انسلادوس

افزایش احتمال وجود حیات بیگانه با کشف نخستین مولکول‌های پیچیده در انسلادوس

فوران آب‌های شور از اقیانوس‌های موجود بر قمر زحل، انسلادوس ، حاوی یکی از مهم‌ترین عناصر حیات هستند. مولکول‌های ارگانیک بزرگ که شامل تعداد زیادی کربن هستند. در واقع تمامی ترکیبات لازم برای شکل‌گیری حیات بیگانه بر سطح این قمر وجود دارد.

این کشف نشان می‌دهد که لایه‌ای غتی از مولکول‌های ارگانیک، بر فراز اقیانوس‌های انسلادوس قرار گرفته است. این لایه، درست مشابه لایه‌ای است که در روی اقیانوس‌های زمین آن را داریم. لایه‌ای که به طرز فوق‌العاده‌ای غنی از ترکیبات ارگانیک است.

اگر کمی با قمر انسلادوس زحل آشنا باشید، به درستی حدس خواهید زد که این کشف، فرضیه وجود حیات ساده آبی در اقیانوس‌های انسلادوس را تقویت خواهد کرد. اقیانوس‌هایی که بوسیله دریچه‌های هیدروترمال به قدر کافی گرم شده‌اند.

پیش از این، تنها مولکول‌های ارگانیک ساده در حدود 50 جرم اتمی کشف شده بودند. این مولکول‌ها، حاوی تعداد اندکی مولکول کربن بودند.

ژئوشیمیدان و دانشمند علوم سیاره‌ای کریستوفر گلین می‌گوید:

ما مولکول‌های ارگانیکی با جرم بیش از 200 واحد جرم اتمی کشف کرده‌ایم که ده‌ها برابر سنگین‌تر از متان‌اند. با داشتن چنین مولکول‌های، قمر انسلادوس تنها مکانی فراتر از کره زمین است که تمامی شرایط اولیه برای شکل‌گیری حیات، به آن شکلی که ما می‌شناسیم را داراست.

حیات در انسلادوس ، چرا و چگونه؟

ممکن است فکر کنید که قمری در منظومه خورشیدی که بسیار دور از خورشید قرار گرفته و لایه عظیمی از یخ سطح آن را فرا گرفته است، مکان مناسبی برای داشتن حیات نیست. اما شواهد موجود، چیزی دیگری را نشان می‌دهد.

سال گذشته، داده‌های رسیده از کاسینی نشان داد که در فوران‌های جت‌مانند از سطح این قمر، مولکول‌های هیدروژن وجود دارد. این فوران‌ها نتیجه احتمالی واکنش آب اقیانوس‌های زیرسطحی با صخره‌های این قمر است که توسط فرآیندهای هیدروگرمایی به سطح انسلادوس پرتاب می‌شوند. این فرآیند در سطخ زمین نیز از مدت‌ها قبل مشاهده شده است.

فوران آب گرم

نمونه‌ای از فوران آب گرم در کف اقیانوس‌های زمین

منافذ هیدروگرمایی که در کف اقیانوس‌ها، باعث فوران‌های جت‌مانندی از آب‌های گرم می‌شوند. به دلیل قرارگیری در کف اقیانوس‌ها، در محل این جت‌ها نور کافی وجود ندارد تا عمل فتوسنتز بتواند انجام شود. اما گرمای موجود، باعث شکل‌گیری فرآیند متفاوتی به نام شیمی‌سنتز (chemosynthesis) می‌شود. باکتری‌های اطراف چنین منافذی، از گرمای حاصل از واکنش بین هیدروژن سولفید واکسیژن، برای تولید مولکول‌های قندی استفاده می‌کنند.

زمانی که منبع غذایی برای میکروب‌های موجود در اقیانوس فراهم شد، سوال بعدی این است که طبیعت حیات پیچیده در اقیانوس چیست؟ در واقع این کشف، گام اول در شکل‌گیری حیاتی پیچیده است که گاهی تصورش را نیز نمی‌توانیم بکنیم.

ممکن است در سال‌های آینده، ماموریتی فضایی طراحی شود تا به درون چنین فوران‌هایی شیرجه برود. به این وسیله می‌توان این مولکول‌ها را با جزئیاتی بیشتر تجزیه و تحلیل کرد. تا آن زمان، محققان مشغول کاوش روی داده‌های موجود خواهند بود تا شاید بتوانند دانش ما از شکل و نوع حیات در انسلادوس را بهبود ببخشند.

در حال حاضر، کاسینی تنها فضاپیمایی است که به ما در درک آنچه بر قمر انسلادوس می‌گذرد، کمک می‌کند. دانشمندان حوزه اخترزیست، خود را مدیون فعالیت‌های این فضاپیمای باارزش می‌دانند. متاسفانه هنوز برنامه مشخصی برای ارسال ماموریت‌های بعدی به انسلادوس، این قمر شگفت‌انگیز وجود ندارد. اما کاسینی و انسلادوس، همچنان با همکاری یکدیگر، ماموریت خود برای افزایش امید ما به کشف حیات فرازمینی را به خوبی انجام می‌دهند.