لغو تولید انبوه سوخوی Su-57 پک فا ؛ روسیه شکست در رقابت جنگنده نسل 5 را پذیرفت!

لغو تولید انبوه سوخوی Su-57 پک فا توسط وزارت دفاع روسیه از جنجالی‌ترین اخبار نظامی است که به تازگی منتشر شده است. این درحالی است که روسیه قصد داشت این جنگنده را برای رقابت با نسل پنج‌های غربی وارد خدمت کند.

بدون شک لغو تولید انبوه سوخوی Su-57 پک فا خبری بسیار جنجالی است و توجه علاقه‌مندان به علوم نظامی را به خود اختصاص می‌دهد. با وجود اینکه مقامات روسی از توانمندی‌ها و عملکرد جنگنده خود در آزمایش‌ها و همچنین سوریه اظهار رضایت کردند و در طی این سال‌ها بی‌وقفه به تعریف و تمجید از جنگنده نسل 5 خود می‌پرداختند، جانشین وزیر دفاع روسیه در گفتگو با نشریه ژاپنی دیپلمات اعلام کرد:

سوخوی Su-57 یکی بهترین جنگنده‌های تولید شده در دنیاست. در نتیجه تسریع روند تولید انبوه جنگنده نسل پنج (Su-57) منطقی نیست.

جاستین برانک،‌ کارشناس هوانوردی نظامی از اندیشکده امنیتی و دفاعی RUSI (با 187 سال قدمت) حرف‌های جانشین وزیر دفاع روسیه مبنی بر عدم نیاز به تولید انبوه جنگنده بومی پک فا را یک خوشبینی غیرمنطقی توصیف کرده و معتقد است حرف‌های جانشین وزیر دفاع روسیه بدان معناست که سوخوی Su-57 آنقدر از رقبای خود برتر است که نیازی به ساخت آن نیست؛ البته آقای برانک با این حرف محالف است.

پس به جای ساخت جنگنده نسل 5، روسیه به کاری می‌پردازد که در آن خوب است،‌ یعنی ارتقای جنگنده‌های نسل چهاری که در خدمت دارد. پیش از این قرار بود Su-57 جایگزین جنگنده‌های نسل 4 قدیمی‌تر در نیروی هوایی روسیه شامل میگ-29 و سوخوی Su-57 شود. ناگفته نماند روسیه در رقابت جنگنده‌های نسل 4 به شدت خوب عمل کرد و با ساخت جنگنده‌هایی مطرح همچون سوخوی Su-35S، به خوبی ظاهر شد.

سوخوی Su-57 که روس‌ها آن را قاتل جنگنده‌های نسل 5 آمریکایی F-22 رپتور (Raptor) و F-35 لایتنینگ 2 (Lightning 2) می‌خواندند مدت کوتاهی در سوریه نیز حضور داشت که البته این حضور تنها چند روز طول کشید و Su-57 در این مدت با هیچ تهدیدی که در دنیای واقعی وجود دارد روبرو نشد.

پروژه پک فا که با سرمایه گذاری مشترک روسیه و هند آغاز شد، پس از اختلاف دو طرف بر سر تقسیم تولید و توسعه فناوری با مشکل روبرو شد. در نهایت پس از 11 سال کار مشترک، هند از پروژه خارج و روسیه که با اقتصادی بحران زده دست و پنجه نرم می‌کرد را تنها گذاشت. نکته جالب‌تر اینجاست که به نظر هندی‌ها به F-35 آمریکایی علاقه‌مند بوده و از خریداران احتمالی این جنگنده نسل 5 هستند.

ناگفته نماند دلایل اصلی هندی که آنان را به خروج از پروژه پک فا سوق داد نارضایتی هندی‌ها از توانمندی‌ها و قابلیت‌های سوخوی Su-57 بود. نارضایتی از سیستم‌های الکترونیکی جنگنده به ویژه رادار آن، ناتوان بودن موتورها، نارضایتی از پنهانکاری و رادارگریزی جنگنده و بالا بودن سطح مقطع راداری آن، مشکلات فنی و دیرکردهای پر تعداد در پروژه، افزایش هزینه‌ها و طلب پشتیبانی مالی بیشتر از سوی روسیه و… از جمله دلایل اصلی بود که هندی‌ها را به خروج از پروژه پک فا ترغیب کرد. روسیه همچنین دست هندی‌ها را از کدهای کامپیوتری Su-57 کوتاه کرده بود که این عامل نیز بر نارضایتی آنان می‌افزود. در اصل تیر خلاص به پروژه پک فا زمانی زده شد که هندی‌ها از آن خارج شدند.

