کشف الماس های فضایی داخل یک شهاب سنگ، موضوع تحقیق جدید دانشمندان بوده که در کمال شگفتی، به عنوان شواهدی از وجود سیارههای گمشده در منظومه شمسی در نظر گرفته شده است.
در حدود یک دهه پیش، شهاب سنگی 4 متری به نام آلماهاتا سیتا (Almahata Sitta) در ارتفاع 37 کیلومتری منطقه نوبیان در صحرای بزرگ آفریقا در جو زمین آتش گرفت و بقایایی را از سقوط خود به جا گذشت. این در حالی است که در میان این بقایا، آثاری از الماس های فضایی کشفشده که به احتمال قوی اطلاعات جالبتوجهی را در مورد منظومه شمسی ما آشکار میکنند.
الماس های فضایی نادر در شهاب سنگ
به طور دقیقتر، الماس های فضایی موردنظر باعث مطرح شدن این ادعا شدهاند که شهاب آلماهاتا سیتا که با نام “2008 TC3” هم شناخته میشود، در گذشته جزئی از یک سیاره باستانی و گمشده در منظومه ما بوده است.
دانشمندان در مقاله منتشرشده در این رابطه گفتهاند که کریستالهای کشفشده در شهاب سنگ صحرای آفریقا در فشاری برابر 20 گیگاپاسکال به وجود آمده است؛ در حالی که فشار شکلگیری اکثر الماسهای زمین حدودا 4.5 گیگاپاسکال اندازهگیری شده، محققان میگویند که الماسهای آلماهاتا سیتا باید در فرآیند شکلگیری مربوط به سیارهای به بزرگی عطارد و یا حتی مریخ به حالت کنونی رسیده باشند.
به طور کلی نظریههای مربوط به شکلگیری الماس های فضایی کوچک داخل چنین شهابسنگهایی به سه گروه تقسیم میشود؛ دسته اول برخورد سهمگین اجرام آسمانی را عامل احتمالی شکلگیری کریستالها معرفی میکند، نظریه دیگری این الماسهای نادر را حاصل یک فرآیندهای شیمیایی میداند و در حالت سوم هم فشار شدید و طولانی مدت داخل سیارهها موردتوجه قرار میگیرد.
با اینکه تاکنون اطلاعات دقیقی در مورد شکلگیری الماسهای 2008 TC3 در دست نبوده، گروهی از دانشمندان سیاره شناسی به سرپرستی فارهانگ نابیئی (Farhang Nabiei) از دانشگاهی در سوئیس اعلام کردهاند که احتمال صحت یکی از فرضیات مطرحشده از بقیه بیشتر است.
نابیئی و همکارانش با بررسی تخلخلهای الماسی بقایای شهاب سنگ، تکههای الماس بزرگ و مجزایی با قطر حداکثری 10 میکرومتر را پیدا کردند و همین اتفاق باعث شد تا فرض به وجود آمدن کریستالها در شرایط برخورد فضایی رد شود؛ دلیل این موضوع هم به مدت زمان کوتاه چنین برخوردهایی مربوط است که فشار حاصلشده از آنها به اندازهای طول نمیکشد که فرصت برای شکلگیری کریستالهایی به این بزرگی فراهم شود. از طرف دیگر بحث واکنش شیمیایی هم چندان محتمل نیست.
شواهدی از سیارههای گمشده
دانشمندان برای مدتها چنین احتمالی را در نظر گرفتهاند که قبل از شکلگیری سیارههای کنونی منظومه خورشیدی، تعداد زیادی از اجرام آسمانی مختلف با ابعادی به اندازه عطارد و مریخ، فضای سیستم ستارهای کنونی ما را اشغال کرده بودند؛ فلیپه گیلت (Philippe Gillet)، یکی از صاحبنظران بحث سیاره شناسی در این رابطه میگوید که اجرام موردنظر از سنگهای مذاب ماگما تشکیل شده بودند و در گذشته، برخورد دائمی آنها با هم فرآیندی را به وجود آورد که به پیدایش سیارههای کنونی منجر شد.
به عنوان مثال یکی از نظریههایی که به وجود چنین اجرامی مربوط میشود، فرضیه برخورد جرمی آسمانی به نام تئا (Theia) با زمین است که باعث شد تا ماه به عنوان بقایای به جا مانده از برخورد، به قمر سیاره ما تبدیل شود.
نابیئی و همکارانش در تحقیق خود اشاره کردهاند که نتایج به دست آمده جزو اولین شواهدی است که فرضیههایی مانند بحث وجود سیاره تئا را تایید میکند و با اینکه احتمالا اجرام موردنظر یا در اثر برخورد با خورشید تبخیر شدهاند، یا از کنار هم قرار گرفتن آنها سیارههای کنونی شکل گرفته و یا به کلی از محدوده تاثیر جاذبه منظومه شمسی خارج شدهاند، الماس های فضایی شهاب سنگ آلماهاتا سیتا نشان میدهند که این سنگ زمانی جزو یک جرم آسمانی بسیار بزرگتر بوده که متلاشی شده است.
مقاله مربوط به این کشف جالبتوجه اخیرا در ژورنال “Nature Communications” به چاپ رسیده است.