گرد و غبار بین ستاره ای به نوعی مواد سرگردان در فضای بین ستارهها گفته میشود که اخیرا مقادیری از آن بر روی سیاره ما پیدا شده است؛ گفته شده که مواد کشفشده از منظومه شمسی هم قدمت بیشتری دارد!
گرد و غبار بین ستاره ای نوعی گرد و غبار کیهانی است که در فضای خالی و بیانتهای بین ستارههای داخل کهکشانها سرگردان است و همانطور که از اسمش پیداست، شامل ذراتی ریز و درشت با ترکیبات مختلف میشود؛ در همین رابطه دانشمندان به تازگی ذراتی مرتبط با این گرد و غبارها را در قسمت بالایی اتمسفر زمین کشف کردهاند که از طریق ستارههای دنبالهدار به سیاره ما آمدهاند و در کمال تعجب، قدمت آنها از منظومه خورشیدی هم بیشتر است.
کشف اخیر در حوزه دانش مربوط به شکلگیری اجرام آسمانی مختلف و تاریخچه کیهان اهمیت زیادی دارد و دانشمندانی که در این رابطه تحقیق میکنند، از پیدا شدن ذرات گرد و غبار بین ستاره ای مورد نظر بسیار خوشحال شدهاند.
کشف گرد و غبار بین ستاره ای بر روی زمین
گفته شده که این ذرات مسافتهای فوقالعاده طولانی را قبل از گیر افتادن در اتمسفر زمین طی کردهاند و عمر آنها حداقل 4.6 میلیارد سال است؛ دانشمندان در تحقیق چاپشده در این رابطه گفتهاند که به احتمال قوی گرد و غبار بین ستاره ای کشفشده جزو مواد پایهای و بنیادی هستند که سیارههای در گردش به دور خورشید را در گذشتههای دور ساختهاند.
هوپ ایشی (Hope Ishii)، سرپرست تیم تحقیقاتی این پژهش از دانشگاه هاوایی در این رابطه میگوید که فراهم شدن فرصت برای بررسی مستقیم مواد اولیه سازنده سیارههای منظومه ما اتفاق بسیار نادری است و اگر واقعا گرد و غبار بین ستاره ای و فوقالعاده قدیمی کشفشده مرتبط با چنین اتفاقی باشد، این فرصت ارزشمند در اختیار دانشمندان قرار گرفته است.
به صورت کلی دانشمندان باور دارند که سیاره ما و اجرام آسمانی همسایه آن از ابرهای عظیم گرد و غبار اطراف خورشید شکل گرفتهاند، اما از آنجایی که مواد مرتبط با مراحل اولیه این نظریه در طول میلیاردها سال دچار تغییرات بیشماری شدهاند، تنها شانس کشف مقادیری از ذرات دستنخورده و بکر مورد نظر به ستارههای دنبالهدار مربوط میشود؛ اشیائی سرگردان در فضا که ذراتی مانند آنچه به تازگی پیدا شده را در اتمسفر زمین از خود جا گذاشتهاند.
به جای تلاش برای به دام انداختن ستارههای دنبالهدار و یا استفاده از شبیهسازیهای کامپیوتری، ایشی و تیمش ذرات پسمانده از این اجرام سرگردان که توسط هواپیماهای اتمسفری سازمان فضایی آمریکا، ناسا، جمعآوری شده بود را مورد بررسی قرار دادند. با استفاده از نور مادون قرمز و میکروسکوپ الکترونی تیم دانشمندان ترکیب شیمیایی مواد را بررسی کردند و به طور دقیقتر، تحقیقاتشان را بر روی وضعیت ذراتی شیشهای مانند به اسم “GEMS” متمرکز کردند.
این ذرات قطری کمتر از یک صدم تار موی انسان دارند و تحقیقات نشان داد که دانههای جمعآوریشده مربوط به آنها در محیطی فوقالعاده سرد و پر از تشعشعات مختلف به هم جوش خوردهاند؛ این دانهها با مقادیر اندکی حرارت از هم میپاشند و مشخصات دیگری مانند وجود انواع خاصی از کربن ارگانیک در قسمتهای داخلی و خارجی دانهها نشان داد که محل شکل گیر آنها به احتمال قوی توده گرد و غبار، هیدروژن و هلیوم عظیمی بوده که از داخل آن، منظومه شمسی ما شکل گرفته است.
بنابراین، همانطور که اشاره شد دانشمندان امیدوارند که این ذرات گرد و غبار کیهانی امکان مشخص شدن واکنشهای شیمیایی اصلی در مراحل ابتدایی پیدایش منظومه شمسی را فراهم کنند و در قدمهایی بعدی پژوهشها، اطلاعات بیشتری را در مورد گذشته محل زندگی ما در اختیار دانشمندان قرار دهند.
ایشی و تیمش تحقیق آمادهشده را در ژورنال “PNAS” منتشر کردهاند.