در واقع بزرگترین مشکل پک فا سطع مقطع راداری بالای آن است که سبب می‌شود جنگنده رادارگریزی و پنهانکاری ضعیفی داشته باشد. تا آنجا که هفته نامه نظامی جینز در یکی از گزارش‌های سال 2016 خود پک فا را تنها اسما یک جنگنده نسل نسل 5 می‌دانست. برای مقایسه بد نیست بدانید سطح مقطع راداری جنگنده‌های نسل 4.5 غربی نیز از Su-57 کمتر است! پنهانکاری گرمایی نیز مشکل دیگر Su-57 است. ناتوانی موتور این هواپیما و نداشتن موتوری با رانش و مصرف سوخت ایده آل نیز از دیگر ضعف‌های اصلی Su-57 به شمار می‌رود و توسعه موتور مناسب برای آن نیز شدیدا با دیرکر مواجه است.

پک فا دارای دو دهلیزهای داخلی حمل مهمات زیر بدنه است که مجموعا 6 آویزگاه داخلی دارند (درباره دهلیزهای ریشه بال بحث است)، زیر هر بال نیز 3 آویزگاه خارجی دارد و می‌تواند در این 12 آویزگاه مقدار زیادی مهمات حمل کند. پیش‌تر انتظار می‌رفت روزی به قابلیت حمل بمب‌های اتمی نیز دست یابد. البته دهلیزهای Su-57 چندان بزرگ نیستند؛ دو موشک‌ ضدکشتی براهموس-A و KH-35UE در دهلیزهای داخلی جا نمی‌شوند و در صورت حمل زیر بال نیز سبب افزایش سطح مقطع راداری می‌شوند. در این حالت جنگنده پشی از رسیدن به برد شلیک موشک توسط شناورها و آواکس‌ها کشف شده و کشتی‌ها می‌توانند جنگنده را با موشک‌های پدافندی فوق دوربرد و فرا افق همچون موشک آمریکایی RIM-174 SM-6 هدف قرار دهند.

همچنین ادعا می‌شد این هواپیما توان مانوری بالاتر از رقبای غربی خود دارد که در این مورد نیز شبهاتی وارد است. برای مثال در یکی از نمایشگاه‌های هوایی برای اینکه سازه بدنه Su-57 قادر به تحمل فشار وارده هنگام مانور باشد، به بدنه و بال‌هایش میله‌های فلزی جوش داده بودند تا توان تحمل فشار سازه افزایش یابد!

روس‌ها امیدوار بودند جنگنده‌ای بسازند که بتواند در نبرد نزدیک از پس جنگنده‌‌های غربی برآید، اما با این سطح از پنهانکاری پک فا قادر به نزدیک شدن به نسل 5‌های غربی نخواهد بود و حتی در صورت ورود به نبرد هوایی نزدیک با جنگنده‌ای همچون F-22 نیز امکان شکست Su-57 به شدت بالاست.

جاستین برانک معتقد است روس‌ها با تامل در پروژه خود متوجه شدند با صرف این هزینه بالا به هواپیمایی با قابلیت‌های بالاتر از آن‌چه که دارند نخواهند رسید و به همین دلیل تصمیم به عدم تولید انبوه آن رسیدند. سوخوی Su-57 با 40 میلیون دلار قیمت به ازای هر فروند، از F-35 به قیمت 95 تا 122 میلیون دلار به ازای هر فروند بسیار ارزان‌تر است، با این حال همچنان از دیگر جنگنده‌های روسی گران‌تر است.

آقای برانک معتقد است روسیه کم و بیش شکست خود در زمینه ساخت یک جنگنده نسل 5 واقعی را پذیرفته است. وی می‌گوید با این قیمت روس‌ها می‌توانند جنگنده‌های قدیمی‌تر و پرتعدادتر خود را به رادار و موشک‌های قوی‌ مجهز کنند که تفاوتی هم ندارد، زیرا خود Su-57 واقعا رادارگریز نبوده است.

در حال حاضر روسیه مشغول کار روی تانک،‌ زیردریایی و جنگ افزارهای اتمی جدیدخود است که این فعالیت‌ها بخش اعظم بودجه دفاعی این کشور که سالانه کاهش نیز می‌یابد را به خود اختصاص می‌دهند و به نظر می‌رسد سوخوی Su-57 از اولین قربانیان کمبود بودجه است. به نظر می‌رسد در حال حاضر که شمار F-35های آمریکایی به شدت در حال افزایش است و چینی‌ها نیز به صورت جدی مشغول عملیاتی کردن جنگنده نسل 5 چنگدو J-20 خود هستند، ارتش روسیه از ارتش‌های برتر دنیا عقب مانده است. پروژه پک فا را می‌توان گران‌ترین شکست نظامی روسیه دانست.