مسیحیان آمریکا چهره خدا را بسیار شبیه به خود تصور می‌کنند!

چهره خدا موضوع تحقیق جنجالی تازه متخصصان روانشناسی است که تصورات پیروان دین مسیحیت در ایالات متحده را در مورد صورت خالقشان، به روشی جالب‌توجه مورد بررسی قرار داده‌اند.

چهره خدا چگونه است؟ در حالی که می‌توان گفت که ادیان مختلف جهان به کمترین میزان ممکن در مورد این موضوع با یکدیگر توافق دارند،‌ روانشناسان به تازگی پژوهش بسیار جالبی را در این رابطه انجام داده‌اند و از مسیحیان ساکن ایالات متحده در مورد تصورشان از صورت خدا سوال پرسیده‌اند. در بررسی این تحقیق جنجالی با ما همراه باشید.

چهره خدا از دید مسیحیان ایالات متحده

در پژوهش انجام‌شده متخصصان روانشناسی در مراحل مختلف آزمایش‌های خود، به 500 داوطلب مسیحی تصاویری از دو چهره کنار هم را نشان دادند و از آن‌ها پرسیدند که به نظر آن‌ها در هر مورد کدام یک از صورت‌ها بیشتر به چهره خدا نزدیک است. در مراحل بعدی یک چهره ترکیبی با ادغام صورت‌های انتخاب‌شده توسط هر فرد مورد آزمایش، آماده شد و 400 داوطلب دیگر هم به صورت آنلاین هرکدام از صورت‌های کامپوزیتی را بر اساس 9 فاکتور مختلف شامل جنسیت، سن، آگاهی، نژاد، قدرت و مواردی از این دست، رتبه‌بندی کردند.

نتایج به صورت کلی نشان داد که مسیحیان ایالات متحده خدا را به صورت فردی جوان، سفید پوست و بامحبت می‌بینند؛ این در حالی است که آزادی خواهان این کشور بیشتر تمایل دارند که خدا را با ویژگی‌هایی شبیه به آفریقایی-آمریکایی‌ها و نزدیک‌تر به جنس مونث تصور کنند. به علاوه این افراد میزان محبت خدا را بیشتر از سایرین ارزیابی کردند و از طرف دیگر، محافظه‌کاران آمریکا از خود تمایل نشان دادند که خالقشان را به عنوان موجودی مسن، باهوش و با قدرت زیاد، تصور کنند.

جاشوا کنراد جکسون (Joshua Conrad Jackson)، سرپرست تیم تحقیقاتی این پژوهش می‌گوید که ویژگی‌هایی که آزادی خواهان و محافظه‌کاران به ماهیت خدا نسبت می‌دهند، به میزان قابل‌توجهی به جامعه‌ای که این افراد خواهان زندگی در آن هستند، وابسته است؛ تحقیقات قبلی نشان داده که افراد محافظه‌کار جامعه‌ای که نظم آن از طریق یک خدای قدرتمند اعمال می‌شود را ترجیح می‌دهند و آزادی خواهان جامعه‌ای آرام را می‌خواهند که خدایی بامحبت آن را اداره می‌کند.

تصور میکل‌آنژ از مشخصات ظاهری خدا

با اینکه در کتاب‌هایی مانند مکاشفه یوحنا خطاب به انسان گفته شده که او نمی‌تواند پس از دیدن صورت خدا زنده بماند،‌ هنرمندانی مانند مایکل آنجلو (Michelangelo) هم بسته به ذهنیت خود و شرایط اجتماع تصویر خدا را به شکل یک مرد سفیدپوست خردمند، با ریش سفید و ظاهری مسن کشیده‌اند.

در این تصویر دو چهره ترکیبی منتخب را می‌بینیم؛ چهره سمت چپ مربوط به داوطلبان جوان است و صورت دیگر هم توسط شرکت‌کنندگان مسن‌تر انتخاب شده است.

این در حالی است که تحقیق تیم جکسون نشان داده که پیروان دین مسیحیت در آمریکا، در عصر حاضر لزوما طرز فکری مشابه میکل‌آنژ ندارند. میانگین سنی 500 داوطلب پژوهش 47 سال بوده و علاوه بر تمامی موارد ذکرشده، نکته جالب بررسی‌ها اینجاست که اکثریت افراد مورد آزمایش چهره خدا را به نوعی شبیه به خود می‌بینند!

به عنوان مثال افراد جوان‌تر صورت‌های جوان‌تر را از میان عکس‌ها انتخاب می‌کردند، کسانی که خود را جزو افراد خوش‌چهره جامعه می‌دانستند به انتخاب صورت‌های دارای جذابیت بیشتر تمایل داشتند و رنگین پوستان هم چهره‌هایی را انتخاب می‌کردند که ساختاری شبیه به صورت آفریقایی-آمریکایی‌ها داشتند.

کرت گری (Kurt Gray)، یکی دیگر از دانشمندان شریک در این کار پژوهشی از دانشگاه کارولینای شمالی در این باره می‌گوید که پدیده جالب‌توجه مشاهده‌شده، با تمایل افراد به نوعی خودبینی و خودپسندی مطابقت دارد؛ روانشناسان می‌دانند که انسان‌ها به صورت کلی تمایل دارند که باورها و ویژگی‌های خود را به دیگران نسبت دهند و به همین ترتیب، چهره خدا هم شامل قاعده این تمایل می‌شود.

‌به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که افراد دوست دارند تا به خدایی اعتقاد داشته باشند که نه تنها مثل آن‌ها فکر می‌کند، بلکه از نظر ظاهری هم شباهت‌هایی با خود فرد دارد.

تصویر ادغام‌شده بالا با ترکیب 50 چهره منتخب به دست آمده و نشان‌دهنده تصور عموم شرکت‌کنندگان از چهره خدا است؛ صورت‌های پایین عکس هم سه مورد از میان 300 چهره ترکیبی انتخاب‌شده توسط داوطلبان هستند.

البته تمایل به خودپسندی در مورد جنسیت نسبت داده شده به خدا در این پژهش صحت ندارد و اکثر مردان و زنان مورد آزمایش نشان دادند که به خدایی قدرتمند با ویژگی‌های مردانه اعتقاد دارند.

به علاوه، همانطور که جکسون و همکارانش گفته‌اند پژوهش آن‌ها محدودیت‌های خاص خود را داشته است؛ به عنوان مثال برای رسیدن به نتایج گزارش‌شده تنها 9 فاکتور در مورد ظاهر خدا در نظر گرفته شده بود، در حالی که می‌توان مولفه‌های دیگری را هم در نظر گرفت. این تیم تحقیقاتی دانشمندان سایر جهان را تشویق می‌کنند که با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط آن‌ها و بر اساس فاکتورهای دلخواه خود، آزمایش را مجددا تکرار کنند و نتایج را با جامعه علمی به اشتراک بگذارند.

مقاله تیم جکسون 11 ژوئن، در ژورنال “PLOS One” ‌منتشر شد.