موشک ضدتانک JAGM به عنوان جایگزین هلفایر تولید خواهد شد

هلفایر نامی آشنا برای علاقه‌مندان به علوم نظامی است. موشکی هواپرتاب که از هلیکوپترها و پهپادها شلیک می‌شود و هیچ تانکی یارای مقاومت در برابر آن را ندارد. حال بر اساس اخبار متشر شده، موشک ضدتانک JAGM به عنوان جایگزین هلفایر وارد مرحله تولید انبوه اولیه شد.

موشک ضدتانک JAGM پس از دو سال طراحی توسعه توسط کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی Lockheed Martin (لاکهید مارتین) وارد مرحله تولید انبوه شد تا در آینده‌ای نزدیک جایگزین موشک هوا به سطح و ضد تانک آمریکایی AGM-114 Hellfire (هلفایر به معنی آتش جهنمی) شود. هلفایر موشکی بسیار قدرتمند و قادر به نابودی هر تانکی است و توسط لاکهید مارتین تولید می‌شد. این موشک کارنامه بسیار درخشانی دارد و باید دید آیا جایگزین آن نیز می‌تواند همچون جدش خوب بدرخشد یا خیر.

هلفایر در دهه 1980 وارد خدمت شد و برای نابودی سنگین‌ترین و قوی‌ترین تانک‌های شوروی طراحی شده بود تا در صورت آغاز تهاجم نیروی زمینی شدیدا بزرگ شوروی، هلیکوپترها با این آتش جهنمی از آن‌ها استقبال و جبهه نبرد اروپای غربی را به کشتارگاه تانک‌ها بدل کنند. این موشک که کمی بیشتر از 1.5 متر طول و تقریبا 45 کیلوگرم وزن دارد، می‌تواند تانک‌ها را از فاصله 8 کیلومتری نابود کند.

هر هلیکوپتر تهاجمی آمریکایی می‌تواند 16 تیر از این موشک را حمل کند و با استفاده از آن تانک، دیگر خودروهای زرهی و سبک، اهداف ثابت همچون سنگر و… را هدف قرار دهند. هلیکوپترهای دریایی نیز می‌توانند از آن برای درگیری با شناورهای سبک استفاده کنند. این موشک بسته به مدل دارای هدایت نیمه فعال لیزری و یا هدایت راداری فعال است که در روش اول هدف توسط خود هلیکوپتر یا دیگر نیروهای خودی با استفاده از یک پرتوی لیزری کدگذاری شده نشانه گذاری و موشک به سمت آن هدایت می‌شود و در روش دوم نیز موشک با استفاده از رادار موج میلی‌متری درون خود روی هدف قفل و به سمت آن پرواز می‌کند.

هلفایر در جنگ سال 1991 (عملیات توفان صحرا) علیه عراق، تهاجم به عراق و افغانستان، حمله به پاناما، جنگ کوزوو و عملیات پهپادهای آمریکایی در خاورمیانه و آفریقا شرکت داشت. در این کارزاها (به ویژه عراق) پس از نابودی قوای مدافع زرهی، دیگر اهدافی که مورد حمله قرار می‌گرفتند اهداف غیر زرهی همچون دسته‌هایی از جنگجویان یا انبارهای مهمات بودند. پس برای مقابله با این اهداف سبک، سازندگان دست به توسعه سرهای‌جنگی مناسب زده و این موشک علاوه بر نمونه‌های دارای سرجنگی ضدتانک،‌ نمونه‌های ضد سنگر، ضد نفر، چند منظوره، ضد شناور و… نیز دارد.

و اما موشک ضدتانک JAGM در زمینه هدایتی دست بالا را نسبت به هلفایر دارد. این موشک دو روش هدایت نیمه فعال لیزری و هدایت راداری فعال را همزمان دارد. یک هلیکوپتر می‌تواند در ابتدا هدف را با لیزر برای موشک ضدتانک JAGM علامت‌گذاری کند و پس از نزدیک شدن موشک به هدف هدایت موشک را به راداری فعال تغییر داده تا موشک بدون نیاز به هدایت هلیکوپتر، خودکار به سمت هدف پیش رود که به این حالت «شلیک کن و فراموش کن» می‌گویند. این قابلیت سبب افزایش بقاپذیری هلیکوپتر می‌شود، زیرا دیگر نیازی نیست تا هنگام برخورد موشک به هدف، آن را نشانه‌گذاری کند و می‌تواند پس از شلیک از مهلکه بگریزد.

