایی بین المللی، بیش از 80 میلیون دلار هزینه می‌کند، اما مدیران این آژانس امیدوارند که با سرمایه گزاری در کمپانی‌های خصوصی هوافضا این مقدار هزینه را به میزان قابل‌توجهی کم کنند.
یکی از شرکت‌های موردنظر ناسا برای عملی کردن ایده تاکسی فضایی، اسپیس ایکس (SpaceX) به مدیریت میلیاردر و کارآفرین معروف، ایلان ماسک است؛ مدتی پیش لباس فضایی مخصوص استفاده در کپسول دراگون اسپیس ایکس که به نوعی، نسخه پیشرفته و آمریکایی کپسول سایوز است، از سوی این کمپانی معرفی شد.
ماسک در فوریه 2018 گفت که ساخت این لباس های فضایی که هم ظاهر خوبی داشته و هم کاربرد عملی دارند، سه سال طول کشیده است. تا پیش از این اسپیس ایکس یک آدمک را با لباس فضایی کپسول دراگون و سوار بر خودرو الکتریکی تسلا رودستر به فضا فرستاد، اما ماسک امیدوار است که تا قبل از پایان 2018 فضانوردان واقعی بتوانند از این محصول استفاده کنند.
10. لباس فضایی CST-100 استارلاینر (طرحی برای سال 2018)
شرکت معروف بوئینگ دومین کمپانی است که برای ساخت تاکسی فضایی از طرف ناسا حمایت می‌شود؛ این شرکت برای فضاپیمای استارلاینر CST-100 نوعی لباس فضایی آبی رنگ با وزن 5 کیلوگرم را طراحی کرده که مجهز به وسایل مختلف است و گفته شده که در شرایط فشاری گوناگون به خوبی عمل می‌کند.
این تجهیزات شامل نوعی زیپ مخصوص و عایق هوا برای متصل کردن قسمت سر لباس به تنه هستند که نیاز به حلقه‌های قفل کننده مخصوص گردن را از بین می‌برد. مدیران بوئینگ امیدوارند که اولین فضانوردان در ماه اکتبر 2018 با این لباس به فضا بروند و تا اوایل سال 2019 هم استفاده از تجهیزات فضایی استارلاینر CST-100 روتین شود.
11. لباس اکتشافات سیاره‌ای زد 2 (طرحی برای دهه سوم قرن 21)
از آنجایی که جابه‌جایی مرزهای اکتشافات فضایی عملا یکی از کارهای معمول سازمان فضایی ناسا به حساب می‌آید، کارشناسان این آژانس ابراز امیدواری کرده‌اند که تا کمتر از 20 سال دیگر انسان به سیاره مریخ پا بگذارد؛ به همین دلیل، طراحان مشغول ساخت لباس‌های بسیار پیشرفته‌تری برای این نوع ماموریت‌ها هستند.
لباس های فضایی طرح زد 2 (Z-2) هم از این دست تجهیزات هستند که از طرف ناسا در دست ساخت بوده و گفته شده که با وزن کم و دوام بالا، برای انجام ماموریت بر روی ماه و یا مریخ طراحی شده‌اند؛ با پوشیدن این لباس، فضانورد می‌تواند به راحتی نمونه‌های موردنظرش را جمع کند، از کاوشگرهای مختلف استفاده کند و تجهیزات را به سادگی بپوشد و یا دربیاورد.
از طرف ناسا اعلام شده که قسمت شانه‌ها و کمر لباس قابل تنظیم بوده و رنج گسترده‌ای از افراد می‌توانند از زد 2 استفاده کنند.
12. لباس پرواز و جابه‌جایی عنکبوتی (زمان استفاده نامشخص)
مورد آخر از لیست از تمامی موارد آینده‌نگرانه‌تر است و مشخص نیست که چه زمانی از آن برای حفظ جان فضانوردان استفاده خواهد شد؛ جالب است بدانیم که اکتشاف سیاره مریخ و فرود بر روی ماه تنها ایده‌های موردنظر دانشمندان نیستند و شرکت‌هایی مانند لاکهید مارتین (Lockheed Martin) وجود دارند که برنامه‌هایی برای قرارگیری بر روی سطح قمر فوبوس (Phobos) مریخ ارائه کرده‌اند.
فوبوس بزرگ‌ترین قمر سیاره سرخ است و به واسطه میدان گرانش فوق‌العاده ضعیفی که دارد، امکان فرود بر روی آن چندان سخت نیست؛ از طرف دیگر این احتمال مطرح شده که قمر موردنظر مقادیر زیادی یخ را بر روی خود نگه داشته است و به دلیل قابلیت استفاده از این ماده برای تامین سوخت موشک، به نظر می‌رسد که نشستن بر سطح فوبوس ضروری باشد.
در همین رابطه لاکهید مارتین لباس پرواز و جابه‌جایی عنکبوتی را پیشنهاد کرده که هشت قسمت پا مانند دارد و به عنوان وسیله‌ای با پیشرانه موشکی، جابه‌جایی افراد بر روی سطوح فرازمینی را به شدت ساده می‌کند.
البته هنوز بسیار زود است که توقع داشته باشیم ناسا از چنین طرحی در برنامه‌های آینده خود استفاده کند، اما نمونه موردنظر لاکهید مارتین مثال مناسبی برای نشان داد مسیر پیش روی تکامل لباس های فضایی به منظور تامین نیازهای گسترده اکتشافات آینده بشر است.