از بسیاری جهات نیز موشک ضدتانک JAGM مشابه هلفایر است. سرجنگی، موتور راکتی سوخت جامد و سیستم کنترل پروازی JAGM مشابه آخرین نمونه هلفایر یعنی AGM-114R هلفایر 2 (یا هلفایر رومئو: Hellfire Romeo) است. سرجنگی این موشک برای مقابله با طیف گسترده‌ای از اهداف، شامل خودروهای زرهی، خودروهای سبک، شناورهای سبک، اهداف شهری همچون ساختمان، سنگرها و… بسیار مرگبار و موثر است. JAGM موشکی با 1.8 متر درازا و 49 کیلوگرم وزن است.

قابلیت دیگر موشک ضدتانک JAGM امکان برنامه ریزی کردن آن برای انفجار است؛ برای مثال می‌توان موشک را طوری تنظیم کرد که سرجنگی آن پس از نفوذ به سنگر و داخل آن منفجر شود تا بدین ترتیب بیشترین اثر را داشته باشد. این موشک می‌تواند در هر ساعت از روز، در شرایط بد آب و هوایی و همچنین در مه، دود و خاک نیز با دقت بالا به سمت هدف پیش رود. برد JAGM نیز نباید با برد هلفایر اختلافی داشته باشد و در این زمینه موشک جدید پیشرفتی نداشته است. در اصل بهتر است موشک ضدتانک و هوا به سطح JAGM را یک نمونه بروز شده از هلفایر دانست. البته یکی از ارتقاهای اصلی JAGM نسبت به هلفایر بهود چشمگیر توان آن در درگیری با اهداف متحرک است. مقاومت در برابر پادکارها نیز از دیگر ویژگی‌های JAGM است.

نیروی زمینی و سپاه تفنگداران دریایی آمریکا تنها دارندگان هلیکوپترهای تهاجمی در ارتش این کشور هستند و موشک ضدتانک JAGM قرار است روی هلیکوپترهای این دو قوا نصب و سنگین‌ترین تانک‌ها را از کیلومترها دورتر نابود کند. لاکهید مارتین قرار است در فاز اول تولید 2631 تیر JAGM از مجموع کلی 20303 تیر را به نیروی زمینی ارتش آمریکا تحویل دهد. زمان ورود به خدمت اولیه این موشک نیز بین سال‌های 2018 تا 2019 است. علاوه بر هلیکوپترهای تهاجمی، دیگر هلیکوپترها همچون هلیکوپترهای گشت دریایی و ضدکشتی، هلیکوپترهای دیده‌بانی و همچنین پهپادهای تهاجمی همچون MQ-9 Reaper (ریپر) در کنار جنگنده‌های سرنشین‌دار این موشک را حمل می‌کنند.

البته یک انتقاد که در اینجا می‌توان وارد کرد این است که چرا با وجود گزینه‌ای بهتر، آمریکایی‌ها به دنبال توسعه موشک ضدتانک JAGM رفتند؟ آن‌ها به راحتی می‌توانستند موشک هوا به سطح و ضدتانک انگلیسی Brimstone (بریمستون) را به خدمت بگیرند. بریمستون در مدل بریمستون 2 دارای برد بیش از 40 کیلومتر به هنگام شلیک از هلیکوپتر و 60 کیلومتر به هنگام شلیک از هواپیماست؛ البته هلیکوپترها فعلا نمی‌توانند هدفی در 40 کیلومتری را نشانه‌گذاری و یا پیدا کنند،‌ اما می‌توان موشک را به منطقه مورد نظر شلیک و هدایت آن بر عهده دیگر نیروهای خودی یا پهپادها گذاشت.

این موشک نیز همچون JAGM دارای سیستم هدایتی دوگانه است و سرجنگی قدرتمند آن قادر به نابودی هر تانکی است. بریمستون آزمایش خود بارها با موفقیت پس داده است. این موشک همچنین می‌تواند با دقت بسیار بالایی با اهداف متحرک پر سرعت نیز درگیر شود. بریمستون نیز وزن و ابعادی مشابه JAGM دارد. البته آمریکایی‌ها هنگام بررسی برای انتخاب جایگزین هلفایر، بریمستون 2 را نیز در نظر داشتند. اما در نهایت طرفین به توافق نرسیدند و این موشک تماما انگلیسی وارد خدمت در آمریکا نشد. هرچند ممکن است در آینده برای جنگنده‌های آمریکایی برگزیده شود. بریمستون 2 در کلاس خود برترین موشک موجود است.

ناگفته نماند لاکهید مارتین پیش از JAGM روی موشک ضدتانک و هوا به سطح دیگری به نام AGM-169 JCM نیز کار می‌کردند که 30 کیلومتر برد داشت و علاوه بر هدایت نیمه فعال لیزری و راداری فعال، دارای سیستم هدایت تصویر سازی فروسرخ نیز بود و هدایتی سه گانه داشت. با این حال طرح این موشک در سال 2007 به دلیل کمبود بودجه ناشی از جنگ عراق و افغانستان لغو شد.